Ουσιαστικά μέχρι τα τέλη του 20ού αιώνα ελάχιστοι οικονομολόγοι και ακόμα λιγότεροι πολιτικοί μπορούσαν να αντιληφθούν ότι συρρικνώνεται το ποσοστό συμμετοχής του δευτερογενούς τομέα στο παγκόσμιο ΑΕΠ και ότι αυξάνει συνεχώς η συμμετοχή του τριτογενούς τομέα. Βεβαίως οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς ελάχιστοι είχαν αντιληφθεί ότι ξημερώνει η εποχή των υπηρεσιών.
Σήμερα όμως είναι κάτι παραπάνω από ορατό ότι η ψηφιακή επανάσταση άλλαξε τους οικονομικούς συσχετισμούς και ότι πλέον τα δίκτυα εμπορίας και προβολής διαδραματίζουν ολοένα και σημαντικότερο ρόλο στο σχηματισμό του ΑΕΠ. Την ίδια στιγμή αυξάνει με γεωμετρική πρόοδο το παγκόσμιο ΑΕΠ αφού για πρώτη φορά στην ιστορία ακόμα και οι ανειδίκευτοι εργάτες των υπανάπτυκτων οικονομιών μπορούν να χειριστούν το φθηνό κεφαλαιουχικό εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας και να παράγουν ανταγωνιστικά προϊόντα και υπηρεσίες. Οι αλλαγές αυτές προκαλούν ανακατατάξεις στον παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας και σεισμικές δονήσεις στη διεθνή οικονομία. Τα θεμέλια των παραδοσιακών βιομηχανικών κρατών τρίζουν επικίνδυνα και δίπλα τους οικοδομούνται νέες υπερδυνάμεις. Ταυτόχρονα μεγαλώνει με γεωμετρική πρόοδο το μέγεθος της μεσαίας τάξης καθώς στις ταχύτατα αναπτυσσόμενες οικονομίες της Ρωσίας, της Ινδίας, της Κίνας, της Βραζιλίας της Τουρκίας κ.λπ. ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι αποκτούν εισόδημα που όχι μόνο επαρκεί για την κάλυψη των στοιχειωδών αναγκών αλλά φτάνει και περισσεύει για την αγορά καταναλωτικών αγαθών και υπηρεσιών που μέχρι προχθές κατανάλωναν μόνο οι μεσοαστοί της Δύσης.
Για να αντιληφθούμε το μέγεθος των αλλαγών που έχουν συντελεστεί αξίζει να αναφέρουμε ότι σύμφωνα με τα στοιχεία των διεθνών τουριστικών αφίξεων, το 1952 ο αριθμός των ταξιδιών ήταν μόλις 25 εκατομμύρια ενώ πέρυσι το 2013 ταξίδεψαν κάνοντας τουρισμό 1,087 δισ. άνθρωποι. Οι αριθμοί αυτοί απαντούν αυτομάτως στο ερώτημα αναφορικά με το ποια είναι η θέση της Ελλάδας στο διεθνή καταμερισμό εργασίας και αφήνουν έκθετο το λόμπι των βιομηχάνων της δραχμής που θέλουν υποτιμημένο εθνικό νόμισμα για να αυξηθούν οι εξαγωγές των ελληνικών προϊόντων. Πριν τρελαθούμε λοιπόν τελείως οφείλουμε να δούμε ότι ο δρόμος που οδηγεί στην ανάπτυξη είναι η… λεωφόρος του τουρισμού και ότι η Ελλάδα θα πρέπει να κάνει τα αδύνατα δυνατά για να πάρει το μεγαλύτερο κομμάτι από την πίτα των ολοένα και αυξανόμενων ταξιδιωτών. Η Ελλάδα είναι οικόπεδο με ήλιο, θάλασσα, ιστορία και πολιτισμό και εύκολα μπορεί την επόμενη δεκαετία να φιλοξενήσει τους διπλάσιους επισκέπτες από τα 17 εκατομμύρια που φιλοξένησε πέρυσι. Με μια προϋπόθεση: Η τουριστική ανάπτυξη να γίνει εθνικός στόχος και να πάψει ο τουρισμός να είναι ο αιμοδότης της κρατικοδίαιτης οικονομίας. Σε κάθε περίπτωση όταν τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 δημιουργήθηκαν στην Ελλάδα τουριστικές υποδομές ενώ σε όλο τον κόσμο υπήρχαν μόνο 25 εκατομμύρια τουρίστες, θα πρέπει να αναρωτηθούμε γιατί σχεδόν όλοι οι Ελληνες ονειρεύονται μία θέση δημοσίου υπαλλήλου και κανένας δεν βάζει στόχο να πάρει ένα κομμάτι από την πίτα του 1 δισεκατομμυρίου ταξιδιωτών. Θα πρέπει επίσης να αναρωτηθούμε για το αν οι πολιτικοί και οι επιχειρηματίες έχουν αντιληφθεί την αναπτυξιακή ευκαιρία ή αν είναι αποφασισμένοι να υπηρετήσουν μέχρις εσχάτων τα συμφέροντα των βιομηχάνων της δραχμής.
Κυρίως όμως θα πρέπει να αντιληφθούμε ότι η μηχανή της οικονομίας θα πάρει και πάλι μπροστά όταν ο κατασκευαστικός κλάδος ξεκινήσει να δημιουργεί τις υποδομές που απαιτούνται για την φιλοξενία των διπλάσιων ταξιδιωτών από όσους επισκέφθηκαν πέρυσι την Ελλάδα. Ετσι και αλλιώς για να φιλοξενήσουμε διπλάσιους επισκέπτες χρειάζεται να διπλασιάσουμε τις κλίνες, ενώ αξίζει να σημειωθεί πως ή αύξηση αυτή θα συμπιέσει τις τιμές των ξενοδοχείων αυξάνοντας ακόμα περισσότερο την παγκόσμια ζήτηση για τουριστικά δωμάτια. Με αυτό τον τρόπο η ελληνική οικονομία θα βγει από το φαύλο κύκλο της ύφεσης και θα μπει σε αναπτυξιακή τροχιά. Διαφορετικά θα γινόμαστε ολοένα και πιο φτωχοί συζητώντας για λαχανόκηπους της Ευρώπης και βιομηχανίες της δραχμής.
Τελικώς δεν είναι και άσχημα να γίνουμε τα γκαρσόνια της Ευρώπης ή να νοικιάζουμε… γκαρσονιέρες σε Ρώσους και Τούρκους. Ετσι και αλλιώς βαριά βιομηχανία δεν αναπτύξαμε ποτέ.
lathanasis@yahoo.gr
Θανάσης Λαγός
