Το ενδιαφέρον για τα όρια είχε βέβαια να κάνει και με το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε σήμερα - την ανυπαρξία δηλαδή προσωπικού για τη φύλαξη του ναού. Οι Αρχαίοι δεν ήξεραν ότι η εντοπιότητα θα μοριοδοτείται στις προσλήψεις μόνιμου και έκτακτου προσωπικού από τους Νεοέλληνες. Αν το γνώριζαν, ίσως να έβρισκαν τρόπο να έλυναν το θέμα με αδιαμφισβήτητο τρόπο. Η έλλειψη προσωπικού που παρατηρείται σήμερα, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο ζήτημα των αρμοδιοτήτων γιατί οι υπηρεσίες που έχουν την ευθύνη για το ναό έχουν διασπαρεί σε τρεις νομούς (Μεσσηνία, Ηλεία και Αρκαδία) και δύο Περιφέρειες (Πελοποννήσου και Δυτικής Ελλάδος). Με βάση αυτή την πολυδιάσπαση είναι πράγματι θαύμα πώς έχει μείνει ακόμα ανοιχτός!

Με αφορμή τη δυσμενή πραγματικότητα που έχει δημιουργηθεί στη φύλαξη του Επικούριου Απόλλωνα, είναι μάλλον ευκαιρία να λυθούν μια σειρά από θέματα. Το συγκεκριμένο μνημείο θα πρέπει καταρχήν να σταματήσει να ανήκει παντού και πουθενά. Δεν μπορεί να είναι όλοι ευχαριστημένοι παίρνοντας ο καθένας ένα κομμάτι ευθύνης και μια αντίστοιχη υπηρεσία. Θα πρέπει να αποφασιστεί η τοποθέτηση όλων των αρμοδιοτήτων σε έναν νομό, ένα δήμο και μια Περιφέρεια. Οι αποκεντρωμένες υπηρεσίες του κράτους και οι αυτοδιοικητικοί θεσμοί θα πρέπει να συναντιούνται και να αλληλοσυμπληρώνονται. Θα μπορούν έτσι να αναλαμβάνονται δράσεις και να τρέχουν προγράμματα που θα συμβάλουν στη διάσωση, τη συντήρηση, τη φύλαξη και την αξιοποίηση του σπάνιου αυτού μνημείου.

Είναι καιρός να φύγουμε από τη λογική της μικροτοπικής σκοπιμότητας, που έχει συνήθως ως στόχο την ικανοποίηση μικροσυμφερόντων και να περάσουμε στη φάση της αξιοποίησης του μνημείου. Και σε αυτή την περίπτωση, όπως και σε εκατοντάδες άλλες, αποδεικνύεται ότι όταν δεν υπάρχει σχεδιασμός αλλά διευθετήσεις για να είναι όλοι ικανοποιημένοι, καταλήγουμε σε αδιέξοδο. Ο ναός του Επικούριου Απόλλωνα θα μπορούσε να είναι σημείο αναφοράς και να συγκεντρώνει υπερδιπλάσιους επισκέπτες αν υπήρχε ολοκληρωμένο σχέδιο διάσωσης, συντήρησης και προβολής του. Δυστυχώς χάσαμε χρόνο και ανθρωποώρες με το να ψάχνουμε τα διοικητικά όρια και χάσαμε τελικά το στόχο. Βλέπαμε τις συμβάσεις και τα μόρια της εντοπιότητας για τα ρουσφετάκια και χάσαμε τον ορίζοντα της συνολικής ανάδειξης του ναού και της εξασφάλισης εισοδήματος μέσα από σειρά δράσεων στην ευρύτερη περιοχή. Είδαμε το δέντρο της «τακτοποίησης» ελάχιστων ανθρώπων και χάσαμε το δάσος της συνολικής ανάπτυξης της περιοχής.

Αυτό μπορεί και πρέπει να ανατραπεί. Για να συμβεί θα πρέπει να δούμε συνολικά τα μνημεία της περιοχής μέσα από τη σκοπιά της αξιοποίησης. Να φύγουμε δηλαδή από τις λογικές της ιδιοκτησίας. Τα μνημεία δεν είναι ούτε για να κάνουν διορισμούς οι τοπικοί προύχοντες, ούτε για να πραγματοποιούν έρευνα και να γράφουν ιστορία οι επιστήμονες του χώρου. Ανήκουν σε όλους και όσο πιο ελκυστικά γίνονται για τους πολλούς, τόσο μεγαλύτερη υπεραξία παράγουν. Αν δεν θέλουμε λοιπόν μνημεία να κλείνουν γιατί συνταξιοδοτήθηκε ένας φύλακας ή τελείωσε το πρόγραμμα χρηματοδότησης, θα πρέπει να δούμε πώς θα γίνουν οικονομικά ανταποδοτικά, μέσα από την αύξηση επισκεπτών και εσόδων. Οσο αυτό δεν το βάζουμε στην προβληματική μας, θα τσακωνόμαστε για τα σύνορα και θα αναζητούμε από το κράτος πατερούλη να δώσει την ελεημοσύνη του.


 panagopg@gmail.com