Ουσιαστικά ο κ. Φρίντμαν επεσήμανε ότι ανεξάρτητα από το τι υποστηρίζει κάποιος στα λόγια ή στην κάλπη, τελικώς ψηφίζει με τα... πόδια, πηγαίνοντας να εργαστεί εκεί που θεωρεί ότι έχει τις περισσότερες πιθανότητες να αξιοποιηθούν οι δυνατότητές του, ώστε να αποκτήσει το μέγιστο δυνατό εισόδημα.
Με άλλα λόγια, οι πιο αξιόπιστοι δείκτες για τη μεσομακροπρόθεσμη προοπτική ενός τόπου είναι ο δημογραφικός δείκτης και ο δείκτης μεταναστευτικών ροών: Εκτός από τις μεταβολές του πληθυσμού, απεικονίζουν τις συνέπειες της οικονομικής πολιτικής, αλλά και τις προσδοκίες των πολιτών για το μέλλον.
Η γήρανση και η μείωση του πληθυσμού της Μεσσηνίας και της Πελοποννήσου (όπως και ολόκληρης της Ελλάδας), όπως και η φυγή των νέων στο εξωτερικό, αποκαλύπτουν την αποτυχία της οικονομικής πολιτικής και, ταυτόχρονα, το αίσθημα απαισιοδοξίας που διακατέχει την ελληνική κοινωνία. Την ίδια στιγμή, η κατεύθυνση της μεταναστευτικής ροής αποδεικνύει ότι το μοντέλο της ελεύθερης οικονομίας και της ανοιχτής κοινωνίας εξακολουθεί να κερδίζει περισσότερες ψήφους εμπιστοσύνης σε σχέση με τους ανελεύθερους "παραδείσους" της ολιγαρχικής Ρωσίας, της ισλαμικής Τουρκίας και της κομμουνιστικής Κίνας.
Υπό φυσιολογικές συνθήκες, αν δηλαδή στην πολιτική και οικονομική ζωή του τόπου δεν κυριαρχούσαν οι εμμονές διαφόρων παλιών και νέων επίδοξων σωτήρων, στην Καλαμάτα, στη Μεσσηνία, στην Πελοπόννησο, όπως και σε όλη την επικράτεια, θα συζητούσαμε για τις μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται, ώστε να γίνει η Ελλάδα μια κανονική δυτική χώρα με ελεύθερη οικονομία και ανοιχτούς δημοκρατικούς θεσμούς.
Δυστυχώς όμως, συνεχίζουμε να διαβάζουμε προγραμματικές εμμονές υποψηφίων που πιστεύουν ότι η παράταξή τους θα πετύχει ακολουθώντας το δρόμο όσων απέτυχαν. Εννοείται ότι τα παιδιά των περισσότερων εμμονικών έχουν ήδη ψηφίσει με τα πόδια, ρίχνοντας... μαύρη πέτρα πίσω τους».
Τα παραπάνω υποστήριζα σε άρθρο που δημοσιεύτηκε το Φεβρουάριο του 2019, πριν τις αυτοδιοικητικές και εθνικές εκλογές που διεξήχθησαν τον Μάιο και τον Ιούνιο του ίδιου έτους. Στα τέσσερα χρόνια που μεσολάβησαν τόσο οι τοπικοί άρχοντες της Μεσσηνίας και της Πελοποννήσου όσο και η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη δεν τόλμησαν να κάνουν τα μεταρρυθμιστικά άλματα που απαιτούνται, για να ανακοπούν η δημογραφική συρρίκνωση και η μεταναστευτική ροή των Ελλήνων προς χώρες με ανταγωνιστικότερους μισθούς. Τόσο οι τοπικές αρχές όσο και η κυβέρνηση διαχειρίστηκαν απλώς τα προβλήματα μεταθέτοντας (ως συνήθως) τις λύσεις σε επόμενες θητείες, με στόχο να εξασφαλίσουν την επανεκλογή τους μέσω της ομηρίας των ψηφοφόρων που πιστεύουν ακόμα ότι την επόμενη τετραετία η Μεσσηνία, η Πελοπόννησος και η Ελλάδα θα αποκτήσουν τις υποδομές που έπρεπε να είχαν από τα τέλη του περασμένου αιώνα. Βεβαίως πολλοί από τους τοπικούς άρχοντες ενδέχεται να επανεκλεγούν, όπως θα επανεκλεγούν στη Βουλή και πολλοί από τους υποψήφιους «που πιστεύουν ότι η παράταξή τους θα πετύχει ακολουθώντας το δρόμο όσων απέτυχαν». Στο μεταξύ οι νέοι, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα της κάλπης, θα συνεχίσουν να ψηφίζουν με τα... πόδια, πηγαίνοντας να εργαστούν εκεί που θεωρούν ότι έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να αξιοποιηθούν οι δυνατότητές τους, ώστε να αποκτήσουν το μέγιστο δυνατό εισόδημα.
Θανάσης Λαγός
