Τότε εντοπίστηκαν δύο κρούσματα εξανθηματικού τύφου στους πρόσφυγες που είχαν εγκατασταθεί στο κτήριο Μηλιού. Ηταν το κτήριο των παλιών στρατώνων το οποίο χρησιμοποιήθηκε αργότερα σαν φυλακή, κατάλυμα των ταγματασφαλιτών και... Γυμνάσιο Θηλέων. Σήμανε συναγερμός και οι προσβληθέντες απομονώθηκαν στην Αγιασωτήρα στο Φραγκοπήγαδο, όπου στήθηκαν και σκηνές για να μεταφερθούν οι πρόσφυγες:
“Επίσημοι ανακοινώσεις των ενταύθα διοικητικών και υγειονομικών αρχών επιβεβαίωσαν τα δύο κρούσματα εξανθηματικού τύφου επί προσφύγων. Η ύπαρξις της τρομερής νόσου διεπιστώθη και μικροβιολογικώς υπό του Νομιάτρου κ. Αδαμοπούλου, όστις ευθύς αμέσως διεβίβασε το πόρισμα των παρατηρήσεών του εις τον Νομαρχούντα κ. Λεκόπουλον και την Διοίκησιν της Χωροφυλακής και υπέδειξε τα ληπτέα υγειονομικά μέτρα προς αποσόβησιν της επεκτάσεως του κακού. Από της πρωίας της χθες το οίκημα Μηλιού (πρώην στρατώνες) απολυμάνθηκε μετά πάσης επιμελείας. Απολυμαντικοί κλίβανοι απολυμαίνουν τους εν αυτή οικούντας πρόσφυγας μετά των σκευών των, γενικώς δε λαμβάνονται δραστικά μέτρα προς περιστολήν του κακού. Οι προσβληθέντες απεμονώθησαν αυστηρώς εντός της παρά το Φραγκοπήγαδο εκκλησίας απαγορευθείσης πάσης μετ’ άλλων επικοινωνίας. Οι δε άλλοι πρόσφυγες ήρχισαν να μεταφέρονται από της χθες εις σκηνάς τοποθετηθείσας εις την παρά το Φραγκοπήγαδον τοποθεσίαν. Η απολύμανσις εξηκολούθησε δι’ όλης της ημέρας, θα συνεχισθή δε και σήμερον. Η είδησις ανηγγέλθη τηλεγραφικώς εις το Υπουργείον της Υγιεινής και Προνοίας και εζητήθη η άμεσος και ταχεία αποστολή αντιτυφικών εμβολίων και ορρών. Επ’ ευκαιρία του εξανθηματικού τύφου, ο νομαρχών κ. Λεκόπουλος εν συνενοήσει μετά του Διοικητού της Χωροφυλακής κ. Κουλούρη και του Δημάρχου κ. Σάλμα απεφάσισαν να συστήσουν την ενέργειαν γενικής καθαριότητος της πόλεως. Εις τον κ. Δήμαρχον συνεστήθη ιδιαιτέρως η χρησιμοποίησις περισσοτέρων κάρρων καθαριότητας. Η Αστυνομία θα λάβει έκτακτα μέτρα διά την τήρησιν των περί καθαριότητας Αστυνομικών Διατάξεων και θα εισαγάγη εις το Πταισματοδικείον κατά την επ’ αυτοφόρω διαδικασίαν άπαντα όστις θα εφωράτο μη συμμορφούμενος εις την Αστυνομικήν Διάταξιν. Από της χθες ήρχισεν η μεταφορά των σκευών και επίπλων των μεταφερομένων προσφύγων διά δημοτικών κάρων εις τας παρά το Φραγκοπήγαδο στηθείσας σκηνάς. Οι πρόσφυγες και τα σκεύη απολυμαίνονται διά κλιβάνου και γίνεται συστηματική αποφθειρίασης. Γενικώς όλοι οι εις διάφορα οικήματα εντός της πόλεως πρόσφυγες θα μεταφερθούν εκτός της πόλεως ή εις τας κατασκευασθείσας ξυλίνας οικίας ή εις σκηνάς παρά το Φραγκοπήγαδο”.
Κάποιες οικογένειες έφυγαν, όμως οι υπόλοιποι αρνήθηκαν και οι αρχές ζήτησαν από την κυβέρνηση οδηγίες για να μεταχειρισθούν βία εναντίον των προσφύγων προκειμένου να τους υποχρεώσουν να μετακινηθούν. Γίνεται απολύμανση στα κτήρια της Λαϊκής Σχολής και Μηλιού όπου διαμένουν πρόσφυγες. Τα σχέδια αλλάζουν, οι “ύποπτοι” πρόσφυγες θα μετακινούνταν στο Φραγκοπήγαδο και οι υπόλοιποι στην Ακρίτα και τη δυτική όχθη του Νέδοντα κοντά στη θάλασσα. Παράλληλα εμφανίζεται ένα ακόμη κρούσμα: “Τα μέτρα των ενταύθα αρχών διά την πρόληψιν της εξαπλώσεως του εξανθηματικού τύφου συνεχίζονται μετά δραστηριότητος. Εις την Λαϊκήν Σχολήν και εις το οίκημα Μηλιού διενεργείται μετά ταχύτητος η αποφθειρίασις. Προχθές μερικαί οικογένειαι προσφύγων μετεφέρθησαν εις τας στηθείσας παρά το Φραγκοπήγαδο σκηνάς. Χθες όμως οι διεμένοντες εις τα άνω οικήματα πρόσφυγες ηρνήθησαν να εγκαταλείψωσι τα οικήματα και να μεταβώσιν εις το Φραγκοπήγαδο παρ’ όλας τας παραινέσεις και προτροπάς των αρχών. Μετά την άρνησιν ταύτην των προσφύγων αι ενταύθα αρχαί συνήλθον εις μακράν σύσκεψιν χθες την πρωΐαν και συνεσκέφθησαν περί των ληπτέων κατά των προσφύγων μέτρων. Κατά την σύσκεψιν απεφασίσθη όπως ζητηθούν οδηγίαι από την κυβέρνησιν εάν πρέπει να μεταχειρισθώσι βίαν κατά των δυστροπούντων προσφύγων, έως ότου δε έλθουν αι οδηγίαι να καταβληθή πάσα προσπάθεια εκ μέρους όλων των αρχών και της ενταύθα επιτροπής περιθάλψεως όπως μεταπείσουν αυτούς και εκκενώσωσι τα οικήματα μεταβαίνοντες εις τας σκηνάς Φραγκοπήγαδου. Επιπροσθέτως απεφασίσθη όπως συνέλθουν εις νέα σύσκεψιν το εσπέρας, οπότε ελπίζεται να έχουν έλθει αι οδηγίαι της κυβερνήσεως. Κατ’ ανακοινώσεις του Νομιάτρου κ. Αδαμοπούλου το εκδηλωθέν προχθές ως ύποπτον κρούσμα, εξηκριβώθη ότι είναι πράγματι κρούσμα τύφου και δεν πρόκειται περί άλλης τινός ασθενείας. Αργά τας εσπερινάς ώρας επληροφορήθημεν ότι κατά την εσπερινήν συνεδρίασιν των ενταύθα αρχών απεφασίσθη όπως οι μεν πρόσφυγες οι διαμένοντες εις το αυτό διαμέρισμα μετά των προσβληθέντων μεταφερθώσιν εις Φραγκοπήγαδο, οι δε λοιποί εις σκηνάς στηνομένας εις την οδό Ακρίτα και εις την δυτικήν όχθην του Νέδοντος παρά την θάλασσαν. Τούτο εδέχθησαν και όλοι οι προσφυγικαί οικογένειαι κατόπιν παραινέσεων και προτροπών των αρχών και αναπτύξεως εις αυτούς του κινδύνου όν διατρέχουν. Η μεταφορά θα γίνη εντός της σήμερον διενεργουμένης εν των μεταξύ αποφθειριάσεως”.
Την επόμενη ημέρα οι πληροφορίες θέλουν τους πρόσφυγες να δέχονται τη μετακίνηση εφόσον εγκατασταθούν σε κτήρια και όχι σε σκηνές, ενώ η κυβέρνηση δίνει “πράσινο φως” για την άσκηση βίας: “Ενώ προχθές οι εις τα οικήματα της Λαϊκής Σχολής και Μηλιού διαμένοντες πρόσφυγες είχον δηλώσει ότι δέχονται να εκκενώσουν τα οικήματα μεταφερόμενοι εις σκηνάς, αίφνης μετήλλαξαν γνώμας και ήδη δηλούν ότι δέχονται την μετακίνησίν των όταν όμως πρόκειται να μεταφερθούν εις άλλα οικήματα και όχι εις σκηνάς. Επιπροσθέτως οι μεταφερθέντες εις τας παρά το Φραγκοπήγαδο σκηνάς δι’ επιτροπής των προς τον κ. Νομάρχην παραπονούνται διότι μετεφέρθησαν εκεί και στερούνται επαρκούς ύδατος και ζητούν όπως τοποθετηθούν αλλαχού. Χθες περί την 5ην απογευματινήν επρόκειτο να συνέλθουν εις σύσκεψιν ο κ. Νομάρχης, ο κ. Εισαγγελεύς, ο κ. Φρούραρχος, ο κ. Διοικητής Χωροφυλακής, ο κ. Νομίατρος και ο κ. Δήμαρχος ίνα συσκεφθούν περί των ληπτέων μέτρων κατά των δυστροπούντων όπως εκκενώσωσι τα οικήματα Λαϊκής Σχολής και Μηλιού από πρόσφυγας. Σχετικώς ο κ. Νομάρχης έλαβε τηλεγράφημα εκ μέρους της κυβερνήσεως διά του οποίου παραγγέλλεται όπως επιδιώξη την διά παντός μέσου μετακίνησιν των προσφύγων και την απολύμανσιν του οικήματος. Συνεπώς εάν οι πρόσφυγες εξακολουθήσωσι δυστροπούντες θα ασκηθή βία. Ως καταλληλότερον μέρος τοποθεσίας των προσφύγων κρίνεται το παρά τας εκβολάς του Νέδοντος δυτικόν μέρος”.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες και υπό την απειλή βίας, αρχίζει η μετακίνηση των προσφύγων σε σκηνές στην Ακρίτα: “Και χθες ουδέν κρούσμα εξανθηματικού τύφου εσημειώθη. Οι πρόσφυγες μεταφέρονται από της πρωΐας χθες από το οίκημα Μηλιού εις σκηνάς στηθείσας επί της οδού Ακρίτα. Ο κλίβανος καθ’ όλην την ημέραν ειργάζετο απολυμαίνων τας αποσκευάς των μεταφερομένων και τους θαλάμους του οικήματος. Η απολύμανσις και μεταφορά των προσφύγων θα εξακολουθήση και σήμερον”.
Νέο κρούσμα την επόμενη ημέρα και ένας θάνατος: “Δυστυχώς χθες εσημειώθη και τέταρτον κρούσμα επί τινός πρόσφυγος εκ των κατοικούντων εις το οίκημα Μηλιού. Κατόπιν τούτου διετάχθη η άμεσος μετακίνησις των προσφύγων και η μεταφορά αυτών εις την δυτικήν όχθην του ποταμού παρά τας εκβολάς αυτού. Αι αποσκευαί των μετακινουμένων απολυμαίνονται τελείως διά των απολυμαντικών κλιβάνων. Μετά την μεταφοράν των κατοικούντων εις το οίκημα Μηλιού προσφύγων, θα γίνη η μεταφορά και των εντός της Λαϊκής Σχολής διαμενόντων. Χθες περί τας απογευματινάς ώρας απεβίωσεν η εκ των πρώτων εξ εξανθημάτων τύφου προσβληθείσα πρόσφυξ Κατίνα Σάβα και ετάφη”. Στην Ακρίτα τοποθετούνται 55 σκηνές, ενώ ένας ακόμη πρόσφυγας πεθαίνει: “Εξηκολούθησε και χθες αποπερατωθείσα το εσπέρας η εκκένωσις του οικήματος Μηλιού. Αι κατοικούσαι εις τα οικήματα προσφυγικαί οικογένειαι μετεφέρθησαν και ετοποθετήθησαν εις σκηνάς εις την οδόν Ακρίτα κριθείσης καλλιτέρας υπό των αρχών της τοποθεσίας ταύτης. Αι στηθείσαι σκηναί ανέρχονται εις 55 περίπου. Από σήμερον θα αρχίση η απολύμανσις του οικήματος. Ο προχθές αποκαλυφθείς πρόσφυξ ότι πάσχει από εξανθηματικόν τύφον μεταφερθείς εις Φραγκοπήγαδο, απέθανεν την ιδίαν νύκταν”.
Οι πρόσφυγες μεταφέρονται στην Ακρίτα και το υπουργείο διατάζει την πλήρη απομόνωση των προσφύγων, τη μεταφορά τους εκτός πόλης και την απολύμανση: “Οι εν τω οικήματι Μηλιού διαμένοντες πρόσφυγες μετεφέρθησαν άπαντες εις στηθείσας εν τη οδώ Ακρίτα σκηνάς. Πάντως τούτους καίτοι μη προσβληθέντας αι αρχαί απεμόνωσαν τελείως απαγορευθείσης απολύτως πάσης επικοινωνίας μετ’ αυτών. Οι προσβληθέντες έχουν ήδη απομονωθεί εντός της παρά το Φραγκοπήγαδο εκκλησίας [...] Κατ΄εξακριβωμένας πληροφορίας καθ’ άς έχομεν το υπουργείον διέταξε όπως απομονωθούν άπαντες οι εις διάφορα οικήματα συσσωρευμένοι πρόσφυγες, τοποθετούμενοι εκτός της πόλεως και διενεργουμένης αυστηράς απολυμάνσεως αυτών”.
Κάπου εδώ σταματάει η ροή πληροφοριών για την εξέλιξη. Οι πρόσφυγες απομονώνονται, ο Νομίατρος Χαρ. Αδαμόπουλος δίνει και πάλι μετά από 2 χρόνια τις ίδιες οδηγίες για την προστασία του πληθυσμού από τον εξανθηματικό τύφο. Τα βάσανα των προσφύγων όμως δεν σταμάτησαν. Οι άθλιες συνθήκες στέγασης σε ξύλινα παραπήγματα και σε σκηνές, η τοποθέτηση σε περιοχές έξω από την πόλη με υγρασία και κουνούπια, είχαν σαν αποτέλεσμα να εμφανιστούν με μεγαλύτερη ένταση από το μέσο όρο προβλήματα, με πνευμονίες και φυματιώσεις. Αγνωστες ιστορίες μιας δύσκολης εποχής...