Τετάρτη, 23 Δεκεμβρίου 2015 17:23

Επί τάπητος: Ο δρόμος Καλαμάτα - Ριζόμυλος προβληματίζει τη Μεσσήνη

Γράφτηκε από τον
Βαθμολογήστε αυτό το άρθρο
(1 Ψήφος)
Επί τάπητος: Ο δρόμος Καλαμάτα - Ριζόμυλος προβληματίζει τη Μεσσήνη

Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρέθηκε τις προηγούμενες ημέρες η Μεσσήνη. Αιτία η επίσκεψη του γενικού γραμματέα Υποδομών Γιώργου Δέδε, ο οποίος συνοδευόμενος από υψηλόβαθμους υπηρεσιακούς παράγοντες και κυβερνητικούς βουλευτές έκανε εξαγγελίες για μελέτες έργων και εξέφρασε την πεποίθηση ότι «η περιοχή της Μεσσήνης έχει μεγάλες αναπτυξιακές δυνατότητες και προοπτικές.

Μπορεί να λειτουργήσει ως υποδοχέας σημαντικών επενδύσεων. Γίνεται προορισμός η Μεσσήνη». Μεγάλα λόγια και εύκολα με ζητούμενο μια διευκρίνιση: Ποια Μεσσήνη γίνεται... προορισμός; Η πόλη, ο δήμος ή μια περιοχή η οποία εδαφικά ανήκει στη γεωγραφική του περιφέρεια;

Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος ειδικός για να αντιληφθεί πως πρόκειται για τρία διαφορετικά πράγματα που "κρύβονται" πίσω από τη λέξη "Μεσσήνη". Και ο κ. Δέδες δεν έχει κατά νου ούτε την πόλη, ούτε το δήμο αλλά το φιλέτο του Μεσσηνιακού για το οποίο πλειστάκις την εποχή της μάχιμης δημοσιογραφίας είχα περιγράψει. Μια περιοχή από τις εκβολές του Παμίσου μέχρι το Ριζόμυλο όπου υπάρχουν κατά βάση μεγάλες περιουσίες που προσφέρονται για τουριστικές επενδύσεις και έχουν αγοραστεί για το σκοπό αυτό (Κωνσταντακόπουλος, Ρέστης), άλλες στις οποίες γίνεται ήδη η προετοιμασία για κατασκευή ξενοδοχείων (Λογοθέτης) και άλλες στις οποίες ήδη λειτουργούν ξενοδοχεία. Ολα αυτά ανήκουν στην εδαφική περιφέρεια του Δήμου Μεσσήνης, αλλά ελάχιστα συνδέονται με την πόλη ή το δήμο. Ο λόγος είναι πολύ απλός: Μεταξύ των εξαγγελιών του κ. Δέδε ήταν και αυτό του δρόμου Καλαμάτα - Ριζόμυλος ο οποίος γεωγραφικά χωρίζει τους "ηπειρωτικούς" οικισμούς από την περιοχή που προαναφέρθηκε και χωροταξικά συνδέει ταχύτατα το "φιλέτο" με το αστικό κέντρο και επώνυμους προορισμούς της Μεσσηνίας και των γύρω νομών, ακόμη και με την Αθήνα για μια ημερήσια (και όχι μόνον) επίσκεψη. Η διάχυση των όποιων ωφελημάτων (απασχόληση, αγορά προϊόντων) από την ανάπτυξη τουριστικών μονάδων (και μάλιστα υψηλού επιπέδου) γίνεται σε υπερτοπικό επίπεδο και σε πολύ μικρό βαθμό (σε σύγκριση με τα οικονομικά μεγέθη των επενδύσεων) μπορεί να επηρεάσει την τοπική οικονομία. Το εξειδικευμένο προσωπικό θα αναζητηθεί και πέραν της χώρας (και με το πρόσχημα της "εκπαίδευσης" νέων όπως γίνεται πλέον), τα προϊόντα αποτελούν αντικείμενο συμφωνίας με μεγάλους παραγωγούς ή προμηθευτές, το πακέτο διακοπών περιλαμβάνει συγκεκριμένες δραστηριότητες και επώνυμους προορισμούς. Η γειτονική περιοχή για να ωφεληθεί θα πρέπει να διαθέτει τέτοιες δυνατότητες και αυτό είναι το κλειδί της ιστορίας.

Σχετικά με την εξαγγελία για το δρόμο που προαναφέρθηκε, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, ο διευθυντής της ειδικής υπηρεσίας του υπουργείου στα έργα των συμβάσεων παραχώρησης Γιάννης Καρνέσης, αναφορικά με το νέο δρόμο Καλαμάτα - Ριζόμυλος, για το τι μορφή θα έχει τελικά, απάντησε ότι «δεν αποκλείουμε τίποτα, θα επανεξεταστεί». Και επισήμανε πως «ο δρόμος αυτός θα εξυπηρετήσει και τους κατοίκους της Μεσσήνης. Θα είναι μια λύση που θα εξυπηρετεί όλες τις παραμέτρους - συνδυασμοί λύσεων για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα». Και πάλι ωραιοποιήσεις σχετικά με το σημαντικό αυτό έργο και την σχέση του με την πόλη. Κανένας δεν μπορεί να αρνηθεί την αναγκαιότητα κατασκευής ενός έργου υποδομής ευρύτερης σημασίας. Το οποίο μάλιστα έχουν προωθήσει οι δήμαρχοι της πόλης, την εποχή που ήταν... μόνη της. Κανένας όμως δεν πρέπει να ωραιοποιεί τις καταστάσεις και να δίνει την εντύπωση ότι... δεν τρέχει και τίποτε. Η υπόθεση των γεωμετρικών και άλλων χαρακτηριστικών του δρόμου αφορά έναν μικρό αριθμό ιδιοκτητών οι οποίοι θίγονται με τη μια ή την άλλη ρύθμιση. Ο ίδιος ο δρόμος όμως αφορά το μέλλον της πόλης και του δήμου, πράγμα το οποίο θα έπρεπε να κινητοποιεί όλες τις δυνάμεις του τόπου για την επόμενη ημέρα που θα είναι εντελώς διαφορετική. Αν οι εξαγγελίες υλοποιηθούν, θα έχουμε την εξής εικόνα: Οι περιοχές πέραν της Μεσσήνης αποκόπτονται από την τοπική αγορά, καθώς η πρόσβαση στην Καλαμάτα είναι ευχερέστερη και ταχύτερη, απλώς για ένα διάστημα οι δεσμοί που έχουν δημιουργηθεί θα "φρενάρουν" την ταχύτητα με την οποία θα γίνει αυτό. (Και) με την (αναγκαία) ριζική βελτίωση του δρόμου από Βελίκα προς Αριστομένη, ολόκληρη η περιοχή αυτού του τέως δήμου έρχεται πιο κοντά στην Καλαμάτα και αποκόπτεται από τη Μεσσήνη. Η μελλοντική σύνδεση της Αρχαίας Μεσσήνης με τον αυτοκινητόδρομο, μέσω του διεκδικούμενου κόμβου, ολοκληρώνει την εικόνα των ριζικών αλλαγών: Η πόλη της Μεσσήνης μένει χωρίς ενδοχώρα, παύει να αποτελεί "τοπικό κέντρο" και αποδιοργανώνεται η εσωτερική συνοχή του καλλικρατικού δήμου.

Η ιστορία επαναλαμβάνεται μετά από έναν και πλέον αιώνα. Ενα μεγάλο έργο υποδομής στα τέλη του 19ου αιώνα, αυτό του σιδηροδρόμου συνέβαλε στη μετακίνηση της εμπορικής δραστηριότητας προς την Καλαμάτα και την ενίσχυση του λιμανιού της. Πολλές γνωστές οικογένειες μετεγκαταστάθηκαν στη μεσσηνιακή πρωτεύουσα, με αποτέλεσμα να αλλάξουν ριζικά τα πράγματα και η Μεσσήνη να γίνει μια πόλη-σταθμός οικογενειών που έρχονταν και έφευγαν για τα αστικά κέντρα μετά από 1-2 γενιές για πολλούς και διαφορετικούς λόγους. Η διαφορά με το σήμερα είναι ότι από ένα σημείο και πέρα δεν θα υπάρχει ενδοχώρα και μετακίνηση από αυτή. Το γεγονός που επισημάνθηκε προηγουμένως οδήγησε σε μια ορισμένη σχέση αντιπαλότητας, που καλλιεργήθηκε άλλοτε συνειδητά και άλλοτε ασυνείδητα και από τοπικούς παράγοντες. Με το σημείωμα αυτό δεν επιχειρώ να ενισχύσω αυτή την αντιπαλότητα, που σε ορισμένες περιπτώσεις είναι εξαιρετικά έντονη, αλλά αντιθέτως να τονίσω ότι ορισμένα πράγματα έχουν νομοτελειακό χαρακτήρα. Εργα υποδομής έγιναν, θα γίνουν και θα γίνονται καθώς η ζωή και η οικονομία αλλάζουν διαρκώς. Κάποιοι κερδίζουν και κάποιοι χάνουν. Κάποιες φορές κατά το παρελθόν τέτοιες συγκρούσεις πήραν αιματηρό χαρακτήρα. Επειδή δεν είναι ιδιαιτέρως γνωστό, θα πρέπει να τονίσουμε ότι για τη χάραξη του δρόμου από το Ριζόμυλο μέχρι την Πύλο το 1930 όχι μόνον υπήρχαν αντιθέσεις (κάποιοι επιδίωξαν να περάσει από το Χατζή, αλλά υπήρχε και ξεσηκωμός με νεκρούς και τραυματίες από πυρά της χωροφυλακής. Είμαστε μακριά και από τέτοιες εποχές, και από τέτοιες λογικές. Το μεγάλο ζήτημα κάθε φορά είναι και η επιλογή της καλύτερης λύσης, αλλά τέτοια συζήτηση στην πράξη δεν έγινε ποτέ, αφού όλοι κινήθηκαν στη λογική του δεδομένου για την παραλιακή χάραξη του δρόμου.

Και με αυτά τα δεδομένα, εκείνο που τίθεται πράγματι επί τάπητος με "βίαιο" τρόπο είναι η υποχρέωση του δήμου, των φορέων και της τοπικής κοινωνίας να ανοίξει ουσιωδώς τη συζήτηση για τη νέα κατάσταση που μπορεί να διαμορφωθεί έτσι ώστε να χαραχτεί μια στρατηγική μεγιστοποίησης των όποιων ωφελημάτων και ελαχιστοποίησης των αναπόφευκτων προβλημάτων. Οι παράγοντες οφείλουν να αντιληφθούν ότι η περί "ανάπτυξης" φιλολογία δεν οδηγεί πουθενά και θα πρέπει στο κέντρο της προσοχής να βρεθεί η παραγωγική αναδιοργάνωση του πρωτογενούς τομέα της παραγωγής. Η γεωργία είναι κινητήρια δύναμη της τοπικής οικονομίας και θα συνεχίσει να είναι - ιδιαιτέρως σε περίοδο βαθιάς οικονομικής κρίσης. Είναι αδιανόητο ένας δήμος καθαρά γεωργικός, όπως είναι αυτός της Μεσσήνης, να μην έχει ως σταθερό προσανατολισμό την ενίσχυση και αναδιοργάνωση του τομέα και των ανθρώπων που απασχολούνται σε αυτόν. Με την κατάλληλη οργανωτική δομή, με τη χάραξη πολιτικών, με προώθηση έργων υποδομής, σχέδιο αναδιάρθρωσης και αξιοποίησης του αγροτικού χώρου, πρόγραμμα διεκδίκησης μέτρων πολιτικής από την Πολιτεία. Σίγουρα δεν είναι ούτε απλά, ούτε εύκολα τα πράγματα. Αν δεν το κάνει όμως αυτό ο δήμος, δεν θα μπορέσει να το κάνει κανένας. Από την άλλη πλευρά δήμος, φορείς και κοινωνία θα πρέπει να συζητήσουν για το πώς μπορεί πράγματι να γίνει η Μεσσήνη "προορισμός", δηλαδή τόπος επίσκεψης από όσους θα βρεθούν στην περιοχή. Ποια είναι τα πραγματικά πλεονεκτήματα, ποιες είναι οι δυνατότητες στην πράξη και όχι στους εκφωνούμενους δεκάρικους, πώς θα αξιοποιηθεί κάθε δυνατότητα και πώς θα συνδεθεί με την πόλη. Για παράδειγμα τα όσα εξαγγέλθηκαν για τον Πάμισο έχουν αποτελέσει αντικείμενο πολλών παρεμβάσεων στο παρελθόν. Αλλά από μόνα τους και χωρίς να βρεθεί τρόπος σύνδεσης με την πόλη, δεν θα έχουν αντίκρισμα στη ζωή της.

Ως επίλογος: Γνωρίζω την ευαισθησία των συμπατριωτών μου του γενέθλιου τόπου, στις έξωθεν επεμβάσεις. Θεωρώ όμως ότι οι διχαστικές λογικές που κυριαρχούν εδώ και δεκαετίες έχουν στερήσει από την τοπική κοινωνία τη δυνατότητα να συζητήσει επί της ουσίας για τη "Μεσσήνη του αύριο", τη σχέση της με τη γη και την παραγωγή, τη θάλασσα και τον τουρισμό, την ενδοχώρα και τις υπηρεσίες, την κοινωνία με τον πολιτισμό, την ιστορία και τις αρχαιότητες. Αν αυτό δεν γίνει έστω στο "και πέντε" (γιατί ήδη είναι), καμία εξέλιξη δεν θα πρέπει να αποτελέσει έκπληξη. Και ο καθένας έχει το δικό του μερίδιο ευθύνης, μικρό ή μεγάλο ανάλογα με τη θέση του στους θεσμούς, τους φορείς και την κοινωνία.


NEWSLETTER