Η πρώτη εντύπωση των επισκεπτών, αν και δεν αποτυπώνεται πλήρως στα Greek Statistics που έτσι κι αλλιώς ανακοινώνονται με χρονοκαθυστέρηση πολλών ετών, δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα - καθώς η μεσσηνιακή οικονομία σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις επλήγη λιγότερο από άλλες. Η αντοχή της όμως δεν οφείλεται στη δυναμική των περισσότερων επιχειρήσεων, αλλά στη σύνθεση του τοπικού εισοδήματος και σε τυχαία γεγονότα, όπως η υψηλή τιμή του ελαιόλαδου τα τελευταία χρόνια, που έδωσε ανάσες στην αγορά.
Συγκεκριμένα, ένα μεγάλο ποσοστό του εισοδήματος στη Μεσσηνία προέρχεται από συντάξεις και μισθούς δημοσίων υπαλλήλων οι οποίοι επλήγησαν λιγότερο από τους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα, που έχασαν μαζικά τη δουλειά τους σε άλλους νομούς. Ουσιαστικά η αποβιομηχάνιση της Μεσσηνίας είχε συντελεστεί τις προηγούμενες δεκαετίες, και γι' αυτό σε σχέση με άλλους νομούς ήταν λίγες οι μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις (με βάση των αριθμό των εργαζόμενων) που έβαλαν λουκέτο κατά τη διάρκεια της οικονομικής ύφεσης.
Επιπλέον οι περισσότεροι Μεσσήνιοι νέοι επιστήμονες αναζητούν εργασία σε άλλες περιοχές της Ελλάδας και στο εξωτερικό από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, με συνέπεια να μη γίνει ιδιαίτερα αισθητή η πρωτόγνωρη για άλλους νομούς «διαρροή εγκεφάλων». Ιδιαίτερη αίσθηση δεν προκάλεσε ούτε και η φυγή των νέων από τα χωριά της Μεσσηνίας, αφού είχε ξεκινήσει πολλά χρόνια πριν την κρίση. Απλώς κατά τη διάρκεια της ύφεσης ακόμα περισσότεροι νέοι από τα χωριά πούλησαν αγροτική περιουσία για να ανοίξουν ένα μικρό εμπορικό, μια καφετέρια ή ένα σουβλατζίδικο στην Καλαμάτα. Πολλές από αυτές τις επιχειρήσεις έχουν κλείσει ήδη, αφού είναι αδύνατον να επιβιώσουν όλες σ' ένα άκρως ανταγωνιστικό περιβάλλον σε συνθήκες ύφεσης.
Αξιοσημείωτη πάντως είναι η συγκέντρωση των αγροτικών εκτάσεων σε λίγα χέρια, με τη μορφή αρχικά των μισιακών, καθώς οι ιδιοκτήτες διαπιστώνουν ότι είναι ασύμφορη η καλλιέργειά τους. Συγκεκριμένα, πολλοί ιδιοκτήτες κτημάτων με ελιές αναθέτουν την καλλιέργεια σε ντόπιους και αλλοδαπούς που διαθέτουν τον απαιτούμενο μηχανολογικό εξοπλισμό, παίρνοντας μόνο ένα ποσοστό από το παραγόμενο προϊόν. Πέρυσι και φέτος μάλιστα, εξαιτίας της υπερφορολόγησης, πολλοί ιδιοκτήτες αναζητούν ενοικιαστές για τα κτήματά τους αφού γίνεται ασύμφορη η παραχώρηση με ποσοστό επί του εισοδήματος.
Από εκεί και πέρα θα ήταν λάθος να μην αναφερθεί η ανάπτυξη των θερμοκηπιακών καλλιεργειών στην Τριφυλία και η συμβολή της στη μεσσηνιακή οικονομία.
Σε κάθε περίπτωση βέβαια το αγροτικό εισόδημα, είτε ως κύρια πηγή είτε ως συμπληρωματική για τα έσοδα των νοικοκυριών, πρόσφερε σημαντική ανάσα στην αγορά - αλλά δεν συντέλεσε στη διατήρηση του ΑΕΠ όσο η είσοδος της Μεσσηνίας στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη. Η λειτουργία του αυτοκινητόδρομου A7 αλλά και της Costa Navarino, που μεταξύ άλλων εκτίναξε και τον αριθμό των πτήσεων στο διεθνές αεροδρόμιο της Καλαμάτας, έδωσαν την ώθηση που χρειαζόταν ο νομός για να προσελκύσει χιλιάδες επισκέπτες από το εξωτερικό και την υπόλοιπη Ελλάδα. Η προσέλκυση χιλιάδων αλλοδαπών επισκεπτών και η εποχιακή απασχόληση (άμεση και έμμεση) πάνω από 1.000 εργαζόμενων στην Costa Navarino, όχι μόνο διατήρησαν την ανεργία σε χαμηλότερο επίπεδο από ό,τι σε άλλους νομούς, αλλά συγκράτησαν και το συνολικό εισόδημα, το οποίο θα είχε καταρρεύσει χωρίς τις εισροές από τον τουρισμό.
Τέλος, αξιοσημείωτη είναι και η αναπτυξιακή πορεία της άλλης ατμομηχανής της μεσσηνιακής οικονομίας, της καπνοβιομηχανίας «Καρέλια», που όχι μόνο διατηρεί θέσεις εργασίας κατά τη διάρκεια της ύφεσης, αλλά διαχέει κιόλας στην τοπική οικονομία ένα σημαντικό ποσοστό από τα έσοδά της.
Συμπέρασμα: Η μεσσηνιακή οικονομία για διάφορους λόγους άντεξε περισσότερο από τις οικονομίες άλλων νομών - και το ζητούμενο πλέον είναι η περαιτέρω ανάπτυξή της, μακριά από καταστροφικούς κεντρικούς σχεδιασμούς πολυμελών επιτροπών που η σύστασή τους κρίθηκε αναγκαία σε μια μελέτη την οποία συνέταξαν αργόσχολοι δημόσιοι υπάλληλοι.
Θανάσης Λαγός
Εmail: lathanasis@yahoo.gr
