Τα μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας και η αναστολή της οικονομικής δραστηριότητας σε πολλούς τομείς έχουν φέρει αποτέλεσμα στην προστασία της υγείας των πολιτών. Το σύστημα υγείας αντέχει, κι αν δεν υπάρξει κάποια συνταρακτική ανατροπή από λάθος ή δυστύχημα θα μπορούμε σε μερικές εβδομάδες να αφήσουμε πίσω μας αυτή την περιπέτεια.
Το δύσκολο βέβαια είναι μπροστά. Ο εγκλεισμός στα σπίτια ήταν το εύκολο, το δύσκολο είναι η επόμενη μέρα στην οικονομία. Ενας από τους βασικότερους τομείς της ελληνικής οικονομίας, ο τουρισμός, έχει δεχτεί τεράστιο πλήγμα, όχι μόνο για φέτος, αλλά και για τα επόμενα χρόνια. Χιλιάδες θέσεις εργασίας κινδυνεύουν ενώ το εισόδημα σε εκατοντάδες χιλιάδες συμπολίτες μας θα μειωθεί δραματικά τους επόμενους μήνες. Η μείωση του εισοδήματος των πολιτών σε παγκόσμιο επίπεδο, σε συνδυασμό με την αύξηση του φόβου για ταξίδια, θα δημιουργήσουν τεράστια προβλήματα στον τομέα του τουρισμού και τα επόμενα χρόνια. Τα εισοδήματα που υπήρξαν δηλαδή από τον συγκεκριμένο τομέα τα προηγούμενα χρόνια θα αργήσουν να κατακτηθούν ξανά.
Τη φετινή χρονιά, αν όλα πάνε καλά και ανοίξουν ξενοδοχειακές μονάδες και επιχειρήσεις εστίασης μέσα στον Ιούνιο, στην καλύτερη των περιπτώσεων θα ανακτηθεί το 50% του τουριστικού τζίρου της περσινής περιόδου. Η κρίση στον τουρισμό συμπαρασύρει μία σειρά από άλλους τομείς στην οικονομία, τόσο στον πρωτογενή τομέα όσο και στη μεταποίηση. Η μείωση του ΑΕΠ της χώρας θα είναι σημαντική και η αναπλήρωση των εσόδων του κράτους θα πρέπει να γίνει είτε με εξωτερικό είτε με «εσωτερικό» δανεισμό. Ο «εσωτερικός» δανεισμός στη συγκεκριμένη περίπτωση σημαίνει νέα περιοριστικά δημοσιονομικά μέτρα, με περικοπές σε μισθούς και δραστηριότητες του δημόσιου τομέα. Μετά από λιτότητα και περικοπές 10χρόνων, είναι προφανές ότι δεν υπάρχουν άλλα περιθώρια για δημοσιονομικές περικοπές. Αν χρειαστεί να ληφθούν τέτοιου είδους μέτρα θα έχουμε ολική οικονομική, κοινωνική και πολιτική κατάρρευση στη χώρα.
Ο μόνος τρόπος για να μην ζήσουμε μια ανείπωτη τραγωδία είναι ο εξωτερικός δανεισμός και η αύξηση του χρέους. Οι χώρες όμως του ευρωπαϊκού νότου δεν θα μπορούν να δανειστούν από τις διεθνείς αγορές γιατί έχουν ήδη υψηλά χρέη στα χαρτοφυλάκιά τους. Η λύση είναι η έκδοση ευρωπαϊκού ομολόγου, με την έμμεση δηλαδή εγγύηση της Γερμανίας. Αυτό είναι το ζητούμενο αυτή τη στιγμή και γύρω από αυτό θα κριθούν τα πάντα στην ευρωπαϊκή οικονομία αλλά και στη συνοχή της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Θα δεχτεί τελικά η Γερμανία να εγγυηθεί δάνεια για τον ευρωπαϊκό νότο; Αν το πράξει, τα πράγματα στη χώρα μας θα εξελιχθούν ομαλά και θα βγούμε από αυτή την περιπέτεια ενδεχομένως με ενισχυμένη την οικονομία και το εισόδημα των πολιτών. Αν δεν συμβεί αυτό θα οδηγηθούμε σε διάλυση της Ε.Ε. με τεράστιες οικονομικές συνέπειες, ενώ θα οξυνθούν ταυτόχρονα εθνικά ζητήματα σε σχέση με τη θέση της Ελλάδας στον ευρύτερο χώρο των Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου.
Το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα κανένας δεν μπορεί να το προβλέψει με βεβαιότητα. Βρισκόμαστε μπροστά σε πρωτόγνωρες καταστάσεις μιας και η πανδημία φαίνεται πως θα αναδιατάξει σε παγκόσμιο επίπεδο δυνάμεις και οικονομικά δεδομένα. Στις ισχυρές χώρες της Ε.Ε. υπάρχει προβληματισμός και φαίνεται εξαιρετικά πιθανό να υπερισχύσουν οι φωνές της αλληλεγγύης, αλλά κυρίως του εθνικού συμφέροντος της κάθε χώρας ξεχωριστά. Οι ηγεσίες των περισσότερων χωρών, είτε βρίσκονται στις ισχυρές είτε στις ανίσχυρες, δείχνουν να αντιλαμβάνονται ότι το μακροπρόθεσμο συμφέρον όλων βρίσκεται στην ενίσχυση των θεσμών της Ε.Ε. και του ενιαίου νομίσματος. Η Ε.Ε. έχει μια ιστορική ευκαιρία να ενισχυθεί έναντι όλων των υπολοίπων χωρών, κλείνοντας τις πληγές της και αναλαμβάνοντας πρωταγωνιστικό ρόλο σε παγκόσμιο επίπεδο.
Οι συζητήσεις που έχουν ξεκινήσει για ενίσχυση του κοινοτικού προϋπολογισμού, ο οποίος σύμφωνα με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Φον Ντερ Λάιεν «θα πάρει τη μορφή ενός νέου “Σχεδίου Μάρσαλ” για να βοηθήσει στην αποκατάσταση της Ευρώπης», δείχνουν ότι αναζητείται λύση για κοινή αντιμετώπιση των οικονομικών προβλημάτων. Το πρόβλημα με την Ε.Ε. είναι ότι οι διαδικασίες κινούνται με αργό ρυθμό και πολλές φορές τα μέτρα που λαμβάνονται είναι καθυστερημένα και ανεπαρκή. Αν σε αυτή την περίσταση κινηθούν γρήγορα και αποτελεσματικά, ενισχύοντας τις οικονομίες του ευρωπαϊκού νότου, μπορούμε να πούμε ότι αυτή η κρίση μπορεί να μετατραπεί σε μια μεγάλη ευκαιρία. Το σίγουρο πάντως είναι ότι η επόμενη μέρα για τη χώρα μας, την Ευρώπη και τον κόσμο θα είναι εντελώς διαφορετική. Βγαίνουμε από έναν παγκόσμιο πόλεμο νέου τύπου, ο οποίος θα φέρει ανακατατάξεις με κερδισμένους και χαμένους. Ας ελπίσουμε ότι και αυτή τη φορά, όπως και στους προηγούμενους παγκόσμιους πολέμους, θα βρεθούμε στη σωστή πλευρά της ιστορίας.
