Ανεξάρτητα όμως από τις φαντασιώσεις εκείνων που βλέπουν πίσω από τη χρεοκοπία μας τους ξένους, τον καπιταλισμό, τους Εβραίους, την παγκοσμιοποίηση και οτιδήποτε άλλο μπορεί να σκεφτεί ένας... αιώνιος έφηβος για να μην αναλάβει τις ευθύνες που του αναλογούν, οι αριθμοί δείχνουν ότι η ελληνική οικονομία χρεοκόπησε επειδή οι πολιτικοί μοίραζαν δανεικά για να διατηρηθούν στην εξουσία. Την ίδια περίοδο η Αριστερά, από τη θέση της αντιπολίτευσης, πλειοδοτούσε ζητώντας από τις κυβερνήσεις να ικανοποιήσουν όλα τα "δίκαια αιτήματα" όσων ζητούσαν μεγαλύτερο μερίδιο από τα δανεικά.
Εννοείται ότι "δίκαια αιτήματα" ανά τακτά χρονικά διαστήματα εξέφραζαν οι υπάλληλοι του Δημοσίου, οι εργαζόμενοι των ΔΕΚΟ, οι συνταξιούχοι, οι αγρότες, οι συντεχνίες, οι κρατικοδίαιτες επιχειρήσεις και γενικώς οποιαδήποτε κοινωνική ή πληθυσμιακή ομάδα μπορούσε να επηρεάσει το εκλογικό αποτέλεσμα. Εννοείται επίσης ότι καμία κυβέρνηση δεν άφησε ανικανοποίητους τους πελάτες της, καθώς δεν διέθετε τη δύναμη που απαιτείτο για μια σύγκρουση με τον... εθνικό κορμό όσων διεκδικούσαν ολοένα και περισσότερα λεφτά, κι ας ήταν δανεικά.
Από εκεί και πέρα το ρητορικό ερώτημα που παραμένει αναπάντητο είναι, ποια κυβέρνηση δεν θα εκμεταλλευόταν τον δανεισμό από τρίτους ή το προνόμιο της έκδοσης νέου χρήματος, ειδικά αφού η αντιπολίτευση πλειοδοτούσε σε υποσχέσεις, αντί να ζητεί περιορισμό του ποσοστού των αυξήσεων στο ύψος του ρυθμού της οικονομικής ανάπτυξης. Αλλωστε παγκοσμίως, και όχι μόνο στην Ελλάδα, η κατάργηση του συστήματος σταθερών ισοτιμιών του Μπρέτον Γουντς το 1971 και η δανειακή επέκταση που ακολούθησε, εκτός από κεφάλαια στην πραγματική οικονομία, πρόσφερε και χρήμα στις κυβερνήσεις.
Υπενθυμίζοντας λοιπόν ότι το φθινόπωρο του 2017 το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ ξεπέρασε για πρώτη φορά τα 20 τρισεκατομμύρια δολάρια, θα τολμήσουμε να απαντήσουμε στο ρητορικό ερώτημα που θέσαμε στην αρχή της παραγράφου, υποστηρίζοντας ότι παγκοσμίως οι περισσότερες κυβερνήσεις θα συνεχίσουν να δανείζονται μέχρι να καταρρεύσει πλήρως το ισχύον χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Δεν είναι μάλιστα λίγοι οι οικονομολόγοι που φοβούνται ότι το 2010 η σωτηρία της ελληνικής οικονομίας από την ανεξέλεγκτη χρεοκοπία άνοιξε διάπλατα τις πόρτες του παγκόσμιου φρενοκομείου, καθώς όσοι δάνειζαν χωρίς προϋποθέσεις τις ελληνικές κυβερνήσεις έμειναν ουσιαστικά «ατιμώρητοι». Από την αρχαιότητα μέχρι το... 2010, οι πιστωτές που δάνειζαν ανεξέλεγκτα και χωρίς προϋποθέσεις έχαναν τα χρήματά τους όταν ο οφειλέτης τους χρεοκοπούσε. Το 2010 όμως, μπροστά στον κίνδυνο να μετατραπεί η κρίση χρέους της Ελλάδας σε ευρωπαϊκό τραπεζικό κραχ, για πρώτη φορά στην οικονομική ιστορία δαπανήθηκαν 110 δισεκατομμύρια για τη σωτηρία του οφειλέτη. Αν σε αυτά τα 110 δισ. της πρώτης σωτηρίας προστεθούν και τα 150 δισ. του δεύτερου δανείου, έχουμε σύνολο βοήθειας 250 δισεκατομμυρίων - και ξεδιπλώνεται μπροστά μας σε αριθμούς η μεγαλύτερη οικονομική παρέμβαση στην παγκόσμια ιστορία.
Για να γίνει κατανοητό το μέγεθος της παρέμβασης (και της ανοησίας όσων βλέπουν νεοφιλελεύθερα φαντάσματα πίσω από τη μεγαλύτερη παρέμβαση στη λειτουργία της αγοράς), αξίζει να σημειωθεί ότι το 2001 η Αργεντινή χρεοκόπησε και τυπικά επειδή το ΔΝΤ αρνήθηκε να της στείλει... 1,3 δισ. δολάρια από συμφωνημένο δάνειο.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι δεν είναι λίγοι οι πραγματικοί νεοφιλελεύθεροι που υποστήριζαν το 2010 -και υποστηρίζουν και σήμερα- ότι η ελληνική οικονομία έπρεπε να χρεοκοπήσει και τυπικά, γιατί οι παρεμβάσεις στην αγορά προκαλούν πάντα μεγαλύτερα προβλήματα από αυτά που επιχειρούν να διορθώσουν, και τελικώς οδηγούν σε νέα χρεοκοπία.
Τη νέα χρεοκοπία φοβούνται και πολλοί από εκείνους που το 2010 χαρακτηρίστηκαν "μνημονιακοί" επειδή είχαν ταχθεί ανεπιφύλακτα υπέρ της παρέμβασης για τη σωτηρία της ελληνικής οικονομίας, καθώς η ανεξέλεγκτη χρεοκοπία θα κατέστρεφε πλήρως τον παραγωγικό ιστό της χώρας. Ομως, οκτώ χρόνια μετά τη μεγαλύτερη παρέμβαση στην παγκόσμια οικονομία για τη διάσωση της Ελλάδας, οι εξελίξεις τείνουν να δικαιώσουν εκείνους τους νεοφιλελεύθερους που υποστήριζαν ότι η "σωτηρία" απλώς θα μεταθέσει το χρόνο της πλήρους και ανεξέλεγκτης χρεοκοπίας, καθώς δανειστές και οφειλέτες δεν θα κάνουν τίποτα περισσότερο από αυτά που θα απαιτήσουν μια... νέα παρέμβαση.
Ειλικρινά, δεν ξέρω αν οι δανειστές θα προχωρήσουν σε ρύθμιση του ελληνικού χρέους πριν η ελληνική κυβέρνηση επιχειρήσει να βγει στις αγορές - ή αν χρειάζεται να γίνει και πάλι ορατός ο κίνδυνος μιας στάσης πληρωμών, ώστε να αντιληφθούν όλοι πως το ελληνικό χρέος δεν είναι βιώσιμο.
Αυτό για το οποίο είμαι απολύτως βέβαιος είναι ότι η ελληνική οικονομία κινδυνεύει να χρεοκοπήσει για δεύτερη φορά μέσα σε λίγα χρόνια, επειδή πολίτες και πολιτικοί εξακολουθούν να πιστεύουν ότι είναι εφικτό να καταναλώνεις με δανεικά κι αγύριστα, περισσότερα από όσα παράγεις.
Θανάσης Λαγός
Εmail: lathanasis@yahoo.gr
