Όταν η δημόσια συζήτηση γίνεται χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα δυο βασικά χαρακτηριστικά του παγκόσμιου συστήματος λειτουργίας της οικονομίας, δηλαδή η ανοικτή αγορά και η ανταγωνιστικότητα, δεν μπορεί να καταλήξει σε ορθά συμπεράσματα. Όταν παραλείπονται βασικά στοιχεία της πραγματικότητας, είναι μετά πολύ εύκολο ο καθένας να λέει ό,τι θέλει ή φαντάζεται ως λύση. Μοιραία φτάνουμε, έτσι, στον απόλυτο παραλογισμό. Η επαναφορά της δημόσιας συζήτησης στην πραγματική της διάσταση είναι το πρώτο που πρέπει να γίνει προκειμένου να υπάρξει σχεδιασμός για την επόμενη ημέρα της ελληνικής οικονομίας. Οι διαπιστώσεις για τα προβλήματα του καπιταλισμού ή της λειτουργίας του παγκόσμιου συστήματος της αγοράς και των τραπεζών μπορεί να είναι πολύ ωραία θέματα για στοχασμό και ανάλυση στα διεθνή φόρουμ αλλά μέχρι να ανατραπούν δεν μπορούμε να παραβλέπουμε την πραγματικότητα, τουλάχιστον όταν σχεδιάζεται η παρέμβαση σε τομείς της οικονομίας.
Η παραγωγή αγροτικών προϊόντων δεν είναι μια διαδικασία ανεξάρτητη με αυτό που συμβαίνει στην παγκόσμια οικονομία. Ο κρατικός παρεμβατισμός, τον οποίο πολύ θεωρούν ως τη λύση για όλα τα προβλήματα, ελάχιστα μπορεί να προσφέρει στους παραγωγούς αγροτικών προϊόντων. Σε πολλές περιπτώσεις το κράτος δεν μπορεί να στηρίξει προϊόντα ούτε καν στην εσωτερική αγορά. Αυτό που κυριαρχεί είναι ο ανταγωνισμός, αν δηλαδή ένα προϊόν είναι ποιοτικό και βέβαια αν προσφέρεται σε τιμή που ο αγοραστής θεωρεί λογική και διατίθεται να πληρώσει. Τα κλειστά σύνορα και οι δασμολογικοί περιορισμοί που υπήρχαν στο παρελθόν εγκαταλείφθηκαν και τίποτα δεν δείχνει ότι θα επανέλθουν. Αντίθετα, αυτό που ανθεί και καλπάζει τα τελευταία χρόνια είναι το ηλεκτρονικό εμπόριο και η διαρκής διασύνδεση των πάντων με ένα παγκόσμιο δίκτυο συναλλαγών σε όλα τα επίπεδα.
Η επικέντρωση στην παραγωγή φτηνών και ποιοτικών αγροτικών προϊόντων είναι λοιπόν το ζητούμενο. Η συζήτηση θα πρέπει σταδιακά να φύγει από το φανταστικό και να επικεντρωθεί σε πολύ συγκεκριμένα πράγματα. Πώς δηλαδή θα γίνουν τα προϊόντα που παράγουμε καλύτερα; Σε ποιους τομείς θα πρέπει να κινητοποιηθούν δημόσιοι και ιδιωτικοί πόροι προκειμένου αυτό να επιτευχθεί; Το δημόσιο, για παράδειγμα, μπορεί να κατευθύνει κονδύλια για την έρευνα και την ανάπτυξη λύσεων σε πολύ συγκεκριμένα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι παραγωγοί. Οι μεταποιητές σε συνεργασία με τις τράπεζες και τους παραγωγούς μπορούν να προωθήσουν συγκεκριμένες δράσεις από κοινού για την κατάκτηση αγορών. Η συζήτηση από το γενικό και το αφηρημένο να πάει όμως στο ειδικό και το απολύτως εξειδικευμένο.
Τα τελευταία χρόνια, λόγω της κρίσης, περισσεύουν οι εύκολοι αφορισμοί για την εγκατάλειψη της αγροτικής παραγωγής. Το θέμα όμως δεν είναι τόσο απλό. Δεν είναι μόνο αν παράγουμε, για παράδειγμα, κρέας σε ποσότητες όσο η κατανάλωσή μας αλλά να εξετάσουμε και με τι κόστος το παράγουμε. Και βέβαια, αν η παραγωγή κρέατος στοιχίζει περισσότερο, πώς ή γιατί να το πληρώσει αυτό το επιπλέον κόστος ο Έλληνας καταναλωτής; Το ίδιο πρέπει να εξετασθεί σε μια σειρά από προϊόντα που φθίνουν γιατί χάνουν το ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα στις διεθνείς αγορές. Το ζήτημα δεν είναι, λοιπόν, απλώς να παράγουμε αλλά να παράγουμε, σε πρώτη φάση, σε τιμή και σε ποιότητα τόση όση και οι ανταγωνιστές, με στόχο να γίνουμε καλύτεροι στο μέλλον.
Τα ζητήματα αυτά αν δεν ανοίξουν και δεν συζητηθούν ώστε να γίνουν κοινός τόπος όλης της κοινωνίας, θα είμαστε, δυστυχώς, έρμαια διαφόρων πολιτικάντηδων που ρίχνουν κορώνες στα μπαλκόνια. Καμιά διεθνής συνωμοσία δεν πλήττει του Έλληνες σταφιδοπαραγωγούς και καμία μασονική στοά δεν έβαλε στο μάτι τους βοσκούς. Τα κλειστά σύνορα και οι περιορισμοί είναι για τα κλειστά μυαλά ανθρώπων που βρίσκονται εκτός εποχής και πραγματικότητας. Όσο δεν τίθενται τα ζητήματα στην πραγματική τους διάσταση τόσο θα περιθωριοποιούμαστε ως χώρα και θα απομακρυνόμαστε από το μέσο όρο του παγκόσμιου βιοτικού επίπεδου. Το να χτίσεις γέφυρες, συγκλήσεις είναι δύσκολο, το να λες λόγια και να καταγγέλλεις το σύμπαν είναι πολύ εύκολο. Στο χέρι όλων μας είναι να δούμε τα πράγματα όπως ακριβώς είναι και όχι όπως θα θέλαμε ή όπως μας βολεύει.
Υ.Γ. Η χρηματοδότηση των νέων αγροτών θα γίνεται με διαδικασίες εξπρές. Το ζήτημα όμως δεν είναι μόνο το πόσο γρήγορα θα γίνονται οι εγκρίσεις αλλά το αν θα πιάσουν τόπο τα λεφτά. Και για να πιάσουν τόπο τα λεφτά χρειάζεται η ενίσχυση των πραγματικά νέων αγροτών, αυτών δηλαδή που βλέπουν στην αγροτική παραγωγή το επαγγελματικό τους μέλλον, και αυτό είναι το δύσκολο. Επιδοτήσεις και προγράμματα στον αγροτικό τομέα έχουν τρέξει πολλά. Το κακό είναι ότι τα περισσότερα επενδύθηκαν σε άλλες δραστηριότητες και ελάχιστα έφτασαν εκεί που έπρεπε. Αν επαναληφθεί η ίδια πρακτική δεν πρέπει να μιλάμε για επιδοτήσεις νέων αγροτών αλλά για επιδότηση εξπρές σε άλλα επαγγέλματα.
panagopg@gmail.com
