Ανοίγοντας παρένθεση, αξίζει να επισημάνουμε ότι τα μοτίβα 1) απόλυτου ελέγχου ενός μεγάλου κόμματος από μια πολύ μικρή ομάδα έμπιστων στελεχών του Προέδρου, 2) της εκλογικής επιτυχίας αντισυστημικών κομμάτων λόγω αποτυχίας της συστημικής πολιτικής και 3) της εκλογής λαϊκιστών με μηδενική αναγνωρισιμότητα ένα εξάμηνο πριν τις εκλογές, δεν είναι άγνωστα στην Ελλάδα. Αντιθέτως είναι το κυρίαρχο μοντέλο της τελευταίας δεκαπενταετίας και η εξαίρεση της κυβέρνησης Μητσοτάκη, όπως και η εξαίρεση της εκλογής Μπάιντεν στις ΗΠΑ, δεν αναιρούν τον κανόνα της ανάδειξης ηγετών που θέτουν μαξιμαλιστικούς στόχους πριν τη «μεγάλη κωλοτούμπα». Ο Γιώργος Παπανδρέου με το σύνθημα «λεφτά υπάρχουν», ο Αντώνης Σαμαράς με τα «Ζάππεια» και ο Αλέξης Τσίπρας με τα «νταούλια που θα χόρευαν οι αγορές» άνοιξαν δρόμους στους λαϊκιστές όλου του κόσμου, που υπόσχονται ανώδυνες λύσεις, πριν αναγκαστούν να κάνουν τη «μεγάλη κωλοτούμπα» για να μην υποστούν ανεπανόρθωτη βλάβη από τη σύγκρουση με την πραγματικότητα.
Ο δρόμος του λαϊκισμού είναι ακόμα πιο βατός στα χωράφια της αυτοδιοίκησης, η οποία διανέμει τα λεφτά των άλλων χωρίς να έχει δικά της έσοδα, και γι’ αυτό μακροημερεύουν δήμαρχοι και περιφερειάρχες που ασπάζονται τη θεωρία του λεφτόδεντρου και υποθάλπουν τη μισαλλοδοξία και το ρατσισμό. Εννοείται ότι η ψήφος επικρότησης αλλά και η «ψήφος ανοχής» στους λαϊκιστές της αυτοδιοίκησης είναι στην πραγματικότητα μαχαιριά στη δημοκρατία, οπότε είναι τουλάχιστον αξιοθρήνητοι όσοι ανησυχούν για την εκλογή του Μιλέι στην Αργεντινή ενώ στηρίζουν τον… τοπικό Τραμπ στο δήμο ή στην Περιφέρειά τους.
Σε κάθε περίπτωση, η επιτυχία των λαϊκιστών τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο εδράζεται πάνω σε πραγματικά προβλήματα, τα οποία προκαλεί η μετάβαση από τη βιομηχανική κοινωνία στην ψηφιακή εποχή. Ειδικά η μείωση του εισοδήματος της μεσαίας τάξης, της εργατικής τάξης και των αγροτών, εξαιτίας των αλλαγών που επιφέρει η ψηφιακή τεχνολογία στην παγκόσμια αγορά εργασίας, προφανέστατα δεν μπορεί να ισοσκελιστεί ούτε με φιλελεύθερες, ούτε με σοσιαλδημοκρατικές, ούτε με σοσιαλιστικές συνταγές του παρελθόντος. Η αποτυχία της συστημικής πολιτικής ανοίγει διάπλατα την πόρτα της εξουσίας σε επίδοξους σωτήρες του κόσμου, που φαντασιώνονται ότι έχουν το μαγικό ραβδί για να απαλύνουν τον πόνο και τη θλίψη της ανθρωπότητας. Η εκλογή των επίδοξων σωτήρων διευκολύνεται αφάνταστα από την αμφίσημη στάση των παραδοσιακών κομμάτων απέναντι στις μεταρρυθμίσεις που θα μπορούσαν να επιταχύνουν τη μετάβαση στην ψηφιακή εποχή και τη νέα αναδιανομή του εισοδήματος.
Με λίγα λόγια: Οι παραδοσιακοί πολιτικοί φοβούνται να κάνουν τα αυτονόητα, για να μη στενοχωρήσουν τους ψηφοφόρους που δεν θέλουν να αλλάξει τίποτα. Μπροστά όμως στο οικονομικό αδιέξοδο (χρεοκοπία, πληθωρισμός 142%, ανερμάτιστη αγροτική πολιτική κ.λπ.) εκλέγονται λαϊκιστές που υπόσχονται να τα αλλάξουν όλα. Αυτό που κάνουν τελικά, μέχρι τώρα, είναι μια «μεγάλη κωλοτούμπα» για να αποφύγουν τις ανεπανόρθωτες επιπτώσεις της σύγκρουσης με την πραγματικότητα, αφού όμως έχουν διαβρώσει τα δημοκρατικά κεκτημένα. Και αυτό είναι το… καλό σενάριο. Στο κακό, θα συγκρουστούμε μετωπικά με την πραγματικότητα… και γαία πυρί μιχθήτω.
Θανάσης Λαγός
