Καταρχάς οι περισσότεροι αστοί πολιτικοί βρήκαν ευκαιρία να φορτώσουν τις αμαρτίες τους στους δανειστές (Ευρωπαϊκή Ενωση και ΔΝΤ) - και παριστάνοντας τους σκληρούς διαπραγματευτές παρουσίαζαν στους πολίτες τα μέτρα που ψήφιζαν ως τιμωρίες των ξένων, και όχι ως αναγκαίες μεταρρυθμίσεις για την ανάκαμψη της οικονομίας. Παράλληλα πολλοί μεγαλοεπιχειρηματίες, πιστεύοντας ότι ο υγιής ανταγωνισμός βλάπτει τα συμφέροντά τους, βρήκαν ευκαιρία να στηρίξουν όσους ζητούσαν έξοδο από την Ευρώπη και επιστροφή στην δραχμή και στην προστατευτική οικονομία. Με την έξοδο από την Ευρώπη φλέρταραν και πολλοί μικροεπιχειρηματίες, οι οποίοι πιο πολύ από την υποτιμημένη δραχμή φοβούνταν το ενδεχόμενο να ισχύσει ένα δίκαιο φορολογικό σύστημα για όλες τις επιχειρήσεις. Ταυτόχρονα, χιλιάδες δανειολήπτες είχαν πιστέψει κανονικά (δικαίως ή αδίκως, δεν έχει καμία σημασία στην πολιτική) ότι αν το ελληνικό κράτος κηρύξει στάση πληρωμών, θα διαγραφτεί αυτομάτως και το χρέος των πολιτών προς τις τράπεζες, το Δημόσιο και τις ΔΕΚΟ, οπότε η ζωή τους θα κυλήσει... αμέσως καλύτερα.
Ολες αυτές οι ομάδες, μαζί με τους δημόσιους υπάλληλους και τους συνταξιούχους που πίστευαν ότι θα περνούν καλύτερα με πληθωριστικό χρήμα και υποτιμημένη δραχμή, είτε ζητούσαν επίμονα την έξοδό μας από την Ευρώπη είτε παρακολουθούσαν παθητικά όσους ξιφουλκούσαν κατά της Ενωσης.
Στον αντίποδα, όλο αυτό το διάστημα καμιά χιλιοστή γραφιάδες υπερασπίστηκαν με πάθος όχι μόνο την ευρωπαϊκή πορεία της Ελλάδας, αλλά και τις μεταρρυθμίσεις που έπρεπε να γίνουν ώστε να ανακάμψει η οικονομία. Εκ των υστέρων βεβαίως αποδείχτηκε ότι και οι φιλοευρωπαίοι κάναμε λάθος να πιστεύουμε πως η Ευρωπαϊκή Ενωση θα πίεζε τις ελληνικές κυβερνήσεις να εφαρμόσουν τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Δυστυχώς, οι δανειστές θεώρησαν ότι τα συμφέροντά τους διασφαλίζονται... επαρκώς από κυβερνήσεις που θα μειώσουν τα ελλείμματα χωρίς να κάνουν μεταρρυθμίσεις - κι έτσι η ελληνική οικονομία παραμένει σε ύφεση 9 χρόνια μετά το ξέσπασμα της κρίσης του 2008.
Εννοείται ότι την ανάγκη ουσιαστικής μεταρρύθμισης των δομών της ελληνικής οικονομίας εξακολουθούν να την υπερασπίζονται μόνο οι γραφιάδες που στήριξαν την ευρωπαϊκή πορεία της Ελλάδας μέχρι το δημοψήφισμα και ως τις μέρες μας, όπως και ένας πολύ μικρός αριθμός πολιτικών που όμως δείχνει αδύναμος να συγκρουστεί με τις δυνάμεις που δεν θα έλεγαν “όχι” στη δραχμή.
Ετσι κι αλλιώς οι μεγαλοεπιχειρηματίες που φοβούνταν τον ανταγωνισμό δεν άλλαξαν ιδέες και εξακολουθούν να έχουν το βλέμμα στραμμένο στη χαοτική αγορά της Ανατολής. Ειδικότερα οι επιχειρήσεις που δεν μπόρεσαν να εκσυγχρονιστούν μετά από 3 ΚΠΣ και δύο ΕΣΠΑ θέλουν να επιστρέψουν στη δραχμή, μπας και γίνουν ανταγωνιστικές μετά τις συνεχείς υποτιμήσεις του εθνικού νομίσματος. Βεβαίως αποκρύπτουν ότι κάθε υποτίμηση του εθνικού νομίσματος θα κάνει πολύ φτωχότερους τους Ελληνες, καθώς θα χρειάζεται να εργάζονται ολοένα και περισσότερο για να αγοράσουν τα εισαγόμενα κεφαλαιουχικά και καταναλωτικά αγαθά. Οι οπαδοί της δραχμής φαντασιώνονται ότι μετά τις υποτιμήσεις οι Ελληνες θα στραφούν στα εγχώρια προϊόντα, γιατί δεν καταλαβαίνουν ότι σήμερα καμία οικονομία δεν διαθέτει τους παραγωγικούς συντελεστές που απαιτούνται για την παραγωγή... όλων των κεφαλαιουχικών και καταναλωτικών αγαθών που χρειάζεται, ώστε να διατηρήσει -τουλάχιστον- το βιοτικό της επίπεδο.
Η σπανιότητα των παραγωγικών πόρων αναγκάζει όλες τις οικονομίες να στραφούν στην παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών στις οποίες έχουν συγκριτικό πλεονέκτημα, και να παραιτηθούν από την παραγωγή των προϊόντων που μπορούν να αγοράσουν φτηνότερα από το εξωτερικό. Σε κάθε περίπτωση, η Ελλάδα είναι αδύνατον να παράγει τα κεφαλαιουχικά αγαθά (μηχανήματα, πρώτες ύλες, λογισμικό κ.λπ.) που απαιτούνται για να διατηρήσει την παραγωγική της διαδικασία, και γι' αυτό οποιοδήποτε τυχόν μικρό όφελος από τη διαρκή υποτίμηση του εθνικού της νομίσματος θα εξανεμιζόταν, καθώς οι επιχειρήσεις θα αναγκάζονταν να πληρώνουν πολύ ακριβότερα τον εισαγόμενο εξοπλισμό.
Από εκεί και πέρα πάντα θα υπάρχουν επιχειρήσεις που θα αισθάνονται άνετα κάνοντας ανεξέλεγκτο εμπόριο στη Ανατολή, αντί να προσπαθήσουν να βάλουν τα προϊόντα τους στα ράφια των σούπερ μάρκετ της Δύσης. Επίσης πάντα θα υπάρχουν επιχειρηματίες που θα προτιμούν να ανταγωνίζονται τις υπόλοιπες πουλώντας απλώς φτηνότερες υπηρεσίες μετά από μια υποτίμηση, αντί να αναβαθμίσουν π.χ. τις ξενοδοχειακές τους επιχειρήσεις. Γενικότερα, ένας μεγάλος αριθμός επιχειρηματιών εξακολουθεί να πιστεύει ότι τα συμφέροντά του διασφαλίζονται σε μια χαοτική αγορά όπου ισχύει ο νόμος του… ρουσφετιού και των διευκολύνσεων από πολιτικούς που ποτέ δεν κατάλαβαν γιατί στην Ευρώπη οι κανόνες πρέπει να ισχύουν για όλους.
Σε αυτές τις συνθήκες, όποιος πιστεύει ότι θα γίνουν οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα επειδή τις υπερασπιζόμαστε χίλιοι γραφιάδες, όχι μόνο είναι βαθιά νυχτωμένος, αλλά και… επικίνδυνος, γιατί δεν έχει συνειδητοποιήσει τη δύναμη όσων σιωπούν επειδή δεν θέλουν ν' αλλάξει τίποτα.
Και η σιωπή όσων θέλουν να διατηρήσουν το γνώριμο πελατειακό κομματικό κράτος είναι εκκωφαντική. Την ακούτε;
Θανάσης Λαγός
Εmail: lathanasis@yahoo.gr
