Το τραγικό σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη έφερε στην επιφάνεια μια σειρά από παθογένειες. Το συγκεκριμένο δυστύχημα έβγαλε και συνεχίζει να βγάζει στην επιφάνεια όλα αυτά που αποδεικνύουν την αποτυχία του ελληνικού κράτους. Σιδηροδρομικά δυστυχήματα γίνονται σε όλο τον κόσμο, αλλά διερευνώνται, αποδίδονται ευθύνες και λαμβάνονται μέτρα, ώστε να μην ξανασυμβεί το ίδιο. Έτσι προχωρούν τα πράγματα μπροστά στα ανεπτυγμένα κράτη. Αντίθετα στην Ελλάδα η διερεύνηση καθυστερεί, οι ευθύνες διαχέονται σε σημείο που να μην φταίει κανείς ή να τα φορτώνεται όλα ο τελευταίος τροχός της σιδηροδρομικής άμαξας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο υπάρχει χώρος για θεωρίες συνωμοσίας και πολιτικής εκμετάλλευσης ενός τραγικού δυστυχήματος.
Δεν είναι η πρώτη φορά που μια τραγωδία μετατρέπεται σε πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης, έχουν προηγηθεί πολλά παρόμοια περιστατικά -το Μάτι και το ναυάγιο του «Σάμινα» αποτελούν τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα αυτής της πρακτικής. Οι υπερβολές δεν βοηθούν στο να γίνει μια ψύχραιμη αποτίμηση της πραγματικότητας και να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα για το μέλλον. Δεν πρέπει να μας απασχολεί μόνο το ποιοι φταίνε -εννοείται ότι είναι απαραίτητο να αναδειχθούν οι ευθύνες και να καταδικαστούν όσοι έχουν την αντικειμενική ή την πολιτική ευθύνη- αλλά αυτό που έχει επίσης μεγάλη σημασία είναι να αποτραπεί η επανάληψη παρόμοιων τραγικών δυστυχημάτων στο μέλλον.
Το μεγάλο πολιτικό ζήτημα είναι η δημιουργία ενός σύγχρονου και ασφαλούς σιδηροδρομικού δικτύου στη χώρα. Δυστυχώς η Ελλάδα σήμερα δυσκολεύεται να συνδέσει σιδηροδρομικά την Αθήνα με τη Θεσσαλονίκη! Έχουν ξοδευτεί σημαντικά χρηματικά ποσά, αλλά δεν έχουμε ακόμα μια βασική και αξιόπιστη σιδηροδρομική γραμμή. Δεν τα καταφέρνουμε γιατί δεν είμαστε σοβαρή χώρα και αυτό το διαπιστώνει κανείς με μεγάλη ευκολία αν διαβάσει όλα όσα έγιναν γνωστά το τελευταίο διάστημα. Το πώς γίνεται η αξιοποίηση του προσωπικού, πώς λειτουργεί το σιδηροδρομικό δίκτυο και πώς μεταφέρονται άνθρωποι και εμπορεύματα, πόσο εύκολες είναι οι κλοπές καλωδίων από φτωχοδιαβόλους που απαξιώνουν υποδομές και θέτουν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές, όλα μαζί συγκροτούν την εικόνα ενός αποτυχημένου κράτους.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο είναι υπεραισιόδοξος όποιος προσδοκά ότι η χώρα μπορεί να αποκτήσει σύντομα αξιόπιστο σιδηροδρομικό δίκτυο και αιθεροβάμονας όποιος πιστεύει ότι υπάρχει πιθανότητα να φτάσει τρένο στην Καλαμάτα. Η ανάπτυξη του σιδηροδρόμου απαιτεί μια εντελώς διαφορετική πολιτική αντίληψη σε όλα τα επίπεδα. Χρειάζεται ανακατεύθυνση πόρων και δημιουργία νέων οικονομικών δεδομένων. Η εγκατάλειψη του σιδηροδρόμου δεν ήταν τυχαία πολιτική επιλογή. Οι οικονομικοί παράγοντες και η κοινωνία συμβιβάστηκαν, αν δεν επέβαλαν τη διάλυση του σιδηροδρόμου. Το πολιτικό σύστημα είχε έτσι τη δυνατότητα να χρησιμοποιεί τον σιδηρόδρομο για ρουσφέτια και οικονομικές συναλλαγές.
Η εικόνα του σιδηροδρόμου αποτυπώνει την αποτυχία του πολιτικού συστήματος και της ελληνικής οικονομίας. Ο σιδηρόδρομος δεν αντιμετωπίστηκε ποτέ ως μέσο οικονομικής ανάπτυξης για γρήγορη και ασφαλή μεταφορά προϊόντων και μετακίνηση ανθρώπων. Αυτό πρέπει να αλλάξει. Οι διάφορες κενολογίες για μεταρρυθμίσεις και προτεραιότητες, που χρειάζονται να τεθούν για να ξεκολλήσει η ελληνική οικονομία από τον βάλτο της στασιμότητας, χρειάζεται να αποκτήσουν ουσιαστικό περιεχόμενο. Η καμπάνα που κτύπησε από τον οίκο Moody’s μπορεί να χάθηκε μέσα στην ευθυμία των καρναβαλικών εκδηλώσεων, αλλά θα πρέπει να κινητοποιήσει όσους βλέπουν πέρα από το πρόσκαιρο και το εφήμερο.
Η ανάπτυξη μεταφορών, μέσα από ένα σύγχρονο σιδηροδρομικό δίκτυο, προκειμένου να διευκολυνθεί και να γίνει οικονομικότερη η μεταφορά εμπορευμάτων και ανθρώπων από τη μια μεριά και η αξιοποίηση της πράσινης ενέργειας από την άλλη, αποτελούν τα δύο κεφάλαια στα οποία χρειάζεται να επενδύσει η χώρα. Στον σιδηρόδρομο δεν έχουμε παρά να αντιγράψουμε τα επιτυχημένα παραδείγματα των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών. Στην ενέργεια απαιτούνται επενδύσεις σε δίκτυα μεταφοράς και ενίσχυση μικρών και μεσαίων επενδύσεων. Ο εκδημοκρατισμός στην ενέργεια και η επένδυση στον σιδηρόδρομο απαιτούν μεταρρύθμιση πολιτικής φιλοσοφίας. Αυτή είναι τελικά η πιο μεγάλη και, όπως φαίνεται, δυσκολότερη μεταρρύθμιση.
panagopg@gmail.com
