Οι αλλαγές δεν προέρχονται μέσα από αναλυτική μελέτη του «Καλλικράτη» και των λογικών διορθώσεων που χρειάζεται μια προηγούμενη μεγάλη θεσμική αλλαγή. Δεν απαντούν σε πραγματικά και διαπιστωμένα προβλήματα, αλλά ικανοποιούν ιδεολογικές αγκυλώσεις και κυρίως στενούς εκλογικούς τακτικισμούς. Αν κάποιος δει συνολικά το πακέτο των αλλαγών που προωθούνται, θα διαπιστώσει ότι έχουμε αναβάθμιση του ρόλου της κεντρικής-κυβερνητικής εξουσίας και αναβάθμιση της κομματικής επιρροής στην αυτοδιοίκηση. Οι αρμοδιότητες και η ισχύς των δημάρχων ενοχλεί και περιορίζεται: Αυτή είναι η αντίληψη της σημερινής κυβέρνησης και αυτή αποτυπώνεται στο συγκεκριμένο σχέδιο. Η τοπική αυτοδιοίκηση ενοχλεί τους ολοκληρωτικά και καθεστωτικά σκεπτόμενους, και αυτό προκύπτει αβίαστα από όλες σχεδόν τις ρυθμίσεις των προωθούμενων αλλαγών.
Στην οικονομική κρίση που ζούμε, θεωρούν κάποιοι ότι αξίζει να αλλάξουν το χρόνο των εκλογών έτσι ώστε να γίνουν ξεχωριστά από τις ευρωεκλογές για να μην… μπερδεύονται οι πολίτες και δεν στέλνουν το σωστό μήνυμα! Τώρα, αν θα δαπανηθούν επιπλέον μερικά εκατομμύρια, δεν πειράζει, πληρώνουν οι φορολογούμενοι για να κάνουν το κομμάτι τους οι κομματικοί μαϊντανοί στα τηλεοπτικά πάνελ. Μιλάμε για τραγικά πράγματα, ανοικονόμητα και απολύτως τακτικίστικα.
Είχαμε από την πρώτη στιγμή και σε ανύποπτο χρόνο, από το 2010, υπογραμμίσει ότι η μεγαλύτερη μεταρρύθμιση σε πολιτικό επίπεδο που συντελέστηκε με τον «Καλλικράτη» ήταν η αποσύνδεση των δημοτικών εκλογών από το κομματικό μήνυμα. Οποιος ήθελε να ψηφίσει κομματικά, το έπραττε στην ευρωκάλπη, και στην άλλη των δημοτικών είχε τη δυνατότητα να επιλέξει χωρίς κομματικές ενοχές και ντροπές αυτόν που θεωρούσε ικανό και άξιο για τις τοπικές υποθέσεις. Αυτό προφανώς ενοχλεί τους ανθρώπους του κομματικού σωλήνα και γι' αυτό σπεύδουν με έωλα επιχειρήματα και λεκτικούς ακροβατισμούς να το ανατρέψουν.
Η κυβερνητική πλειοψηφία είναι φανερό ότι φοβάται εκλογικό Βατερλό σε διπλές εκλογές τον Ιούνιο του 2019 και προσπαθεί να κερδίσει χρόνο μήπως και καταφέρει να φτάσει μέχρι το Σεπτέμβριο του 2019. Επιπρόσθετα, η ταύτιση των δημοτικών εκλογών με τις ευρωεκλογές αύξανε τη συμμετοχή και περιόριζε τη «δύναμη» των μικρών κομμάτων που στις ευρωεκλογές έβλεπαν παραδοσιακά τα ποσοστά τους να ανεβαίνουν. Τώρα, σχηματισμοί όπως η «Χρυσή Αυγή» τρίβουν τα χέρια τους από την προώθηση των συγκεκριμένων αλλαγών, αλλά αυτό δεν δείχνει να ενοχλεί όσους λειτουργούν στη λογική της πόλωσης και πιθανώς των συγκοινωνούντων δοχείων της ακραίας σύγκρουσης.
Επιπρόσθετα, η προώθηση της απλής αναλογικής στην εκλογή των δημοτικών συμβούλων έχει στόχο την εξουσία των δημάρχων. Θέλει να τους καταστήσει όμηρους ισχυρών μειοψηφιών και να τους οδηγήσει σε ένα παζάρι εξουσίας. Η συγκυριακή μικροκομματική σκοπιμότητα, προφανής: Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορούσε στην ακμή του -και ούτε πρόκειται να μπορέσει τώρα στην ύφεσή του- να αποτελέσει ισχυρό πολιτικό ρεύμα στην αυτοδιοίκηση, γι' αυτό μέσα από μικρές οργανωμένες μειοψηφικές ομάδες θα προσπαθήσει να θέτει όρους και προϋποθέσεις στους δημάρχους, ώστε σταδιακά να αποκτήσει ερείσματα. Παλιό δοκιμασμένο κόλπο σε συνδικάτα και ομοσπονδίες, τα οποία κατέληξαν στην απόλυτη ανυποληψία.
Οι αλλαγές που προωθούνται λοιπόν δεν έχουν στόχο την αναβάθμιση του θεσμού της αυτοδιοίκησης, αλλά τη διευκόλυνση της παρουσίας του ΣΥΡΙΖΑ σε αυτή. Η ιστορία πάντως έχει καταδείξει ότι η μικροκομματική στόχευση και οι αλλαγές με τέτοιο προσανατολισμό καταλήγουν μπούμερανγκ για τους εμπνευστές τους. Το ίδιο θα συμβεί και τώρα. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης αλλά και η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων της αυτοδιοίκησης στέκονται δυναμικά απέναντι στις συγκεκριμένες προωθούμενες ρυθμίσεις. Εχει γίνει πλέον σαφές ότι οι αλλαγές αυτές, ακόμα και αν ψηφιστούν από τη συγκυριακή κοινοβουλευτική πλειοψηφία, δεν πρόκειται ποτέ να εφαρμοστούν. Αν δεν τις προλάβουν οι βουλευτικές εκλογές, θα καταργηθούν στην πορεία.
Το ζήτημα στην αυτοδιοίκηση δεν είναι η συντήρηση κομματικών και πελατειακών δικτύων, αλλά ακριβώς το αντίθετο: η δημιουργία ενός πλαισίου που θα απομονώνει τους ανεύθυνους και διεφθαρμένους άρχοντες και θα επιβραβεύει τους υπεύθυνους και έντιμους πολιτικούς που θα σχεδιάζουν και θα υλοποιούν. Δεν χρειαζόμαστε «αγωνιστές» που θα διεκδικούν προνομιακή μεταχείριση από το κοινό κρατικό ταμείο επειδή είναι «κολλητοί» ή επειδή φωνάζουν περισσότερο. Η εποχή δεν έχει ανάγκη από ρουσφετολόγους προώθησης συμφερόντων και διατήρησης ισορροπιών. Χρειαζόμαστε μια νέα πολιτική τάξη, ευθύνης και λογικής. Για να συμβεί αυτό, αυτό που πρέπει να ενισχυθεί είναι η διαφάνεια και η οικονομική αυτονομία της αυτοδιοίκησης από το κράτος, με μεταβίβαση αρμοδιοτήτων στη θέσπιση και την είσπραξη συγκεκριμένων πόρων.
Είναι ώριμες πια οι συνθήκες ώστε να περάσει η είσπραξη φόρων -για παράδειγμα ο νέος ΕΝΦΙΑ- στην αυτοδιοίκηση, με την ταυτόχρονη κατάργηση, εννοείται, της κρατικής χρηματοδότησης των δήμων από τον προϋπολογισμό. Τότε θα δούμε ποιος είναι καλός και αποτελεσματικός δήμαρχος, ποιες προτεραιότητες θέτει ο καθένας, με ποιο κόστος λειτουργεί και ποιες υπηρεσίες παρέχει για τα χρήματα που ζητά από τους πολίτες. Οσο δεν πραγματοποιείται αυτή η τεράστια αλλαγή της οικονομικής αυτοτέλειας των δήμων, θα έχουμε μια αυτοδιοίκηση υποτακτική στον εκάστοτε υπουργό και παράρτημα της κυβέρνησης.
Η αυτοδιοίκηση είναι ο χώρος από τον οποίο θα προκύψει το πραγματικά νέο στη χώρα. Αυτό προσπαθήσουν να καθυστερήσουν όλοι οι εκπρόσωποι του παλιού, αλλά είναι βέβαιο ότι δεν θα τα καταφέρουν. Το νέο και το δημιουργικό στο τέλος θα νικήσουν.
panagopg@gmail.com
