Η σημερινή γενιά των 50άρηδων δημοσιογράφων θα πάρει σύνταξη στα 67 ή και αργότερα, αν και εφόσον κυκλοφορούν μέχρι τότε εφημερίδες. Στην ίδια θέση βρίσκονται και χιλιάδες άλλοι 50άρηδες εργαζόμενοι σε κλάδους, των οποίων οι θέσεις εργασίας απειλούνται από την τεχνολογική ανεργία και δεν γνωρίζουν αν και πότε θα πάρουν σύνταξη. Οι υπόλοιπες γενιές γνωρίζοντας τις επιπτώσεις της δημογραφικής συρρίκνωσης ασχολούνται κυρίως με τις ασφαλιστικές εισφορές που πληρώνουν και ελάχιστα με τη σύνταξη που… δεν θα πάρουν.
Τις αγωνίες όλων αυτών των εργαζομένων δεν συμμερίζονται οι νεοπροτεστάντες πολιτικοί και δημοσιολόγοι, που έχουν αναγάγει την εργασία σε αυτοσκοπό και θεωρούν μονόδρομο τη διαρκή αύξηση στα ηλικιακά όρια συνταξιοδότησης. Απέναντι στους νεοπροτεστάντες βρίσκονται κυρίως τα κόμματα που ζητούν επιστροφή στον 20ό αιώνα αγνοώντας την τεχνολογική εξέλιξη, τις δημογραφικές αλλαγές (αύξηση του προσδόκιμου ζωής, γήρανση του πληθυσμού κ.λπ.), την ανακατανομή ρόλων στον παγκόσμιο χάρτη εργασίας και τον διεθνή ανταγωνισμό για τους υψηλά εξειδικευμένους εργαζόμενους.
Ανάμεσα σε αυτές τις συμπληγάδες, των νεοπροτεσταντών και των αναχρονιστών, κινδυνεύουν να συνθλιβούν εκατομμύρια εργαζόμενοι και συνταξιούχοι, που προσπαθούν να προσαρμοστούν στις ανάγκες του 21ου αιώνα, ενώ οι ελίτ παλεύουν να διατηρήσουν την κατεστημένη τάξη πραγμάτων. Ανεξάρτητα όμως από τις επιθυμίες της βολεμένης ελίτ, η τεχνολογική πρόοδος έχει θέσει ήδη τη βάση για μια γενναία μείωση του συνολικού χρόνου εργασίας που θα δαπανά ο πολίτης για να γίνει δικαιούχος του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος που θα απολαμβάνει ισοβίως. Προφανώς η παραπάνω εξέλιξη να φαντάζει τόσο ουτοπική όσο φάνταζε στις αρχές του 19ου αιώνα η καθιέρωση της οκτάωρης εργασίας και της σύνταξης.
Όπως και τότε έτσι και σήμερα κανένας δεν γνωρίζει αν η ανθρωπότητα θα περάσει αναίμακτα στο επόμενο στάδιο ή αν θα χρειαστούν πάλι οι εκατόμβες δύο Παγκοσμίων Πολέμων, για να αποδεχθούν τα αυτονόητα οι βολεμένες ελίτ. Ειδικά στην Ελλάδα, οι βολεμένες ελίτ θα πρέπει να αντιληφθούν ότι η γήρανση του πληθυσμού, σε συνδυασμό με την υπογεννητικότητα και το brain drain, συνθέτουν ένα εκρηκτικό μείγμα που απειλεί να τινάξει στον αέρα όχι μόνο το ασφαλιστικό αλλά το ίδιο το έθνος. Ο κίνδυνος αυξάνει με γεωμετρική πρόοδο εξαιτίας των εθνικιστικών ανοησιών, που εμποδίζουν την προσέλκυση μόνιμων μεταναστών.
Σε κάθε περίπτωση, ούτε το ασφαλιστικό ούτε το δημογραφικό θα λυθούν με ένα νόμο μέρα μεσημέρι. Απαιτείται ένα σύγχρονο μείγμα πολιτικής, που θα λαμβάνει υπόψη του την τεχνολογική εξέλιξη, τις δημογραφικές αλλαγές, την ανακατανομή ρόλων στον παγκόσμιο χάρτη εργασίας και τον διεθνή ανταγωνισμό για τους υψηλά εξειδικευμένους εργαζόμενους. Αν θέλουμε να κάνουμε εικόνα το μέλλον, πιθανά να δούμε στο ταμείο ενός σούπερ μάρκετ έναν 88χρονο συνταξιούχο, που ενώ του αρκεί το εγγυημένο εισόδημα, εργάζεται για κοινωνικοποίηση και υγεία. Στον αντίποδα, όποιος ζητεί για εργασία «κοπέλα μέχρι 25 ετών» όχι μόνο είναι ρατσιστής, αλλά όπως όλοι οι ρατσιστές δεν ξέρει πού πατά και πού πηγαίνει.
Θανάσης Λαγός
