Η απονομή του Νόμπελ Οικονομίας στους Ντάρον Ατζέμογλου, Τζέιμς Ρόμπινσον και Σάιμον Τζόνσον στέλνει ένα ισχυρό μήνυμα στην ελληνική πολιτική ζωή. «Οι φετινοί βραβευθέντες απέδειξαν τη σημασία των θεσμών για την ευημερία μιας χώρας. Κοινωνίες με αδύναμο κράτος δικαίου και θεσμούς που εκμεταλλεύονται τον πληθυσμό δεν δημιουργούν ανάπτυξη ή αλλαγή προς το καλύτερο. Η έρευνα των βραβευθέντων μάς βοηθά να καταλάβουμε το γιατί», αναφέρει σχετικά η Σουηδική Ακαδημία. Να σημειώσουμε ότι οι Ντάρον Ατζέμογλου και Τζέιμς Ρόμπινσον είναι οι συγγραφείς του μνημειώδους βιβλίου «Γιατί αποτυγχάνουν τα έθνη;», όπου αποδεικνύεται ότι η κύρια αιτία της αποτυχίας είναι οι ισχνοί ή αναποτελεσματικοί θεσμοί μιας Πολιτείας, προς όφελος μιας συγκεντρωτικής εκτελεστικής εξουσίας.

Στην Ελλάδα δεν συζητήσαμε ποτέ σοβαρά γιατί χρεοκόπησε η χώρα το 2010. Ειπώθηκαν πολλά, με κυρίαρχες τις θεωρίες συνωμοσίας «μας χρεοκόπησαν οι ξένοι και ειδικά οι Γερμανοί», που κατέληγαν σε σαχλαμάρες τού στυλ «δεν μας άφηναν να καλλιεργήσουμε μπρόκολα και υπονόμευσαν τις εφευρέσεις μας να φτάσουμε στο διάστημα, άσε που μας οφείλουν τα ομόλογα από την τράπεζα Ανατολή»! Έχουν ακουστεί τα πάντα εκτός από τα προφανή σε σχέση με τη λειτουργία των θεσμών και τη συγκρότηση του κράτους. Το συγκεντρωτικό μοντέλο εξουσίας, που κρατά δέσμια την οικονομία και τη χώρα, έμεινε στο απυρόβλητο. Το καταπληκτικό είναι ότι οι περισσότεροι Έλληνες ακόμα και τώρα δεν αντιλαμβάνονται τη σημασία της θεσμικής συγκρότησης του κράτους και προβάλλουν την ανάγκη η χώρα να διοικείται από έναν «ατσαλένιο» ηγέτη στα πρότυπα ό,τι πιο αυταρχικού κυκλοφορεί παγκοσμίως. Η αυταπάτη της έλλειψης ηγετών που «θα πιάνουν πέτρα και θα γίνεται χρυσάφι» είναι κυρίαρχη σε όλες τις συζητήσεις.

Το φετινό Νόμπελ έρχεται να διαψεύσει αυτές τις θεωρίες. Ο συγκεντρωτισμός οδηγεί αργά ή γρήγορα σε αποτυχία. Η αυθαιρεσία, η αλαζονεία και ο έλεγχος όλων των θεσμών από έναν άνθρωπο ή μια κλειστή ομάδα δεν οδηγεί σε ευημερία, αλλά σε συγκρούσεις, πολέμους, φτώχεια και παρακμή. Η Ελλάδα, για να μην οδηγηθεί σύντομα σε νέα χρεοκοπία, δεν χρειάζεται νέο σύστημα εξουσίας γύρω από την περιοχή του Κολωνακίου, αλλά ενίσχυση των θεσμών και τη διάκριση των τριών εξουσιών. Και το σημαντικότερο, ισχυρή αποκέντρωση πόρων και εξουσιών στην αυτοδιοίκηση. Όσο τα πάντα αποφασίζονται από ένα σύστημα γύρω από τον πρωθυπουργό, τόσο θα πολλαπλασιάζεται ο κίνδυνος για μια νέα χρεοκοπία.

panagopg@gmail.com