Οχι μόνον γιατί η πρόσβαση ήθελε ολίγον... κόπο, αλλά και γιατί η θέα του κάμπου, της θάλασσας και των βουνών δεν έλεγε και πολλά πράγματα για τους ανθρώπους της εποχής. Σήμερα η θέα έχει... πλημμυρίσει κατασκευές και ως εκ τούτου το φυσιολατρικό ενδιαφέρον περιορίζεται στο... μακρινό ορίζοντα.
Το Κάστρο όμως παρουσιάζει ενδιαφέρον ως προορισμός ιστορικής σημασίας. Και αποτελεί ένα σημείο της πόλης το οποίο επισκέπτεται η μεγάλη πλειοψηφία των επισκεπτών της, με πρώτους εκείνους που καταφθάνουν με κρουαζιερόπλοια. Σκαρίζουν κατά την πόλη και φθάνουν μέχρι την κορυφή της, πληρώνοντας το αντίτιμο των 2 ευρώ κατά την είσοδο. Τριγυρνούν, περιεργάζονται, κοιτάζουν τον ορίζοντα και... απέρχονται ελαχίστως σοφότεροι από πριν. Γιατί απλώς δεν έχουν κανέναν τρόπο να ενημερωθούν για τα όσα βλέπουν μπροστά τους και για την ιστορία που κρύβει το καθένα. Τα όσα προαναφέρθηκαν δεν είναι εικασίες. Τα έζησα τις ημέρες των γιορτών, όταν βρέθηκα στην περιοχή του Ιστορικού Κέντρου με Ιταλούς φιλοξενούμενους. Από την είσοδο του Κάστρου και στα διάφορα σημεία του, όσοι κρουαζιεροτουρίστες αντιλήφθηκαν ότι υπάρχει... ιταλική μετάφραση στα ελληνικά μου, έκαναν αυτό που κάνουμε όλοι όταν δεν έχουμε... ξεναγό: Διακριτική προσκόλληση με τεντωμένο αυτί για να πιάσουμε όσο περισσότερα γίνεται. Το χάος των ανθρώπων ήταν τέτοιο, που όταν είδαν το τσιμεντένιο θέατρο το πέρασαν... πάνω-κάτω για αρχαίο. Τα πράγματα είναι απλά, αλλά φαίνεται ότι δύσκολα μπορεί να γίνουν κατανοητά από τους τοπικούς αρμόδιους. Και αναφερόμαστε φυσικά στο δήμο ο οποίος κόπτεται για το κεφάλαιο "τουρισμός" και ιδιαιτέρως με τα κρουαζιερόπλοια. Πόσο θα στοίχιζε ένα μικρό φυλλάδιο ειδικά για το Κάστρο με ιστορικές πληροφορίες για το σύνολο και τα επί μέρους στοιχεία του, το οποίο θα παίρνουν οι επισκέπτες όταν πληρώνουν το εισιτήριο;
Τώρα θα μου πείτε ότι το εισιτήριο δεν το εισπράττει ο δήμος, αλλά το ζήτημα δεν είναι εκεί. Ο δήμος είναι εκείνος ο οποίος επιθυμεί να φεύγουν οι επισκέπτες με τις καλύτερες εντυπώσεις και να έχει πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα το επόμενο διάστημα. Και φυσικά όταν αναφέρομαι σε επισκέπτες δεν εννοώ μόνον τους ξένους ή και εκείνους που έρχονται από άλλες περιοχές της χώρας. Εννοώ και τους ντόπιους οι οποίοι θα φθάσουν μέχρις εκεί, έστω και από περιέργεια. Γενικότερα βεβαίως το κεφάλαιο "ξενάγηση" στην πόλη είναι σημαντικό και νομίζω πως θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται πολύ πιο οργανωμένα, γενικά ή θεματικά και φυσικά με απαγόρευση "διά ροπάλου" σε επιτήδειους να παριστάνουν τον ξεναγό λέγοντας ανοησίες προς άγραν πελατών. Η πόλη, ο τρόπος που εξελίχθηκε από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, τα μνημεία της, έχουν μια ορισμένη συνοχή και λογική. Το αντιλαμβάνονται πολύ καλά εκείνοι οι οποίοι έχουν ασχοληθεί και βλέπουν τον τρόπο με τον οποίο αντιδρούν ακόμη και ντόπιοι όταν καταλαβαίνουν την αξία εκείνου που προσπερνούν αδιάφορα στους δρόμους της πόλης. Διάφορες ομάδες έχουν επιχειρήσει κατά καιρούς θεματικές ξεναγήσεις στους δρόμους της πόλης και αυτό καταγράφεται στα θετικά της υπόθεσης. Αν θέλουμε όμως να ξεναγεί τους επισκέπτες η ίδια η πόλη με τους ανθρώπους της, μόνον ένας τρόπος υπάρχει: Να ξεκινήσουμε από τα σχολεία τόσο με τη διδασκαλία και την επαφή με την ιστορία της πόλης, όσο και με το ουσιαστικό περιεχόμενο στις εκπαιδευτικές εκδρομές.
Από εκεί και ύστερα βεβαίως ο επισκέπτης δεν περιορίζεται στην Καλαμάτα και ειδικά με τα κρουαζιερόπλοια αρκετοί επιλέγουν άλλες περιοχές. Αρκεί να το... σηκώνει η τσέπη τους. Δεν το πίστευα μέχρι την ώρα που πληροφορήθηκα από επιβάτες του κρουαζιερόπλοιου (μέσω... μεταφραστή) ότι η εκδρομή στην Αρχαία Μεσσήνη χρεώνεται έξτρα στο πακέτο της κρουαζιέρας με... 70 ευρώ το άτομο. Κάτι που εξηγεί την προθυμία με την οποία οι επισκέπτες ανταποκρίνονται σε μετακινήσεις με πολύ μικρότερο κόστος και κάποιες κόντρες που εκδηλώνονται κατά καιρούς. Φυσικά το ποσό που προαναφέρθηκε δεν εισπράττεται από τον μεταφορέα, αλλά από την εταιρεία η οποία έχει βρει έναν καλό τρόπο για να αυξάνει τα κέρδη της. Τώρα θα μου πείτε πως εταιρεία είναι, δεν μπορείς να μπερδευτείς στην πολιτική της ούτε να... χώσεις τη μύτη σου. Μπορείς να ενθαρρύνεις όμως τόσο τη μετακίνηση με άλλους τρόπους, όσο και την μετακίνηση σε άλλους τόπους... εκτός πακέτων. Το πώς και τι δεν είναι ένα θέμα αρθρογραφίας και δηλώσεων αλλά πολύ σοβαρής μελέτης των ενδιαφερόντων που έχουν οι επισκέπτες και των εναλλακτικών προορισμών που υπάρχουν κάθε φορά. Και θα μπορούσαν να είναι πέρα από τη λαϊκή όταν συμπίπτει με την επίσκεψη, πολλά ακόμη σημεία εποχιακά, όπως ελαιοτριβεία, οινοποιεία κλπ. Οσο περισσότερες δυνατότητες δίνει η πόλη ως σταθμός και αφετηρία, τόσο περισσότερο ελκυστική γίνεται και εδραιώνει τη θέση της σε ένα σύστημα που έχει τους δικούς του κανόνες.
Και κάτι ακόμη από παρατήρηση φίλου συναδέλφου: Σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχει μια αναντιστοιχία ανάμεσα στη σύνθεση των επισκεπτών και τη... γλώσσα των φυλλαδίων. Αρκετοί ξεμπλέκουν με ένα φυλλάδιο μεταφρασμένο στα αγγλικά, αλλά οι περισσότεροι παραλήπτες του είναι Γερμανοί ή Ιταλοί για παράδειγμα. Με αποτέλεσμα η προσπάθεια να καταλήγει σε... μια τρύπα στο νερό. Οσο συζητάς με ανθρώπους οι οποίοι "ψάχνονται" για την υποστήριξη της προσπάθειας προσέλκυσης επισκεπτών, τόσο περισσότερα μαθαίνεις. Κάποιοι το κάνουν από "επαγγελματική περιέργεια" ακολουθώντας την πολύ απλή μέθοδο της συζήτησης με εκείνους που έρχονται σε επαφή με τους επισκέπτες και θα πρέπει να λύνουν τα ζητήματα που ανακύπτουν κατά περίπτωση. Κάποιοι όμως πρέπει να το κάνουν "επαγγελματικά" γιατί αυτός θα έπρεπε να είναι ο ρόλος τους. Είναι βέβαιο ότι η σύνδεση με τον "αυτόματο πιλότο" δεν είναι και η πλέον αποτελεσματική μέθοδος σχεδιασμού της παρέμβασης σε ένα χώρο. Οπως επίσης είναι βέβαιο ότι το αυτό αναποτελεσματική είναι η ανάθεση "μελετών" οι οποίες τελικώς αρχειοθετούνται σε φοριαμούς και υπολογιστές. Στην υπόθεση του σημερινού σημειώματος, όπως και σε κάθε θέμα, το κρίσιμο ζήτημα είναι η δημοτική πολιτική. Και η παραγωγή της γίνεται μακριά από κάμερες και μικροπολιτικές σκοπιμότητες στο βωμό του εντυπωσιασμού. Να το ρωτήσω κάπως άγαρμπα: Εχει συζητήσει σοβαρά ποτέ η δημοτική αρχή, το Δημοτικό Συμβούλιο, κάποιο συλλογικό όργανο για την πολιτική στον τομέα του τουρισμού; Αν μας έχει διαφύγει κάτι και το ερώτημα δεν θεωρείται ρητορικό, αναμένομε τις αποδείξεις.
