Πληθαίνουν το τελευταίο διάστημα οι ενδείξεις ότι ξαναμπαίνει στη συζήτηση της οικονομικής ανάπτυξης ο αγροτικός τομέας. Η εποχή της ευδαιμονίας των δανεικών έχει τελειώσει και επανέρχεται από πολλούς το ζήτημα της παραγωγής. Η Ελλάδα είναι μια χώρα που πλέον δεν παράγει ούτε καν τα τρόφιμα που καταναλώνει, και αυτό από μόνο του αρκεί για να καταλάβουμε πώς καταλήξαμε στη χρεοκοπία και το ΔΝΤ. Η αγροτική παραγωγή θα ήταν βέβαια λάθος να επικεντρωθεί στην παραγωγή τροφίμων για την εθνική αυτάρκεια του πληθυσμού. Προτεραιότητα έχει η δημιουργία προϊόντων υψηλής ποιότητας και μεγάλης οικονομικής αξίας προκειμένου να μετατραπεί σε πλεονασματικό το σημερινό ελλειμματικό ισοζύγιο στο συγκεκριμένο τομέα. Επιπρόσθετα, η αγροτική παραγωγή είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη λειτουργία του μεταποιητικού και εμπορικού τομέα οι οποίοι υποχωρούν και εξ αιτίας της εγκατάλειψης του πρωτογενούς τομέα.
Η συζήτηση όμως για την επιστροφή στον αγροτικό τομέα ανοίγει με λάθος τρόπο και δεν θίγει τα καυτά ζητήματα που οδήγησαν στον υπάρχοντα μαρασμό. Ο αγροτικός τομέας δεν πρόκειται να αναγεννηθεί αν θα επιστρέψουν κάποιοι άνεργοι από τα αστικά κέντρα στο χωριό προκειμένου να «απαγκιάσουν» εξασφαλίζοντας ένα «πικρό» πιάτο φαγητό. Αυτοί δεν πρόκειται να αναγεννήσουν τον αγροτικό τομέα. Θα φύγουν ξανά μόλις ανοίξει ο καιρός. Το ζήτημα λοιπόν είναι να δούμε πώς, τόσο για αυτούς όσο και για άλλους θα γίνει ο αγροτικός τομέας ελκυστικός. Το κλειδί είναι η δημιουργία επιχειρηματικής τάξης αγροτών που θα ζει σε ένα ημιαστικό περιβάλλον και θα έχει εύκολη πρόσβαση σε μητροπολιτικό αστικό κέντρο. Αν δεν λυθούν αυτά τα δυο ζητήματα ο αγροτικός τομέας δεν πρόκειται να αναγεννηθεί.
Η δημιουργία επιχειρηματικής αγροτικής τάξης προϋποθέτει αλλαγή καλλιεργειών και το συνδυασμό τους παράλληλα με την αύξηση του αγροτικού κλήρου. Με 500 ρίζες ελιές δεν πρόκειται ποτέ να κρατηθεί μια αγροτική οικογένεια, ούτε να μετατραπεί σε βιώσιμη επιχειρηματική μονάδα, όσες ευχές και να δοθούν και όσες υποσχέσεις - για αύξηση της τιμής του λαδιού λόγω ποιότητας - και να υπάρξουν. Η διευκόλυνση απόκτησης γης και η προώθηση επενδυτικών σχεδίων που θα συνδυάζουν την παραγωγή προϊόντων μειώνοντας τους κινδύνους κατάρρευσης λόγω της μονοκαλλιέργειας, είναι το μεγάλο ζήτημα που πρέπει άμεσα να αντιμετωπιστεί. Η γενναία πολιτική απόφαση που θα ενισχύει τα ημιαστικά κέντρα της επαρχίας με την παραχώρηση, για παράδειγμα, οικοπέδων σε νέους αγρότες είναι το επόμενο μεγάλο ζήτημα.
Τόσο η εξασφάλιση βιώσιμων καλλιεργητικών μεγεθών όσο και η αναγκαία αστικοποίηση του αγροτικού πληθυσμού ήταν εδώ και χρόνια ώριμα βήματα αλλά δεν προχωρούσαν γιατί οι πολιτικοί αλλά και οι πολίτες δεν θέλουν να δουν την αλήθεια κατάματα, αναβάλλοντας διαρκώς τις δύσκολες αποφάσεις. Η διατήρηση εκατοντάδων χωριών σε όλη τη Μεσσηνία και η συντήρηση των υποδομών τους δεν υπάρχει κανένας λόγος να συνεχιστεί με τη σημερινή τους μορφή. Με απλά λόγια, είναι καιρός να σταματήσουν οι αναπλάσεις των πλατειών και οι μαντρότοιχοι για το πανηγύρι του καλοκαιριού στα νεκρά ουσιαστικά χωριά και να επιταχυνθεί η δημιουργία υποδομών διασύνδεσης (αξιόπιστος δρόμος και μέσα μαζικής μεταφοράς) με το κοντινότερο ημιαστικό κέντρο στο οποίο θα παρέχονται στο σύνολό τους αναβαθμισμένες κοινωνικές υπηρεσίες με έμφαση στην υγεία και την εκπαίδευση. Αναδιάρθρωση του κλήρου από την άλλη μεριά δεν μπορεί να υπάρξει αν δεν αυξηθεί η προσφορά γης και αυτό δεν μπορεί να συμβεί αν δεν υπάρξουν φορολογικές πολιτικές που θα καθιστούν απαγορευτική την κατοχή αγροτικής γης υψηλής παραγωγικότητας από μη επαγγελματίες αγρότες.
Οι εποχές έχουν αλλάξει! Οποιος πιστεύει ότι ο αγρότης της νέας εποχής μπορεί να ζει απομονωμένος σε ένα χωριό, χωρίς βασικές κοινωνικές παροχές και δυνατότητες διασκέδασης, είναι εκτός τόπου και χρόνου. Αντίστοιχα, όποιος ζητεί από το κράτος να κάνει το κάθε κουτσοχώρι κέντρο κοινωνικής μέριμνας και πολιτισμού, ζητώντας ταυτόχρονα «όλα τα κιλά, όλα τα λεφτά» είναι απλώς από άλλον πλανήτη. Η αγροτική παραγωγή μπορεί να αναδιαρθρωθεί προσφέροντας ευκαιρίες απασχόλησης και συμβάλλοντας αποφασιστικά στην αύξηση του εισοδήματος. Αυτό όμως για να συμβεί χρειάζονται γενναίες αποφάσεις κόντρα σε στερεότυπα και ριζωμένες αντιλήψεις δεκαετιών και αυτό είναι ακόμα πιο δύσκολο να συμβεί. Προς το παρόν, ας παρακολουθήσουμε άλλη μια θνησιγενή ανάσταση με την επιστροφή των …πεινασμένων.
panagopg@gmail.com
