Τον μεγαλύτερο όμως κίνδυνο θα τον διατρέχουν και πάλι στο μέλλον οι εργαζόμενοι στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, με την Ελλάδα σε μία από τις χειρότερες θέσεις όσον αφορά το μελλοντικό τοπίο στην αγορά εργασίας.
Συγκεκριμένα στην Ελλάδα, σύμφωνα με τους ερευνητές του ευρωπαϊκού ερευνητικού ινστιτούτου Bruegel, το 56,47% των θέσεων εργασίας είναι επισφαλείς μετά την επέκταση των νέων τεχνολογιών. Στη Σουηδία κινδυνεύει μόλις το... 46,69% των θέσεων, ενώ στη Γερμανία το 51,12 των εργαζόμενων θα χάσουν την τωρινή δουλειά τους εξαιτίας των αλλαγών στην τεχνολογία παραγωγής.
Η έρευνα αυτή δημοσιεύτηκε την περασμένη εβδομάδα σε πολλά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, αλλά δεν σχολιάστηκε παρά ελάχιστα, αφού έτσι κι αλλιώς οι περισσότεροι Ελληνες δημοσιογράφοι σπανίως βλέπουν το... δάσος πριν καεί. Γι' αυτό και από τότε που ξέσπασε η κρίση έως σήμερα κάθονται και μετρούν ανέργους, αντί να αναζητούν τις αιτίες που προκαλούν το πρόβλημα ώστε να μπορούν στη συνέχεια να προτείνουν και καμιά λύση. Αν λειτουργούσαν βέβαια διαφορετικά, θα είχαν αντιληφθεί πολύ νωρίτερα και τις μεταβολές που προκαλεί στη λειτουργία των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης η ανάπτυξη της τεχνολογίας των υπολογιστών - και ίσως προσπαθούσαν να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες, αντί να... ξορκίζουν το κακό με διαδηλώσεις και δηλώσεις κατά του κεφαλαίου και του καπιταλισμού.
Σε κάθε περίπτωση, και διαφωνώντας πλήρως με όσους θεωρούν ότι η κρίση είναι μόνο χρηματοοικονομική, έχω υποστηρίξει πολλές φορές μέχρι σήμερα ότι οι συνεχείς οικονομικές αναταράξεις των τελευταίων ετών οφείλονται κυρίως στις μεταβολές της τεχνολογίας. Οπως έχω αναλύσει και σε άλλα άρθρα, για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία υπάρχουν στην αγορά φτηνά μηχανήματα τα οποία μπορούν να τα χειριστούν ανειδίκευτοι εργάτες για να παράγουν ακόμα φτηνότερα... μηχανήματα ή καταναλωτικά αγαθά. Αυτή η τεχνολογία παραγωγής δίνει τη δυνατότητα στις υπανάπτυκτες οικονομίες να αναπτυχθούν, ενώ παράλληλα στερεί θέσεις εργασίας από τις αναπτυγμένες χώρες. Γι' αυτό τις τελευταίες δεκαετίες τα εργοστάσια μεταναστεύουν από τις ΗΠΑ και τη Δυτική Ευρώπη στην Κίνα και στη Βραζιλία. Γι' αυτό το εισόδημα των αναπτυσσόμενων χωρών αυξάνεται συνεχώς, ενώ αντιθέτως το εισόδημα πολλών ανεπτυγμένων οικονομιών καθημερινά μειώνεται. Στη μακροχρόνια περίοδο, οι σημερινές ισορροπίες θα ανατραπούν προς όφελος όσων παράγουν προϊόντα και σε βάρος όσων δανείζονται για να διατηρήσουν το βιοτικό τους επίπεδο.
Με απλά λόγια: Το βιοτικό επίπεδο των Αμερικανών και των Ευρωπαίων είναι αδύνατον να διατηρηθεί υψηλό μόνο με δάνεια, οπότε κάποια στιγμή τόσο οι Ευρωπαίοι όσο και οι Αμερικανοί πολιτικοί θα πρέπει να συζητήσουν σοβαρά για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, οι οποίες θα αναπληρώσουν αυτές που χάνονται εξαιτίας της τεχνολογικής εξέλιξης.
Δυστυχώς όμως μέχρι σήμερα οι περισσότεροι συζητούν απλώς για νέα δάνεια ή για την αποπληρωμή των παλιών, και σχεδόν κανένας δεν ασχολείται με την αιτία του προβλήματος του υπερδανεισμού. Ετσι πολύ σύντομα ακόμα και οι πιο ανεπτυγμένες οικονομίες της Δύσης, ακολουθώντας το δρόμο της... Ελλάδας, θα βρεθούν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση, γιατί δεν θα μπορούν πια να χρηματοδοτούν με δανεικά τις θέσεις εργασίας που διασφαλίζουν την κοινωνική ειρήνη των τελευταίων δεκαετιών.
Ουσιαστικά οι ΗΠΑ δεν μπορούν να τροφοδοτούν τον ιδιωτικό τους τομέα με ολοένα και περισσότερα δολάρια, αυξάνοντας συνεχώς την ποσότητα του χρήματος που κυκλοφορεί στην αγορά. Και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η μείωση του δανεισμού θα οδηγήσει στην απώλεια χιλιάδων αντιπαραγωγικών θέσεων εργασίας, που μέχρι σήμερα διατηρούνται για να μη διαρραγεί ο κοινωνικός ιστός με απρόβλεπτες οικονομικές και πολιτικές επιπτώσεις. Βεβαίως, όλοι γνωρίζουν ότι η διατήρηση του σημερινού καθεστώτος οδηγεί σε όξυνση της κατάστασης κι ότι στο μέλλον θα χαθούν περισσότερες θέσεις εργασίας, από όσες θα χάνονταν σήμερα αν οι πολιτικοί αποφάσιζαν να αφαιρέσουν το δανεικό δίχτυ ασφαλείας από την αγορά εργασίας. Ομως ο λαϊκισμός δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Αντιθέτως -και δυστυχώς για την οικουμένη- αυτή την περίοδο περισσεύουν στη διεθνή σκηνή οι πολιτικοί των... δανείων, ενώ υπάρχει τεράστιο έλλειμμα ηγετών που θα πουν την αλήθεια για τις θυσίες που απαιτούνται προκειμένου να διατηρήσουν οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι το βιοτικό τους επίπεδο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα επιπλέον περισσεύουν οι ανόητοι που θέλουν να επιδεινωθεί το βιοτικό επίπεδο για να ξεσηκωθεί ο λαός και να δώσει την εξουσία σ' εκείνους που θα κάνουν όσα δεν πρόλαβαν ο... Χίτλερ και ο Στάλιν. Θέλω να πιστεύω όμως ότι η ανεπτυγμένη Δύση δεν έχει μολυνθεί όσο η Ελλάδα από τον ιό της ανοησίας κι ότι, έστω και την ύστατη στιγμή, θα προσπαθήσει να δώσει μια λύση στο πρόβλημα, χωρίς δανεικά αλλά με “ιδρώτα, δάκρυα, λύπη και αίμα” - όπως τόνισε και ο Ουίνστον Τσόρτσιλ στην αγόρευσή του για την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Εννοείται όμως ότι δεν είμαι καθόλου σίγουρος για αυτή την εξέλιξη, αφού γνωρίζω πολύ καλά ότι δεκάδες φορές στην ανθρώπινη ιστορία η καταστροφή ξεκίνησε είτε λόγω μιας ανοησίας είτε λόγω ενός δισταγμού, ή γιατί ένας ανόητος δίστασε να πάρει αντιδημοφιλείς αποφάσεις.
Ετσι κι αλλιώς δεν γνωρίζω και πολλούς που θα έλεγαν "όχι" σε ένα δάνειο. Αντιθέτως, γνωρίζω πολλούς που πήραν δάνειο χωρίς να ξέρουν πώς θα το πληρώσουν - και ακόμα περισσότερους που θέλουν να ανελιχθούν ή να κυβερνήσουν τάζοντας πάλι... δανεικά κι αγύριστα.
lathanasis@yahoo.gr
Θανάσης Λαγός
