Η Μεσσηνία αναμένεται, όπως συμβαίνει κάθε χρόνο, να πλημμυρίσει από την επιστροφή των παιδιών της. Σπίτια σε χωριά και πόλεις θα ανοίξουν και θα φωτιστούν με χαμόγελα και φωνές. Αυλές θα πάρουν ζωή και πλατείες θα γεμίσουν. Είναι το καθιερωμένο αναζωογονητικό διάλειμμα για αυτούς που έρχονται και αυτούς που τους περιμένουν. Μια ανάσα διαφορετική που όλοι μας την έχουμε ανάγκη.
Η πασχαλινή συνάντηση συγγενών και φίλων είναι κάθε χρόνο ίδια αλλά και διαφορετική. Υπάρχουν παρουσίες αλλά και απουσίες που πονούν, ακόμα και αν δεν ομολογούνται για να μην χαλάσει το κλίμα των ημερών. Είναι αυτές οι σιωπές που λένε πολλά. Οι ματιές που ανταλλάσσονται και γυρίζουν αλλού για να μην φανεί η γυαλάδα στο μάτι. Οι φωνές χαράς αλλά και αντιπαράθεσης για μικρά και μεγάλα που λύνονται ή μένουν για πάντα ανοιχτά… πληγές που σκεπάζονται από τα πρέπει της ελληνικής οικογένειας. Σιωπές, μαχαιριές και λόγια μέσα από τα δόντια. Και μετά χορός και βόλτες και …άντε και του χρόνου να είμαστε όλοι εδώ. Να μην λείπει κανείς—ίσως η καλύτερη ευχή. Να είμαστε ξανά όλοι εδώ με τα καλά και με τα στραβά μας. Αυτό έχει τελικά τη μεγαλύτερη αξία.
Η αλήθεια είναι ότι η Μεσσηνία κάθε χρόνο μετράει όλο και περισσότερες απουσίες. Δεν έχουν αδειάσει τα χωριά μόνο από τους μόνιμους κατοίκους· έχουν μειωθεί και αυτοί που επιστρέφουν το Πάσχα και τις γιορτές. Η πρώτη γενιά μεταναστών έχει πλέον «φύγει» και οι νεότεροι έχουν όλο και λιγότερους λόγους να επιστρέψουν. Τα κλειστά σπίτια γρήγορα εγκαταλείπονται και ερημώνουν και αυτό αποτυπώνεται κάθε Πάσχα. Το ετήσιο προσκλητήριο μετρά απόντες και επιβεβαιώνει αυτό που μαρτυρούν οι ενοχλητικοί αριθμοί σε απογραφές και οικονομικούς δείκτες.
Το πρόβλημα καλύπτει η τουριστική κίνηση, η οποία ζωντανεύει την περιοχή· διαφορετικά τα πράγματα θα ήταν απολύτως καταθλιπτικά. Η Μεσσηνία αποτελεί έναν εύκολο και σχετικά φθηνό προορισμό για όσους θέλουν να φύγουν από την Αθήνα, και αυτό δίνει πραγματικά οικονομικό οξυγόνο στην περιοχή. Ο τουρισμός αποτελεί τη μοναδική οικονομική δραστηριότητα που αναπτύσσεται και, υπό προϋποθέσεις, μπορεί να κρατήσει κόσμο και εισόδημα στην περιοχή.
Τα πράγματα και εδώ δεν είναι εύκολα, αλλά είναι σαφές ότι υπάρχουν δυνατότητες και περιθώρια για δημιουργία επιπρόσθετου εισοδήματος σε συνθήκες βεβαίως αβεβαιότητας και υψηλού κινδύνου. Η Μεσσηνία, με βάση τα χαρακτηριστικά της, μπορεί να προσδοκά ένα εξαιρετικά μεγάλο κομμάτι από την τουριστική πίτα της χώρας. Σήμερα δεν παίρνει παρά μόνο κάτι ψίχουλα. Υπάρχουν τεράστιες δυνατότητες τόσο στο πεδίο των αποδράσεων του Σαββατοκύριακου από το εσωτερικό της χώρας με αξιοποίηση του αυτοκινητοδρόμου όσο και από το εξωτερικό, μέσα από την αναβάθμιση του αεροδρομίου, η οποία φαίνεται πως έχει μπει πλέον στην τελική ευθεία.
Ο αγροτικός τομέας, που αποτελούσε την παραδοσιακή οικονομική δραστηριότητα της περιοχής, βρίσκεται σε υποχώρηση. Ο μικρός κλήρος, η έλλειψη εργατικών χεριών, η αποτυχία τοποθέτησης προϊόντος στο ράφι του καταναλωτή και η αδυναμία προσέλκυσης νέων στην αγροτική παραγωγή συνθέτουν ένα πλαίσιο εξαιρετικά αρνητικό. Οι συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί δύσκολα αλλάζουν, και τα πράγματα θα χειροτερέψουν δραματικά αν συνεχιστεί η πτωτική πορεία στην τιμή του ελαιόλαδου.
Στα εορταστικά τραπέζια συνηθίζεται να γίνεται η πολιτική ζύμωση που δείχνει την κατεύθυνση. Οι άνθρωποι δεν αντιπαρατίθενται όπως παλιά, μιας και τα κομματικά πάθη έχουν κοπάσει. Το κακό είναι ότι δεν έχει επικρατήσει η συζήτηση και η προσέγγιση των δεδομένων με βάση ορθολογική σκέψη· αντίθετα, κυριαρχούν οι αφορισμοί και η ισοπέδωση. Στα τραπέζια των εορτών μετά την οικονομική κρίση κυριαρχούν οι ψεκασμένες μπαρούφες και τα αναθέματα κατά των πολιτικών. Στην οργή, δίκαια ή άδικη δεν έχει σημασία, οι περισσότεροι σιωπούν γιατί γνωρίζουν ότι δεν έχουν καμία τύχη να κερδίσουν τη μάχη με την ανοησία.
Στα πασχαλινά τραπέζια συνυπάρχουν διαφορετικοί άνθρωποι που είναι εκεί λόγω οικογένειας αλλά έχουν εντελώς διαφορετικές ιδέες, επιδιώξεις, προτεραιότητες και κοσμοθεωρίες. Βρίσκονται μαζί, γιατί αυτό το αντάμωμα του Πάσχα είναι τελικά το μόνο που τους ενώνει. Ανέχονται την τοξικότητα, την υπερβολή και την επίδειξη ο ένας στον άλλο γιατί τελικά γύρω από το πασχαλινό τραπέζι της κάθε οικογένειας μαζεύεται άνθρωποι που βρίσκονται κοντά αλλά και πολύ μακριά. Τελικά αυτό είναι το ελληνικό Πάσχα: μια συνάντηση των διαφορετικών κόσμων γύρω από ένα τραπέζι. Και του χρόνου όλοι παρόντες!
panagopg@gmail.com
