Το ζήτημα δεν είναι να λες βαρύγδουπα λόγια που δεν σημαίνουν ουσιαστικά τίποτα αλλά να δίνεις συγκεκριμένα παραδείγματα. Ποιο είναι το νέο αναπτυξιακό μοντέλο που θα ακολουθήσεις; Το ξέρει κάποιος; Έχει αποφασιστεί από κάποιους; Το λέμε έτσι γιατί το είδαμε κάπου και το επαναλαμβάνουμε γιατί ακούγεται ωραία στο αυτί; Σε ποιους τομείς θα προωθηθεί η έρευνα, η τεχνολογία και η καινοτομία; Έχουμε κάτι υπόψη ή γενικώς; Ουσιαστικές απαντήσεις στα ερωτήματα ποτέ δεν θα δοθούν. Ένα πολιτικό προσωπικό που αρέσκεται στο γενικά και στα ωραία λόγια δεν πρόκειται στο κλείσιμο της πολιτικής του καριέρας να επιδιώξει το ειδικό και το συγκεκριμένο. Στο γενικά και στο τίποτα θα μείνουμε για μια ακόμα φορά.

Τα ευρωπαϊκά προγράμματα σύγκλισης έτσι σπαταλήθηκαν μέσα στη γενικότητα του τίποτα. Τα λεφτά έκαναν κύκλο και το πέρασμά τους από χέρι σε χέρι δημιουργούσαν μια ψευδαίσθηση ανάπτυξης και ευημερίας αλλά δεν παρήγαγαν πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα. Από τα ψίχουλα του εκπαιδευόμενου, στα σεμινάρια και τα προγράμματα κατάρτισης, έως το παντεσπάνι του μεγαλοεργολάβου ή του μεγαλοπρομηθευτή, το χρήμα χανόταν και έτσι εξακολουθεί να χάνεται. Μέσα από όλα αυτά τα προγράμματα δεν δημιουργήθηκαν οι αντίστοιχες – με το ύψος των δημοσίων επενδύσεων - βιώσιμες θέσεις εργασίας.  Δεν επιδιώχθηκε η υλοποίηση συγκεκριμένων έργων υποδομής, 1-2 σε κάθε περιφέρεια, που θα λειτουργούσαν πολλαπλασιαστικά στην οικονομία. Έγιναν πολλές παρεμβάσεις, σε πολλούς τομείς, από την παιδεία και την υγεία έως την ύδρευση, την αποχέτευση και το οδικό δίκτυο, αλλά διάσπαρτα και αποσπασματικά.

Τα ευρωπαϊκά προγράμματα έπεσαν θύματα του τοπικιστικού λαϊκισμού, που αποτελεί την κυρίαρχη πολιτική δύναμη που διατρέχει όλο το πολιτικό φάσμα. Η ικανοποίηση του αιτήματος της κάθε τοπικής κοινωνίας αθροίστηκε και παρήγαγε το απόλυτο μηδενικό. Δρόμοι που συνδέουν το τίποτα με το πουθενά, προγράμματα κατάρτισης χωρίς επαγγελματική προοπτική, αγορά τεχνολογικού εξοπλισμού με ελάχιστη χρησιμότητα και μηδενική πιθανότητα απόσβεσής τους. Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο ανορθολογισμού και πολυδιάσπασης,  όπως ήταν  λογικό, δόθηκε χώρος για να αναπτυχθούν διάφορα συστήματα τρωκτικών που διευκόλυναν στην εξαφάνιση των πόρων και την αύξηση της απορροφητικότητας. Όταν το κύριο μέλημα είναι «να μην χαθούν τα λεφτά» εύκολα δημιουργούνται οι προϋποθέσεις  αυτά να σπαταληθούν, όπως- όπως, και να καταλήξουν σε αυτούς που έχουν τον τρόπο να τα απορροφούν.

Τα περιφερειακά επιχειρησιακά προγράμματα, με την ευθύνη της αιρετής περιφέρειας, θα περίμενε κανείς να έχουν διαφορετική προσέγγιση. Να επιδιωχθούν δηλαδή παρεμβάσεις που θα δημιουργούσαν νέα δεδομένα. Αντίθετα, ακολουθήθηκε ο παλιός δρόμος, δεκάδες παρεμβάσεις, χωρίς ουσιαστική αξιολόγηση πολλές φορές, με γνώμονα την προσωπική συμπάθεια ή αντιπάθεια με τον τοπικό δήμαρχο ή πολιτικό παράγοντα. Ακόμα και με κριτήριο το πολιτικό μέλλον του κάθε παράγοντα της ηγετικής ομάδας της περιφέρειας αλλά και των γόνων αυτής. Είναι έτσι προφανές ότι δεν μπορούμε να αναμένουμε ούτε νέο αναπτυξιακό μοντέλο ούτε αξιοποίηση της καινοτομίας. Άλλωστε καινοτόμο είναι να μην ακολουθείς τον παλιό δρόμο. Και όταν τον έχεις ακολουθήσει, σχεδιάζοντας το πρόγραμμα, δεν μπορείς να περιμένεις διαφορετικό αποτέλεσμα στην εφαρμογή του. Είναι βέβαια μάταιο να περιμένεις καινοτόμες επιλογές από ανθρώπους που το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι η επανεκλογή και η διαιώνιση της όποιας πολιτικής κληρονομιάς σε γιους  και θυγατέρες.

panagopg@gmail.com