Σχεδόν τρεις δεκαετίες μετά την έναρξη των μελετών, το 1995 με απόφαση του υπουργείου Περιβάλλοντος, το έργο παραμένει ανολοκλήρωτο, αφήνοντας τους ιδιοκτήτες και τις τοπικές κοινωνίες σε καθεστώς αβεβαιότητας. Η αρχική πρόθεση ήταν ξεκάθαρη: ομαλή επέκταση της πόλης, αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης και δημιουργία ενός βιώσιμου πλαισίου ανάπτυξης. Στην πράξη, όμως, το σχέδιο χάθηκε μέσα σε αναθεωρήσεις, τροποποιήσεις και καθυστερήσεις, με την ευθύνη να βαραίνει τόσο τις διαδοχικές κυβερνήσεις όσο και τις τοπικές αρχές. Η έλλειψη πολιτικής βούλησης και συντονισμού κατέστησε την υπόθεση έναν φαύλο κύκλο, που συνεχίζεται έως σήμερα.
Ρόλο καθυστέρησης έπαιξε και το θεσμικό πλαίσιο. Το άρθρο 24 του Συντάγματος του 1975, που προβλέπει την προστασία του περιβάλλοντος, έχει συχνά ερμηνευτεί με τρόπο απόλυτο, οδηγώντας σε αυστηρούς περιορισμούς και πολύπλοκες δικαστικές εμπλοκές. Η σύγκρουση ανάμεσα στην ιδιοκτησία και στην περιβαλλοντική προστασία μεταφράστηκε σε μια μακρά περίοδο ακινησίας.
Ωστόσο, ούτε οι ίδιοι οι πολίτες μένουν στο απυρόβλητο. Πολλοί ιδιοκτήτες αντιδρούν ή αδυνατούν να καταβάλουν την εισφορά σε γη και χρήμα -μια απαραίτητη προϋπόθεση για τη δημιουργία δρόμων, κοινόχρηστων χώρων και βασικών υποδομών. Με διάφορα περιβαλλοντικά προσχήματα κάποιοι από αυτούς τους πολίτες προσφεύγουν στη δικαιοσύνη, με στόχο να ακυρώσουν την οργανωμένη πολεοδόμηση. Ουσιαστικά χωρίς κοινωνική συναίνεση, καμία πολεοδομική μελέτη δεν μπορεί να προχωρήσει.
Έτσι, οι περιοχές παραμένουν ανοργάνωτες, με αποτέλεσμα την υποβάθμιση του αστικού και φυσικού περιβάλλοντος. Η υπόθεση της πολεοδόμησης στις τρεις αυτές περιοχές δεν είναι απλώς μια τεχνική λεπτομέρεια. Αγγίζει τον πυρήνα της σχέσης ανάμεσα στην ανάπτυξη, την κοινωνική δικαιοσύνη και την προστασία του περιβάλλοντος. Ο Δήμος Καλαμάτας χρειάζεται έναν πιο ευέλικτο και αποτελεσματικό σχεδιασμό, που θα ξεπερνά τη γραφειοκρατία και θα δίνει λύσεις. Γιατί αν δεν υπάρξει αποφασιστική πολιτική και κοινωνική βούληση, η οδύσσεια αυτή θα συνεχίσει να ταλαιπωρεί γενιές κατοίκων.
lathanasis@yahoo.gr
