Βεβαίως σε μια... ιδανική κοινωνία οι αποτελεσματικοί έλεγχοι θα απέτρεπαν τις απόπειρες νόθευσης του ελαιόλαδου επειδή οι παράνομοι θα συλλαμβάνονταν αμέσως και θα τιμωρούνταν εξίσου αυστηρά με όσους πωλούσαν αλκοόλ στις ΗΠΑ κατά την περίοδο της ποτοαπαγόρευσης. Στην πραγματική οικονομία όμως (και όχι μόνο στην ελληνική), όταν υπάρχει μεγάλο περιθώριο κέρδους, οι έλεγχοι συνήθως φέρνουν το ίδιο αποτέλεσμα που έφεραν και οι έλεγχοι στην περίοδο της ποτοαπαγόρευσης. Η αύξηση του λαθρεμπορίου τσιγάρων και πετρελαίου, επειδή οι υψηλοί φόροι αφήνουν μεγάλο περιθώριο κέρδους στους λαθρέμπορους, μπορεί να πείσει ακόμα και τον... άπιστο Θωμά ότι οι έλεγχοι δεν μπορούν να αποτρέψουν την παρανομία - απλώς την εμποδίζουν να πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις.

Εννοείται ότι όσο αυξάνει το προσδοκώμενο κέρδος τόσο πιο ανεξέλεγκτη γίνεται η κατάσταση, αφού σε αυτή την περίπτωση το μόνο που κάνουν οι ελεγκτικοί μηχανισμοί είναι να διεκδικούν μεγαλύτερο μερίδιο από τα κέρδη.

Με δεδομένο λοιπόν ότι οι έλεγχοι αδυνατούν να σταματήσουν τη νοθεία του λαδιού, θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον να εξετάσουμε αν τελικά νοθεύεται περισσότερο το λάδι που πωλείται απευθείας με ντενεκέ από τον παραγωγό στον καταναλωτή ή οι "επώνυμες συσκευασίες" που βρίσκονται στα ράφια πολλών σούπερ μάρκετ. Κόντρα στις ανοησίες των οπαδών της... ιδανικής κοινωνίας, εκτιμώ ότι μόνο ένας ανόητος παραγωγός θα ρισκάρει να νοθεύσει λάδι που πουλάει σε συγγενείς και φίλους, γιατί κινδυνεύει την επόμενη χρονιά να μείνει χωρίς αγοραστές. Αντιθέτως έχει πολλούς λόγους να μείνει ικανοποιημένος ο αγοραστής ώστε ο παραγωγός να μπορέσει να πουλήσει και την επόμενη χρόνια το προϊόν του. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειάς του μάλιστα, ο μικρός παραγωγός μπορεί πλέον να εκμεταλλευτεί όλες τις δυνατότητες που του δίνει η τεχνολογία, προκαλώντας τον καταναλωτή να ελέγξει επιστημονικά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του ελαιόλαδου που αγοράζει. Αν δε η αγορά και η πώληση γίνουν μέσα από μια πλατφόρμα διαμοιρασμού της οικονομίας, που θα εγγυάται τη συναλλαγή, τότε το μόνο που μένει να ρωτήσουμε είναι: Γιατί όχι με ντενεκέ;

Ετσι κι αλλιώς, οποιαδήποτε προσπάθεια περιορισμού των ελεύθερων συναλλαγών (ειδικά αν υπάρχει και υπερφορολόγηση) οδηγεί στα αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα και σε μια "παράλληλη αγορά" μεγαλύτερη από τη νόμιμη.

Υ.Γ. Τα ίδια ισχύουν και για την αγορά κρασιού και τσίπουρου, αφού σε αντίθεση με τις φαντασιώσεις των γραφειοκρατών στις Βρυξέλλες κανένας δεν μπορεί να εμποδίσει κανέναν Νοτιοευρωπαίο να φυτέψει αμπέλι.

Θανάσης Λαγός

Εmail: lathanasis@yahoo.gr