Το ερώτημα που θα έπρεπε να απασχολεί όλους είναι γιατί η περιφέρεια Πελοποννήσου, ενώ συγκεντρώνει τόσα πολλά πλεονεκτήματα, δεν καταφέρνει να πρωταγωνιστεί στον τουριστικό κλάδο της χώρας. Τι είναι αυτό που την κρατάει πίσω και δεν την αφήνει να αναπτυχθεί με ικανοποιητικούς ρυθμούς; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι δύσκολη. Προφανώς δεν υπάρχει μόνο μια αιτία αλλά ένα πλέγμα λόγων που έχουν δημιουργήσει τη συγκεκριμένη κατάσταση. Είναι αρκετοί αυτοί που ισχυρίζονται ότι ο τουρισμός στην Πελοπόννησο δεν αναπτύχθηκε ποτέ, όπως για παράδειγμα στην Κρήτη, γιατί εδώ βασικός προσανατολισμός της κοινωνίας ήταν η άντληση εισοδήματος από το δημόσιο. Τα πελατειακά δίκτυα των «παλαιοελλαδιτών» ήταν πάντα ισχυρά στο γκουβέρνο και εκεί προσανατόλιζαν το σύνολο των δυνάμεών τους.
Τα καλύτερα μυαλά της Πελοποννήσου «εγκλωβίστηκαν» στην Αθήνα και στην άσκηση εξουσίας, δεν έμεινε δηλαδή δυναμικό με δυνατότητες και προσόντα να επιχειρήσει. Δεν υπήρχε η ανάγκη να ανακαλυφθούν νέα πράγματα, να αναληφθεί ρίσκο και να αναδειχθούν ευκαιρίες. Η πραγματικότητα αυτή οδήγησε στην ανάπτυξη περιορισμένων, πραγματικών επενδύσεων στον τουριστικό τομέα. Αυτό που άνθησε ήταν οι «επιδοτούμενες επενδύσεις», οι οποίες δεν έγιναν με τη λογική της επιχείρησης αλλά της «αρπαχτής» ή της κατασκευής εξοχικής κατοικίας. Την εποχή, λοιπόν, που αλλού έφτιαχναν τουριστικά καταλύματα, εδώ οι συνταξιούχοι έφτιαχναν εξοχικά για τα παιδιά που είχαν άλλες δουλειές. Οι επενδύσεις αυτού του είδους έκαναν διπλό κακό, από τη μια δεν επέτρεπαν σε ανθρώπους που θα μπορούσαν να επιχειρήσουν να φτάσουν στα απαιτούμενα κονδύλια, και από την άλλη αυτά που γίνονταν δεν είχαν ως στόχο την αγορά αλλά την απορρόφηση των κονδυλίων. Μέσα, λοιπόν, σε αυτό το πλαίσιο είναι απολύτως λογικό να μην υπάρχουν περιθώρια τουριστικής ανάπτυξης, γιατί το προϊόν που προέκυπτε ήταν πολύ λίγο κι εξαιρετικά ακριβό. Το κακό ήταν ότι εκτός από τις ελλειμματικές, μικρές επενδύσεις δεν υπήρχαν ταυτόχρονα μεγάλες που θα μπορούσαν να τραβήξουν συνολικά την περιοχή. Με εξαίρεση το Costa Navarino, το οποίο τραβάει ως ατμομηχανή την τουριστική ανάπτυξη της Μεσσηνίας, στις άλλες περιοχές δεν υπήρχαν αντίστοιχες επενδύσεις, με αποτέλεσμα να φανεί το πρόβλημα.
Τα περισσότερα τουριστικά καταλύματα της Πελοποννήσου λειτουργούν με Έλληνες, η οικονομική κρίση περιόρισε δραματικά τους επισκέπτες και έδειξε το πόσο αβαθές είναι το τουριστικό προϊόν. Η περιοχή παραμένει όμως ένας ελκυστικός προορισμός και η κρίση μπορεί να λειτουργήσει ως σημείο μιας νέας εκκίνησης. Να αντιληφθούν, καταρχήν, όλοι όσοι ασχολούνται με τον τουρισμό ότι θα πρέπει να διεκδικήσουν ουσιαστικό ρόλο και λόγο στο σχεδιασμό του τουρισμού. Δεν μπορεί να βλέπουν διάφορους πολιτικούς παράγοντες να κάνουν ταξιδάκια στο εξωτερικό, παριστάνοντας τους πωλητές τουριστικού προϊόντος, και να μην αντιδρούν. Δεν μπορεί να ανέχονται την αδιαφορία στην αποκομιδή των σκουπιδιών, την υποβάθμιση του περιβάλλοντος και την εγκατάλειψη του επαρχιακού οδικού δικτύου. Οι ισχυρές ενώσεις των επιχειρηματιών που δραστηριοποιούνται στον τουρισμό θα μπορούσαν να λύσουν πολλά από τα προβλήματά τους, αρκεί να κατανοήσουν και οι ίδιοι ότι δεν εξαρτώνται από την εκάστοτε τοπική εξουσία αλλά αυτή εξαρτάται από αυτούς. Όσο οι επιχειρηματίες δεν αποδεσμεύονται από τα δεσμά του παλαιοκομματικού συστήματος, δεν πρόκειται να αναπτυχθεί ο τουρισμός στην περιοχή. Και αυτό πιθανά να είναι το μεγάλο πρόβλημα και στον τουρισμό.
panagopg@gmail.com
