Η κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με τον εθνικιστικό πυλώνα του λαϊκισμού πάνω στον οποίο στηρίχτηκε το αντιμνημονιακό κίνημα, που έβλεπε "ξένο δάκτυλο" όχι μόνο πίσω από τη χρεοκοπία, αλλά και πίσω από κάθε υποστηρικτή των οικονομικών μεταρρυθμίσεων. Υπενθυμίζουμε ότι οι υποστηρικτές των μεταρρυθμίσεων και της ανοιχτής κοινωνίας χαρακτηριστήκαμε από τους σημερινούς κυβερνητικούς εταίρους "Μερκελιστές", "γερμανοτσολιάδες", "εθελόδουλοι" και πολλά ακόμη. Οι χαρακτηρισμοί αυτοί φυσικά δεν εμπόδισαν τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα να υποδεχτεί με τις αρμόζουσες τιμές την καγκελάριο της Γερμανίας Ανγκελα Μέρκελ - ενώ την ίδια ώρα οι πρώην σύντροφοι του στην άνω και στην κάτω πλατεία κατάγγελλαν τη Συμφωνία των Πρεσπών με τα ίδια ανορθολογικά επιχειρήματα, με τα οποία κατάγγελλαν και τις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες στον τομέα της οικονομίας.
Για να είμαστε ειλικρινείς, θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι η εκλογική άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ δεν βασίστηκε κυρίως στον εθνικιστικό πυλώνα. Βασίστηκε περισσότερο στον αντικαπιταλιστικό πυλώνα και στη ρητορική ενάντια στον "νεοφιλελευθερισμό". Ενάντια στον "νεοφιλελευθερισμό" αγωνίζονται όμως και οι εθνικιστές που μισούν τη ανοιχτή κοινωνία και τη φιλελεύθερη δημοκρατία.
Θα πρέπει εδώ να διευκρινίσουμε ότι ο εθνικιστικός λαϊκισμός δεν εκφράζεται μόνο από τα εθνικιστικά κόμματα, αλλά από αρκετές πολιτικές ομάδες που ζητούν περιορισμό της ελευθερίας, άλλοτε στο όνομα του κοινωνικού φιλελευθερισμού και άλλοτε στο όνομα ενός μεσογειακού κεϊνσιανισμού - ο οποίος ξεπερνά τα όρια του κορπορατισμού και κινείται στη σφαίρα του αυταρχικής δημοκρατίας τύπου Πούτιν, Ερντογάν και Ορμπαν.
Κλείνοντας αυτή την παρένθεση για τον εθνικιστικό πυλώνα του λαϊκισμού, θα ήταν παράλειψη να μην τονίσουμε ότι σε αυτόν βασίστηκε η εκλογική άνοδος των ΑΝΕΛ και γι' αυτό η Συμφωνία των Πρεσπών τείνει να εξαφανίσει το κόμμα του Πάνου Καμμένου, όπως το μνημόνιο "εξαέρωσε" πολιτικά το ΛΑΟΣ του Γιώργου Καραντζαφέρη.
Σε κάθε περίπτωση, ο δεξιόστροφος εθνικολαϊκισμός έχει βαθιές ρίζες που ξεκινούν από τα χρόνια της βασιλικής συντηρητικής παράταξης, η οποία στήριξε και στηρίχτηκε από τους Πελοποννήσιους προύχοντες, και φτάνουν μέχρι τον μεταπολεμικό οικονομικό προστατευτισμό και τις μεταπολιτευτικές κρατικοποιήσεις. Στην απέναντι όχθη, ο αριστερόστροφος εθνικολαϊκισμός έχει ρίζες τόσο στο αντικαπιταλιστικό στρατόπεδο της ευρύτερης Αριστεράς όσο και στο "ανάδελφο" ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου. Ουσιαστικά ο εθνικολαϊκισμός απογειώθηκε επί ημερών Α. Παπανδρέου καθώς τα συνθήματα "Η Ελλάδα ανήκει στους Ελληνες" και "ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο", όχι μόνο έβρισκαν σύμφωνους τους περισσότερους, άλλα άγγιζαν κιόλας τον σκληρό πυρήνα της Δεξιάς που δεν έβλεπε με καλό μάτι την ελεύθερη αγορά και τη δυτική δημοκρατία.
Αν στο κάδρο του εθνικολαϊκισμού προστεθούν η Ελληνική Εκκλησία που εξακολουθεί να έχει στραμμένο το βλέμμα της στην Ανατολή, και οι προφήτες της "Τρίτης Ρώμης" και του "ξανθού γένους", γίνεται κατανοητό για ποιους λόγους γέμισαν το 2011 οι πλατείες με αγανακτισμένους ταλιμπάν που ήθελαν πάση θυσία την έξοδο της Ελλάδας από τη Ευρωπαϊκή Ενωση. Γίνεται επίσης κατανοητό για ποιους λόγους η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων αρνείται να συζητήσει τη Συμφωνία των Πρεσπών και γιατί για μια ακόμα φορά ακούμε συνθήματα και όχι επιχειρήματα.
Σε αυτές τις συνθήκες, παραμένει ζητούμενο στην Ελλάδα ένας πολιτικός φορέας που θα εκφράσει ξεκάθαρα την ανάγκη εκσυγχρονισμού της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας. Βεβαίως δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν ότι οι δυνάμεις του εκσυγχρονισμού μπορούν να εκφραστούν από τη Νέα Δημοκρατία του Κυριάκου Μητσοτάκη όπως εκφράστηκαν και από το ΠΑΣΟΚ του Κώστα Σημίτη. Ειλικρινά θα ήθελα να πιστέψω ότι ο κ. Μητσοτάκης θα τα καταφέρει καλύτερα από τον κ. Σημίτη, αλλά πολύ φοβάμαι ότι πολλοί δεξιοί φίλοι μου τρέφουν αυταπάτες ανάλογου μεγέθους με εκείνες που έτρεφαν το 2014 οι αριστεροί για τις δυνατότητες του Αλέξη Τσίπρα. Στην πραγματικότητα φοβάμαι ότι, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ λειτούργησε ως όχημα παλινόρθωσης του "βαθέος" ΠΑΣΟΚ, έτσι και ο στείρος αντισυριζαϊσμός θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε παλινόρθωση της "σκούρας" Νέας Δημοκρατίας.
Θέλει δουλειά πολλή και χρόνο για να αλλάξουν βαθιά ριζωμένες νοοτροπίες. Και δυστυχώς, δεν υπάρχουν πια χρήματα για εξαγορά χρόνου.
Θανάσης Λαγός
Εmail: lathanasis@yahoo.gr
