Φυσικά οι προσδοκίες για γρήγορη ανάκαμψη θα εξανεμιστούν σε περίπτωση που ακολουθήσει ένα δεύτερο κύμα κρουσμάτων το φθινόπωρο (ή και γρηγορότερα) που θα οδηγήσει σε δεύτερο γύρο περιοριστικών μέτρων. Ετσι κι αλλιώς όμως, σε αντίθεση με πολλές άλλες χώρες που μπορούν να περιμένουν την ανάκαμψη του 2021, στην Ελλάδα η οικονομία κινδυνεύει να καταρρεύσει ακόμα και εντός του φετινού καλοκαιριού αν δεν πάρει μπροστά η τουριστική μηχανή.
Ειλικρινά δεν ξέρω αν η πολιτική και επιχειρηματική ελίτ έχουν συνειδητοποιήσει τον κίνδυνο που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία ή αν συμφωνούν με τις εκτιμήσεις του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας, Γιάννη Στουρνάρα, που προβλέπει για φέτος ήπια ύφεση 4%. Πολύ φοβάμαι όμως ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει "ζαλιστεί" από την επιτυχία αντιμετώπισης του κορονοϊού και γι’ αυτό αδυνατεί να δει το τσουνάμι που απειλεί την οικονομία.
Ουσιαστικά η κυβέρνηση εκτιμά ότι μπορεί να ξεπεράσει τα οικονομικά προβλήματα με τη συνταγή επιτυχίας με την οποία αντιμετώπισε την εξάπλωση του κορονοϊού. Προφανώς πιστεύει ότι αρκεί το κατάλληλο μείγμα τεχνοκρατικών μέτρων για να ξεπεραστούν όλα τα προβλήματα που προκάλεσε το lockdown. Δυστυχώς όμως η οικονομία δεν εξαρτάται από τη βούληση της εκάστοτε κυβέρνησης. Ειδικά στην περίπτωση της ελληνικής οικονομίας, η πορεία της είναι άμεσα εξαρτημένη από τον τουρισμό και ειδικότερα από το χρόνο έναρξης των διεθνών ταξιδιών.
Υπενθυμίζουμε ότι με βάση τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας τα περσινά έσοδα από τον τουρισμό άγγιξαν τα 18 δισ. ευρώ. Είναι κοινό μυστικό όμως ότι τα ταξιδιωτικά έσοδα της "σκιώδους οικονομίας" ενδέχεται σε κάποιες περιοχές να ξεπερνούν τα επίσημα έσοδα, αφού είναι αδύνατον να ελεγχθούν οι χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τουριστικό τομέα. Είναι κοινό μυστικό επίσης ότι η "σκιώδης τουριστική οικονομία" κρατά ζωντανούς χιλιάδες μικροπαραγωγούς και επαγγελματίες που προσφέρουν... αφορολόγητα προϊόντα και υπηρεσίες στις επιχειρήσεις, προκειμένου οι τελευταίες να παραμείνουν ανταγωνιστικές και να προσελκύσουν 30 εκατομμύρια αλλοδαπούς επισκέπτες. Τέλος είναι κοινό μυστικό, τουλάχιστον στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ, ότι ο τουρισμός όχι μόνο κράτησε ζωντανή την ελληνική οικονομία στα χρόνια της ύφεσης, αλλά έδωσε κιόλας την αναγκαία ώθηση που χρειάζονταν οι υπόλοιποι κλάδοι για να βγουν από το βάλτο της ελλιπούς ζήτησης.
Φέτος η κυβέρνηση βάζει πολύ χαμηλά τον πήχη, αφού σύμφωνα με τον περιφερειάρχη Πελοποννήσου Παναγιώτη Νίκα (που προφανώς μεταφέρει κυβερνητικές εκτιμήσεις) θα υπάρξει ικανοποίηση αν τελικώς εισπράξει η Ελλάδα το 1/6 των περσινών ταξιδιωτικών εσόδων. Με άλλα λόγια: Η κυβέρνηση εκτιμά ότι δεν θα καταρρεύσει η οικονομία αν φέτος χαθούν άμεσα 15 δισ. ευρώ. Ειλικρινά θα ήθελα να ξέρω -για να μην έχουμε νέα "Ζάππεια" στη συνέχεια- ποιον πολλαπλασιαστή χρησιμοποιούν για να υπολογίσουν τις έμμεσες επιπτώσεις στην οικονομία, και γιατί δεν τρέχουν πανικόβλητοι στις Βρυξέλλες να ζητήσουν εγκαίρως μέτρα προστασίας από το τσουνάμι που απειλεί την ελληνική οικονομία.
Η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να ξεκαθαρίσει στους εταίρους της Ευρωπαϊκής Ενωσης περίπου τα εξής: "Εμείς κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να γίνει επανεκκίνηση του τουρισμού τον Ιούλιο. Αν όμως δεν γεμίσει ο ελληνικός ουρανός με αεροπλάνα και τα ελληνικά καταλύματα με επισκέπτες, ετοιμάστε ένα ισχυρό πακέτο στήριξης, γιατί δεν υπάρχουν περαιτέρω περιθώρια συρρίκνωσης του εισοδήματος των Ελλήνων". Η προειδοποίηση πρέπει να είναι έγκαιρη και σαφής, γιατί σε διαφορετική περίπτωση το φθινόπωρο θα βρεθούμε και πάλι αντιμέτωποι με στερεότυπες αντιλήψεις για τους "τεμπέληδες Ελληνες" και άλλες ανοησίες που ακούσαμε και διαβάσαμε την προηγούμενη δεκαετία. Εννοείται ότι η σύναψη συμμαχιών με χώρες που επίσης πλήττονται οι οικονομίες τους από τον κορονοϊό, όχι μόνο είναι αναγκαίες, αλλά θα πρέπει να είναι και δημόσιες προκειμένου να είναι αποτελεσματικές.
Σε κάθε περίπτωση, τόσο η ελληνική κυβέρνηση όσο και οι Βρυξέλλες θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι η ελληνική οικονομία δεν μπορεί να μείνει όρθια με μισάνοιχτα ξενοδοχεία και ανεφάρμοστα πρωτόκολλα. Η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει εκτός όλων των άλλων να συνεκτιμήσει τις επιπτώσεις που θα έχει μακροχρόνια στο τουριστικό προϊόν μια πιθανή υγειονομική κρίση σε ξενοδοχειακές μονάδες με αλλοδαπούς τουρίστες. Και στις δυο περιπτώσεις τα φώτα της παγκόσμιας δημοσιότητας απλώς θα δώσουν τη χαριστική βολή - και όσα ζήσαμε στις πλατείες των Αγανακτισμένων θα θυμίζουν εκδρομή πρόσκοπων πριν τον εμφύλιο της Συρίας.
