Στα καφενεία του υπόλοιπου νομού οι θαμώνες ήταν αποκλειστικά άνδρες, αφού η μεσσηνιακή κοινωνία εξακολουθούσε να πιστεύει ότι η θέση της γυναίκας ήταν στην κουζίνα. Το 2023 τα καφέ και τα εστιατόρια της Μεσσηνίας είναι γεμάτα με παρέες γυναικών που σκάνε στα γέλια όταν κάποιος τους διηγηθεί ιστορίες από τα καφενεία, που δεν διέφεραν σε τίποτα από τα Κέντρα Ψυχαγωγίας Μονάδων (ΚΨΜ) των στρατοπέδων. Στα γέλια σκάνε με την γκρίνια της γιαγιάς τους και τα εγγόνια που παραγγέλλουν φαγητό ή καφέ από τα 230 καταστήματα της Καλαμάτας, που προσφέρουν εδέσματα και ποτά από μία μόνο πλατφόρμα διαμοιρασμού. Πριν σαράντα χρόνια στα χωριά οι θαμώνες των καφενείων μετά το δελτίο ειδήσεων ξεκινούσαν ατελείωτες παρτίδες πόκας και οι κοινωνιολόγοι στα πανεπιστήμια πρότειναν λύσεις για τη μάστιγα της χαρτοπαιξίας. Το 2023 ο τζόγος είναι ψηφιακός ακόμα και στον απομονωμένο οικισμό της Μεσσηνίας, ενώ οι περισσότεροι κάτοικοι του νομού δεν παίζουν πλέον ούτε δηλωτή.
Αυτές είναι μόνο μερικές από τις αλλαγές που έγιναν ανεπαίσθητα στη Μεσσηνία την περίοδο που η άρχουσα τάξη του νομού ήταν απασχολημένη κυρίως με την κατανομή των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων. Και όποιος έχει μάθει να ζει με κρατικές επιδοτήσεις δεν μπορεί να αντιληφθεί ότι υπάρχει ζωή χωρίς... σταφίδα. Για αυτό η πολιτική, οικονομική και πνευματική ηγεσία της Μεσσηνίας εξακολουθεί να δίνει μάχες οπισθοφυλακής για τη διατήρηση ενός κόσμου που έχει πεθάνει, αλλά δεν ανακοινώνεται ο θάνατός του, προκειμένου να συνεχιστεί η επιδότηση του νεκρού. Σαν τους απατεώνες που κρύβουν τον θάνατο του συνταξιούχου για να συνεχίσουν να παίρνουν τη σύνταξή του, η νομενκλατούρα της Μεσσηνίας κρύβει τον θάνατο του παλιού κόσμου και διεκδικεί πόρους για τη θεραπεία του, ενώ γνωρίζει πολύ καλά ότι δεν υπάρχει νεκρανάσταση και επιστροφή στο παρελθόν.
Εννοείται ότι οι έμποροι του παρελθόντος περνούν ζωή χαρισάμενη ξεκοκαλίζοντας τις επιδοτήσεις που δίνονται για την ίαση του... μακαρίτη. Σε κάθε περίπτωση, δεν έχει νόημα να συζητάμε αν μπορούν να αντιληφθούν ότι ο παλιός κόσμος πέθανε ή αν το γνωρίζουν και συνεχίζουν να πουλάνε παρελθόν, επειδή δεν έχουν τίποτε άλλο να προσφέρουν. Σημασία έχει μόνο ότι οι έμποροι του παρελθόντος κρατούν δέσμια την οικονομία της Μεσσηνίας και το εισόδημα των Μεσσήνιων.
Θανάσης Λαγός
