Επίσης, η "εκπαίδευση" του κόσμου στο να οραματίζεται μια καλύτερη πόλη σε όλους τους τομείς - αλλά και να τη διεκδικεί, συζητώντας ενεργά και ανοιχτά με τους συμπολίτες τους, με επιστήμονες και με τους τοπικούς φορείς. Να δημιουργηθεί σιγά σιγά μια συλλογική συνείδηση, να υπάρξει μια παιδεία σχετική με τις βελτιώσεις που ίσως χρειάζεται η πόλη, τη χρήση του δημόσιου χώρου κ.λπ. Πρέπει ακόμη να συντονιστεί, να αξιοποιηθεί αλλά και να διευρυνθεί το άτυπο αλλά πολυπληθές think-tank, που ήδη προβληματίζεται για θέματα λειτουργίας της Καλαμάτας ως σύγχρονης πόλης". Και μια αξιοσημείωτη παρατήρηση από την συνέντευξη Τύπου των διοργανωτών: «Ακόμα και τίποτα να μη γίνει τελικά, απ' όλα όσα προτείνονται στην έκθεση ή θα προταθούν στις παράλληλες εκδηλώσεις της, και πάλι κέρδος θα έχουμε· καθώς θα μπούμε στη διαδικασία να δούμε, να ακούσουμε, να συζητήσουμε, να φανταστούμε την πόλη μας».
Πολύ σοβαρές επισημάνσεις σε ένα περιβάλλον καθόλου φιλικό με τις προθέσεις των νέων ανθρώπων που συγκροτούν την ομάδα και φιλοδοξούν να θέσουν σε κίνηση για την πόλη τους ανθρώπους της. Σπουδαίο εγχείρημα για μια πόλη στην οποία κυριαρχεί το «ατομικό» σε βάρος του «συλλογικού», το «ιδιωτικό» σε βάρος του δημοσίου συμφέροντος. Η διαπίστωση αυτή ασφαλώς δεν είναι καινούργια και ουσιαστικά αντανακλά τις αντιλήψεις που έχουν καλλιεργηθεί στην κοινωνία εδώ και κάποιες δεκαετίες. Και αποτυπώνεται με τον πλέον χαρακτηριστικό τρόπο στην καθημερινότητα της πόλης. Αλλά και στον τρόπο με τον οποίο γίνεται η συζήτηση για τα δημόσια πράγματα. Μια συζήτηση από την οποία απουσιάζει ο πολίτης, αλλά πλεονάζουν οι μικρές ομάδες συμφερόντων που ασκούν ασύμμετρες πιέσεις προκειμένου να πετύχουν λύσεις προς όφελός τους, όπως το αντιλαμβάνονται, εστιάζοντας στο δικό τους πεδίο δραστηριοτήτων. Η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών δεν έχει φωνή, άλλοτε γιατί δεν ασχολείται με τις δημόσιες υποθέσεις και άλλοτε γιατί δεν έχει πειστικό φορέα έκφρασης του συμφέροντος της πόλης. Αυτός φυσικά θα έπρεπε να είναι ο δήμος, πλην όμως εδώ και πολλά χρόνια έχει εγκαταλείψει την θεσμική αποστολή του και οι άρχοντες περιορίζονται στην διαχείριση της τρέχουσας κατάστασης με το βλέμμα στην επανεκλογή και τη νομή της εξουσίας.
Ετσι ουσιαστικά δεν διεξάγεται πραγματικός διάλογος για τα σοβαρά ζητήματα της πόλης ούτε εντός, ούτε εκτός Δημοτικού Συμβουλίου. Θα χρειαστεί να γυρίσουμε λίγα χρόνια πίσω για να θυμηθούμε ότι με το κορυφαίο ζήτημα της πόλης, με αυτό που θα χαρακτηρίζαμε «συνταγματικό χάρτη», έχει δημιουργηθεί τραγική κατάσταση. Αναφερόμαστε στο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο γιατί αυτό ρυθμίζει ουσιαστικά τα μεγάλα ζητήματα που αφορούν στην πόλη και την ανάπτυξή της, τη σχέση του ανθρωπογενούς με το φυσικό περιβάλλον, την ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων και τη διαχείριση του δημόσιου χώρου. Συντάχθηκε με πρωτοβουλία της δημοτικής αρχής, χώρεσε σχεδόν όλες τις απαιτήσεις των ομάδων πολιτών και τις υποσχέσεις των αρχόντων, αλλά ξαφνικά τινάχτηκε στον αέρα όταν διαπιστώθηκε ότι ξεσηκώθηκαν διαμαρτυρόμενοι ιδιοκτήτες από διάφορες περιοχές οι οποίοι θίγονταν από τις ρυθμίσεις. Και δεν ξεσηκώθηκαν απλώς, όπως θα θυμούνται δημοτικοί σύμβουλοι, αλλά επαναλήφθηκαν σκηνές της εποχής που έγινε η μεγάλη τομή στην πόλη με το σχέδιο τη δεκαετία του 1980. Το αποτέλεσμα γνωστό προς επιβεβαίωση των όσων προεκτέθηκαν: Ο δήμος προσέφυγε κατά του εαυτού του και η εκδίκαση της υπόθεσης στο Συμβούλιο Επικρατείας πάει όλο και πιο πίσω. Και γενικώς δεν δείχνει κανένας να πολυενδιαφέρεται για την υπόθεση αυτή.
Η απουσία ουσιαστικού διαλόγου είναι εμφανής στο σύνολο των ζητημάτων που απασχολούν την πόλη και θα έπρεπε να απασχολούν και τους πολίτες. Τα τελευταία χρόνια έχει ανακαλυφθεί το κόλπο της «διαβούλευσης» μέσα από την οποία ευτελίζεται και η έννοια του διαλόγου. Εν τάχει μαζεύονται λίγοι ή πολλοί εκπρόσωποι ανάλογα με το επίδικο και την έκτασή του, μιλούν με τις ώρες και ο διάλογος καταλήγει πάντα σε ό,τι ήδη έχει προαποφασίσει η δημοτική αρχή και για την ακρίβεια ο δήμαρχος. Παλαιότερα το έλεγαν «διάλογο κωφών», αλλά αδικούν αυτή την κατηγορία των ανθρώπων που μπορούν να διαλέγονται και μάλιστα με τα καλύτερα αποτελέσματα. Θα ήταν πιο σωστό να μιλούσαμε για «καρικατούρα διαλόγου», που χρησιμοποιείται για να εκτονώσει τους ενδιαφερόμενους μέσα από μια άσκοπη κατανάλωση εργατοωρών. Μπορεί ο καθένας να καταγράψει ένα σύνολο παρεμβάσεων για τις οποίες δεν έγινε καμία ουσιαστική συζήτηση, από την ανάπλαση της πλατείας και τη στάθμευση μέχρι τα πεζοδρόμια της Φαρών και την αμφιδρόμηση της Βασιλέως Γεωργίου. Ολα σχεδόν αποφασίστηκαν στην πραγματικότητα με βάση τις επιθυμίες ομάδων πολιτών που έγιναν και «σχέδιο» της δημοτικής αρχής ή στη βάση των φιλοδοξιών για «έργα βιτρίνας» μετά αναμνηστικών πλακών.
Ο διάλογος είναι κάτι πολύ περισσότερο από εκείνο που θέλουν να παρουσιάσουν οι τοπικοί άρχοντες προκειμένου να ενδύσουν «δημοκρατικά» τις αποφάσεις τους. Διάλογος δεν σημαίνει απλώς κατάθεση διαφορετικών απόψεων οι οποίες αρχειοθετούνται καταλλήλως. Αλλά μια δημόσια συζήτηση στη διάρκεια της οποίας εντοπίζονται κρίσιμα ζητήματα, φωτίζονται πλευρές της υπόθεσης, ανατρέπονται δεδομένα και στο τελικό αποτέλεσμα μπορούμε να έχουμε από βελτίωση της αρχικής πρότασης με την ενσωμάτωση στοιχείων που προέκυψαν από το διάλογο ή ακόμη και ανατροπή της. Ο «ηγέτης» της πόλης (ή «ηγετική ομάδα» αν υπάρχει) χαρακτηρίζεται όχι από την ακαμψία των απόψεων, αλλά από την ικανότητα να ενσωματώνει ή να αξιοποιεί στην πράξη τις καλύτερες σκέψεις και προτάσεις -ακόμη και τις εντελώς αντίθετες από τις δικές του- οι οποίες κατατίθενται στη συζήτηση. Η πόλη έχει ανάγκη τη συζήτηση για το μέλλον της, ειδικά εκείνη η οποία πυροδοτείται από νέους ανθρώπους με ανησυχία και επιστημονικό υπόβαθρο. Και το όφελος από τέτοιου είδους πρωτοβουλίες θα είναι πολλαπλάσιο εφόσον γίνει κατορθωτή η κινητοποίηση των ανθρώπων που βλέπουν το μέλλον της πόλης δεμένο με το δικό τους και αξιοποιηθούν ο διάλογος και οι ιδέες που μπορεί να κατατεθούν σε μια τέτοια ανίχνευση της αυριανής πόλης. Η οποία έχει ανάγκη από πραγματικά ενεργούς πολίτες και όχι καταναλωτές δημοτικών υποσχέσεων και «καλογυαλισμένων» εύπεπτων πρωτοβουλιών που καλλιεργούν ψευδαισθήσεις για μια πόλη που αλλάζει.
