Σύμφωνα με αυτή την κυρίαρχη αντίληψη, που έχει τις ρίζες της στην οικονομία του 1950, δεν υπάρχει ανάπτυξη χωρίς βιομηχανίες και γι' αυτό θα πρέπει να δημιουργηθούν εργοστάσια σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Τη θεωρία αυτή πίστευαν ακράδαντα και οι Μεσσήνιοι που πίεσαν τις κυβερνήσεις να ιδρύσουν ΒΙΠΕ στην Καλαμάτα και στο Μελιγαλά. Ούτε λίγο ούτε πολύ η πλειοψηφία των Μεσσήνιων εκείνη την περίοδο πίστευε ότι αρκούσε η χωροθέτηση των ΒΙΠΕ για να ανοίξουν εργοστάσια και να βρει δουλειά ο κόσμος. Σε αντίθεση με όσα πίστευαν οι Μεσσήνιοι και κυρίως η επιχειρηματική κοινότητα του νομού, οι ελπίδες αποδείχτηκαν φρούδες. Τα εργοστάσια, όπως ήταν φυσικό, άνοιξαν κοντά στο μεγάλο αστικό κέντρο της Αττικής γιατί εκεί υπήρχε εργατικό δυναμικό και καταναλωτές.
Ομως η Μεσσηνία δεν το έβαλε κάτω και συνέχισε να πιστεύει ότι θα ανοίξουν εργοστάσια αν δοθούν μεγάλες επιδοτήσεις στους επενδυτές. Ετσι μετά το σεισμό της Καλαμάτας όλοι πίεσαν και κατάφεραν να γίνει… παραμεθόριος η Μεσσηνία. Συγκεκριμένα για τις επενδύσεις που θα γίνονταν στη Μεσσηνία ο αναπτυξιακός νόμος προέβλεπε τις ίδιες υψηλές επιδοτήσεις που δίνονταν για εθνικούς λόγους στις παραμεθόριες. Και πάλι όμως τα οικόπεδα των ΒΙΠΕ της Μεσσηνίας έμειναν στα αζήτητα γιατί μόνο κρατικοδίαιτες θνησιγενείς επιχειρήσεις επιλέγουν τον τόπο εγκατάστασής τους με κριτήριο τις επιδοτήσεις του αναπτυξιακού νόμου. Οι υγιείς επιχειρήσεις επιλέγουν την έδρα τους με βάση οικονομικά κριτήρια και καμία σίγουρα δε θέλει να επιβαρύνεται με μεταφορικά έξοδα παράγοντας προϊόντα μακριά από καταναλωτικά κέντρα και πηγές πρώτων υλών. Βεβαίως σε αυτό το γενικό κανόνα υπάρχουν και εξαιρέσεις, όπως η καπνοβιομηχανία Καρέλια, που η πολύχρονη λειτουργία της έχει συνδεθεί άρρηκτα με την Καλαμάτα κάνοντας ασύμφορη κάθε προσπάθεια μετεγκατάστασης.
Κυνηγώντας λοιπόν η Μεσσηνία το όνειρο της βιομηχανικής ανάπτυξης έχασε το… τρένο του τουρισμού γιατί η επιχειρηματική πολιτική και πνευματική ελίτ του τόπου δεν πήρε χαμπάρι ότι η Δύση και ο Βορράς κάνουν… διακοπές στον ήλιο. Εννοείται ότι η ελίτ συνέχισε να κλαίει για την αποβιομηχάνιση του νομού νοσταλγώντας την εποχή που δεν υπήρχαν ψυγεία και υπήρχε μεγάλη ζήτηση για σταφίδες και σύκα επειδή μπορούσαν να διατηρηθούν στα ντουλάπια. Ομως η Δύση δεν απαγόρευσε τα… ψυγεία και η γη συνέχισε να γυρίζει αδιαφορώντας για τα κροκοδείλια δάκρυα όσων δεν θέλουν να αλλάξει τίποτα.
Αυτοί λοιπόν που δεν πήραν χαμπάρι τα… ψυγεία και τον τουρισμό συνέχισαν να οριοθετούν ΒΙΠΕ πιστεύοντας ότι τον 21ο αιώνα η οικονομία θα αναπτύσσεται όπως “δενόταν το ατσάλι” τους περασμένους αιώνες. Παράλληλα θεωρούσαν ότι η εκβιομηχανοποίηση της αγροτικής παραγωγής είναι… αειφόρος και ότι η εντατική καλλιέργεια της ελιάς είναι οικολογική.
Ξαφνικά ξύπνησαν ένα πρωί το 2015 και ανακάλυψαν όχι μόνο ότι η γη γυρίζει, αλλά και ότι έχουν εξωτερικό κόστος τα πυρηνελαιουργεία που εγκαταστάθηκαν στις ΒΙΠΕ. Ανακάλυψαν επίσης ότι η μπόχα μπορεί να διώξει τους τουρίστες, που κάναμε τόσο κόπο να προσελκύσουμε. Η πρόσκρουση με την πραγματικότητα ήταν μάλλον σκληρή και προκάλεσε αμνησία γιατί χωρίς δεύτερη κουβέντα πήγαν στον εισαγγελέα για τα περιβαλλοντικά προβλήματα που προκαλούν τα πυρηνελαιουργεία. Αλήθεια τι πίστευαν μέχρι τώρα; Οτι οι βιομηχανίες είναι “πράσινες” ή ότι η εντατική ελαιοκαλλιέργεια είναι οικολογική; Αλήθεια τι προτείνουν για αύριο; Να κλείσουν τα πυρηνελαιουργεία ή να γυρίσουμε στα παλιά ελαιοτριβεία που έριχναν τον κατσιγάρο στα ποτάμια;
Μην περιμένετε απαντήσεις. Η επιχειρηματική, πολιτική και πνευματική ελίτ του νομού, όπως και ολόκληρης της χώρας έχει ξεχαστεί στον 20ό αιώνα και δεν έχει απαντήσεις για τα προβλήματα του 21ου. Ισως και κάτω από προϋποθέσεις η επόμενη γενιά θα διορθώσει τα λάθη των πατεράδων της ξεκινώντας με ένα νέο χωροταξικό που θα δημιουργηθεί με βάση τις πραγματικές ανάγκες και όχι με γνώμονα αφελείς προσδοκίες ή κουτοπονηριές προς άγρα ψήφων. Μέχρι τότε θα ακούμε ανοησίες για τα δεινά που επέφεραν το… ψυγείο και ο καπιταλισμός. Και όταν η μπόχα φτάνει στην Καλαμάτα θα κάνουν και καμιά μήνυση για να περνάει η ώρα μέχρι να ψηφίσουν νέο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο για το οποίο στη συνέχεια θα προσφύγουν στο Συμβούλιο της Επικρατείας επειδή δεν κατάλαβαν τι ψήφισαν. Τόσοι είναι και γι' αυτό και μόνο είναι επικίνδυνοι.
Θανάσης Λαγός
e-mail: lathanasis@yahoo.gr
