Το καλό κλίμα στους συγκεκριμένους τομείς της οικονομίας δεν διαχέεται όμως άμεσα και εμφανώς και στους υπόλοιπους. Η οικοδομή παραμένει σε χαμηλές πτήσεις, ενώ η κατανάλωση που στηρίζει το εμπορικό κομμάτι δεν αυξάνεται. Η εξήγηση είναι γνωστή. Αυτοί οι τομείς της οικονομίας είχαν υπερθερμανθεί την περίοδο του εύκολου δανεισμού και πληρώνουν τώρα όλα τα σπασμένα. Θα αργήσουν να ανακάμψουν, και βέβαια δύσκολα και μετά από πολλά χρόνια μπορεί να βρεθούν σε παρόμοια επίπεδα με αυτά του πρόσφατου παρελθόντος. Ο δημόσιος τομέας, τέλος, δεν πρόκειται ποτέ στο μέλλον να προσφέρει εισοδήματα, σε υπάλληλους και προμηθευτές, που να έχουν σχέση με αυτό που συνέβαινε τα προηγούμενα χρόνια. 

Η οικονομία της περιοχής και συνολικότερα της χώρας είναι προφανές ότι θα ισορροπήσει σε νέα χαμηλότερα επίπεδα. Το πόσο χαμηλότερα θα εξαρτηθεί  από πολιτικούς παράγοντες, εντός και εκτός χώρας. Έτσι ή αλλιώς  όμως οι τομείς που έπαιζαν ρόλο στο παρελθόν θα περάσουν σε δεύτερη μοίρα, ενώ άλλοι θα αναδειχτούν ως πρωταγωνιστές του νέου οικονομικού, πολιτικού και κοινωνικού κύκλου της χώρας. Η κατανόηση της κατάστασης που διαμορφώνεται είναι το πρώτο μεγάλο βήμα για να προχωρήσουμε όλοι παρακάτω. Είναι καιρός να σταματήσουν οι χίμαιρες. Αυτό που έγινε την περίοδο του άκρατου ιδιωτικού και δημόσιου δανεισμού δεν πρόκειται να επαναληφθεί. Μια οικονομία λειτουργεί και κινείται με αυτό που παράγει. Αυτό καταναλώνει και με αυτό πορεύονται όλοι σε όλα τα επίπεδα. Όταν, για παράδειγμα, με σχεδόν διπλασιασμό των δύο βασικών συντελεστών που προσδιορίζουν την οικονομία σε μια περιοχή δεν αλλάζει σχεδόν τίποτα, μπορεί να αντιληφθεί ο καθένας πόσο δρόμο έχουμε ακόμα να διανύσουμε.

Σε ό,τι αφορά την περιοχή μας όλα δείχνουν ότι θα βρούμε σύντομα τη νέα οικονομική ισορροπία. Ο τουρισμός και η αγροτική παραγωγή λειτουργούν και δίνουν εισόδημα το οποίο αργά η γρήγορα θα διαχυθεί και στους υπόλοιπους τομείς της οικονομίας. Οι συγκεκριμένοι τομείς μπορούν να συμπληρωθούν με επιχειρήσεις μεταποίησης και υποστήριξης και να αυξήσουν επιπλέον το εισόδημα. Το σημαντικό είναι να παραμένουν ανταγωνιστικοί στο διεθνές περιβάλλον, γιατί εξαρτώνται έμμεσα και άμεσα από το τι γίνεται στον υπόλοιπο κόσμο. Το λάδι φέτος έχει καλύτερη τιμή γιατί υπάρχει έλλειψη προϊόντος λόγω καταστροφών στις υπόλοιπες ελαιοπαραγωγικές χώρες. Αυτό δεν θα συμβεί και του χρόνου Οι αφίξεις τουριστών στην περιοχή αυξάνονται αλλά για να συνεχίσει η ανοδική τάση θα πρέπει να προσφέρονται ποιοτικές υπηρεσίες σε προσιτές τιμές. Η οικονομία της περιοχής μας και της χώρας είναι απόλυτα εξαρτημένη από το τι γίνεται στη γειτονιά μας και τον κόσμο ολόκληρο.

Είναι καιρός να συνειδητοποιήσουμε όλοι ότι δεν φτάνει να παράγεις ποιοτικά αγροτικά προϊόντα. Πρέπει να υπάρχουν και αγοραστές. Δεν φτάνει να έχεις ωραίες παραλίες. Πρέπει να έχεις και ανοιχτά σύνορα στον κόσμο. Ζούμε σε μια εποχή που οι πάντες και τα πάντα είναι αλληλοεξαρτούμενοι και αλληλοτροφοδοτούμενοι σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο  απομονωτισμός της αυτάρκειας, του αυτοθαυμασμού και της αυτοϊκανοποίησης είναι καιρός να εγκαταλειφθεί. Τα πράγματα θα προχωρήσουν όταν αντιληφθούμε όλοι πού και πώς υπάρχουν ευκαιρίες για ανάπτυξη, εγκαταλείποντας τομείς και πρακτικές που δεν μπορούν να υποστηριχτούν από την πραγματικότητα που δημιουργεί η παγκόσμια οικονομία. Όταν αρχίσουμε να βλέπουμε το παρόν όπως ακριβώς είναι, θα μπορέσουμε να δούμε και το μέλλον με αισιοδοξία.

panagopg@gmail.com