Ο πληθυσμός της Μεσσηνίας, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, φθίνει με ρυθμό μεγαλύτερο τόσο από την Περιφέρεια Πελοποννήσου όσο και από την υπόλοιπη Ελλάδα, με συνέπεια την τελευταία δεκαετία ο εκτιμώμενος πληθυσμός να έχει μειωθεί κατά 17.866 κατοίκους. Το συγκεκριμένο γεγονός θα έπρεπε να αποτελεί το κεντρικό πολιτικό ζήτημα στην περιοχή. Απασχολεί όμως δυστυχώς ελάχιστους.
Οι πολίτες που βγήκαν αυτές τις μέρες των γιορτών στην πλατεία της Καλαμάτας είδαν κόσμο και συμπεραίνουν ότι δεν υπάρχει πρόβλημα. Οι πολιτικοί που γνωρίζουν την πραγματικότητα αναπαράγουν την εικόνα του κόσμου υποστηρίζοντας ότι η περιοχή αποτελεί πόλο έλξης και όλα βαίνουν καλώς. Τα δημογραφικά στοιχεία όμως δείχνουν ότι η Καλαμάτα μένει χωρίς ενδοχώρα. Η Μεσσηνία έχει αδειάσει και αυτό θα αποτυπωθεί τα επόμενα χρόνια και στην πλατεία της Καλαμάτας, η οποία θα πάψει να έχει κόσμο!
Η δημογραφική κατάρρευση της περιοχής είναι βαθύτατα κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα. Η Μεσσηνία παραμένει μια αγροτική περιοχή, η οποία χωρίς ανθρώπινη παρουσία θα σταματήσει να παράγει αλλά και να καταναλώνει. Δεν θα σταματήσει δηλαδή μόνο η παραγωγή ελαιολάδου και των άλλων αγροτικών προϊόντων, αλλά και η κατανάλωση και η παροχή υπηρεσιών στο σύνολο της οικονομίας, που έμμεσα ή άμεσα συνδυάζεται με τη δραστηριότητα στον αγροτικό χώρο. Ο τουρισμός είναι σε πολύ πρώιμο στάδιο και κανείς δεν ξέρει αν θα καταφέρει να αναπληρώσει το εισόδημα που χάνεται.
Οι περισσότεροι δεν μιλούν για το δημογραφικό ζήτημα της περιοχής, γιατί δεν έχουν εύκολες απαντήσεις. Μένουν έτσι σε γενικότητες για «εθνικά σχέδια» και «ολιστικές» προσεγγίσεις, που είναι και της μόδας, για να αποφύγουν το χειροπιαστό και το συγκεκριμένο. Όπως έχει επισημανθεί πολλές φορές, ο αγροτικός τομέας για να συνεχίσει να δίνει εισόδημα στην περιοχή θα πρέπει να αλλάξει εξ ολοκλήρου. Υπάρχουν τρία μεγάλα ζητήματα που καίνε πολιτικά, γι' αυτό και μένουν όλοι σε γενικόλογες διαπιστώσεις, γιατί η διατύπωση προτάσεων θα επιφέρει τεράστιες αντιδράσεις.
Το πρώτο αφορά στο μέγεθος του κλήρου. Για να γίνουν βιώσιμες οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις, χρειάζεται συγκέντρωση στρεμμάτων. Στην περιοχή μας θα πρέπει να συγκεντρωθούν τα ελαιόδεντρα σε βιώσιμες οικονομικά ιδιοκτησίες. Για να συμβεί αυτό, απαιτούνται κίνητρα με επιδότηση επιτοκίου και δάνεια σε νέους, για να αγοράσουν ή να ενοικιάζουν μακροχρόνια και βέβαια αντικίνητρα διατήρησης στους σημερινούς ετεροαπασχολούμενους ιδιοκτήτες, που κατοικούν κυρίως εκτός Μεσσηνίας. Αντιλαμβάνεται ο καθένας ότι όποιος επιχειρήσει να κάνει κάτι τέτοιο θα συναντήσει τεράστιες αντιδράσεις και θα υπογράψει το πολιτικό του τέλος.
Το δεύτερο έχει να κάνει με τον τόπο εγκατάστασης των νέων αγροτών, ο οποίος δεν μπορεί να είναι τα διάσπαρτα εκατοντάδες μικρά χωριά της Μεσσηνίας, αλλά οι κωμοπόλεις και οι οικισμοί γύρω από αυτές. Μιλάμε δηλαδή για μερικές δεκάδες σημεία κατοικίας, τα οποία προφανώς και θα λειτουργούν με αστικά χαρακτηριστικά και θα προσφέρουν αξιόπιστες παροχές σε υγεία, εκπαίδευση και ψυχαγωγία. Ποιος θα υποστηρίξει ένα τέτοιο σχέδιο συγκέντρωσης του πληθυσμού βάζοντας πρόωρα λουκέτο στα «όμορφα χωριά», που αντιλαλούν τα κλαρίνα κάθε Αύγουστο; Μόνο όποιος αποφασίσει να αυτοκτονήσει πολιτικά.
Μένει τέλος το ζήτημα της προσέλκυσης εργατών γης, που με βάση τα σημερινά δεδομένα δεν μπορεί παρά να είναι μετανάστες. Εργάτες γης που θα εγκατασταθούν μόνιμα ή για μεγάλο χρονικό διάστημα με όρους και προϋποθέσεις, που θα διασφαλίζουν την ομαλή ένταξή τους στην τοπική κοινωνία. Έχουμε φτάσει στο σημείο να μην τολμά κανένας πολιτικά να στηρίξει μια τέτοια προοπτική, κάτι που δεν αναμένεται να αλλάξει την επόμενη περίοδο. Το μόνο βέβαιο πάντως είναι ότι αγροτική παραγωγή αλλά και τουρισμός χωρίς εργατικά χέρια δεν υπάρχει και δεν πρόκειται να υπάρξει με κάποιον άλλον μαγικό τρόπο.
Με βάση λοιπόν τα πολιτικά δεδομένα που έχουν επικρατήσει, θα ζήσουμε για να δούμε το σταδιακό μαράζωμα της περιοχής. Αυτό που συμβαίνει σήμερα στα χωριά θα περάσει αρχικά στις κωμοπόλεις και θα φτάσει σύντομα στην Καλαμάτα. Το μέλλον της Μεσσηνίας διαγράφεται δυσοίωνο, αλλά κανένας δεν αναλαμβάνει το πολιτικό κόστος της σύγκρουσης για να το μεταβάλει. Με διαπιστώσεις «είχε πολύ κόσμο» η πλατεία και «έγινε χαμός» στο αυγουστιάτικο πανηγύρι στο χωριό θα ζούμε μέσα στην εικονική πραγματικότητα, που δεν αποτυπώνεται στην αλήθεια των αριθμών και στη ζωή των πολιτών.

panagopg@gmail.com