Ξεχνώντας ότι η καθοδική πορεία της ελληνικής οικονομίας ξεκίνησε το 2008, όταν ακριβώς η κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή μοίραζε δανεικά χρήματα εκτινάσσοντας το έλλειμμα και το χρέος σε δυσθεώρητα ύψη, πολλοί εξακολουθούν να πιστεύουν ότι οι αιτίες της κρίσης αποτελούν... τη λύση του προβλήματος.
Κάτι παρόμοιο φαίνεται να πιστεύει και η επιχειρηματική ελίτ που θέλει να επιστρέψουμε στη δραχμή, είτε γιατί δεν αντέχει το ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο είτε γιατί δεν μπορεί να προσφέρει ανταγωνιστικά προϊόντα και υπηρεσίες σε σκληρό νόμισμα. Ουσιαστικά πολλοί Ελληνες επιχειρηματίες θέλουν ένα αδύναμο νόμισμα, που θα υποτιμάται συνεχώς όπως η τούρκικη λίρα, για να πωλούν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους φθηνότερα από τους ανταγωνιστές τους.
Ταυτόχρονα, σχεδόν οι μισοί Ελληνες πιστεύουν ότι αρκεί το κράτος (ή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) να κόψει νέο χρήμα, για να παραχθεί πλούτος. Και οι άλλοι μισοί απλώς περιμένουν διορισμό στο Δημόσιο, για να ζήσουν με ασφάλεια την υπόλοιπη ζωή τους. Στην πρώτη ομάδα ανήκουν κυρίως μικρομεσαίοι επιχειρηματίες που χρειάζονται πληθωριστικό δανεικό χρήμα για να επιβιώσουν, όπως επίσης δημόσιοι υπάλληλοι και συνταξιούχοι που ξεκίνησαν να εργάζονται όταν υπήρχε στους μισθούς τους Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή (ΑΤΑ), για να αποκαθιστά το εισόδημα που ροκάνιζε ο πληθωρισμός ο οποίος τότε έτρεχε με διψήφια ποσοστά. Στη δεύτερη ομάδα ανήκουν κυρίως εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα που δεν έχουν πια άλλα εισοδήματα και κουράστηκαν να σηκώνουν στις πλάτες τους τα βάρη της πρώτης ομάδας.
Επιπλέον, εννοείται ότι πολίτες και πολιτικοί εξακολουθούν να ονειρεύονται ένας κράτος με χιλιάδες φοροαπαλλαγές, που όμως θα τους προσφέρει υπηρεσίες υψηλής ποιότητας. Αλλωστε από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους ο Ελληνας δεν θέλει να πληρώνει φόρους, αλλά θέλει ένα ισχυρό κράτος που θα του προσφέρει κυριολεκτικά τα πάντα. Θεωρητικά βεβαίως (όσο και πρακτικά) κάτι τέτοιο είναι αδύνατον, και δεν θα βρεθεί πουθενά στον κόσμο ούτε σοσιαλιστής ούτε φιλελεύθερος οικονομολόγος που να υποστηρίζει ότι το «ελληνικό μοντέλο» είναι βιώσιμο. Οι σοσιαλιστές θα ζητήσουν αύξηση των φόρων, ώστε να έχει χρήματα ο κράτος να προσφέρει στους πολίτες του υπηρεσίες υψηλής ποιότητας, όπως αυτές που απολαμβάνουν οι κάτοικοι των σκανδιναβικών χωρών. Οι φιλελεύθεροι θα ζητήσουν μείωση των φόρων, για να έχουν χρήματα οι πολίτες να αγοράζουν υπηρεσίες υψηλής ποιότητας από τον ιδιωτικό τομέα. Ομως οι περισσότεροι Ελληνες ζητούν το αδύνατο: Να απολαμβάνουν δημόσιες υπηρεσίες υψηλής ποιότητας χωρίς να πληρώνουν φόρους. Παράλληλα, οι περισσότεροι Ελληνες πολιτικοί υπόσχονται να κάνουν πράξη τις επιθυμίες των ψηφοφόρων - με συνέπεια η Ελλάδα να έχει πτωχεύσει επτά φορές από το 1821 έως σήμερα, και τώρα να σπάει όλα τα διεθνή αρνητικά ρεκόρ αναφορικά με τη χρονική διάρκεια και την ένταση της ύφεσης.
Υπό αυτές τις συνθήκες, ακόμα και αν οι δανειστές έδιναν περίοδο χάριτος δυο-τρεις δεκαετίες για την πληρωμή των τοκοχρεωλυτικών δόσεων, θα ήταν απίθανο να δημιουργηθούν οι βάσεις για μια υγιή ανάπτυξη, καθώς πολίτες και πολιτικοί θα έκαναν ό,τι περνάει από το χέρι τους για να επιστρέψουμε στα χρόνια των ελλειμμάτων και της δανειακής ευημερίας. Βεβαίως υπάρχουν και πολιτικοί που πραγματικά πιστεύουν πως αρκεί η βούληση, για να μετατραπεί η Ελλάδα σε σύγχρονο κράτος... Πολύ φοβάμαι όμως ότι δεν έχουν υπολογίσει σωστά ούτε καν τον συσχετισμό δυνάμεων μέσα στο ίδιο τους το κόμμα - και ότι θα βρεθούν αντιμέτωποι με ισχυρούς αντιπάλους όταν επιχειρήσουν να στρίψουν το καράβι. Ας μην ξεχνάμε ότι κατά τη διάρκεια της ύφεσης έχουν διασπαστεί όλα ανεξαιρέτως τα κόμματα που κυβέρνησαν.
Προσωπικά εκτιμώ ότι αυτός ο κύκλος των διασπάσεων θα συνεχιστεί μέχρι να δημιουργηθούν τελικώς δύο ετερόκλιτοι συνασπισμοί που θα συσπειρώσουν όλες τις κοινωνικοπολιτικές δυνάμεις: Στον ένα πόλο θα βρίσκονται όσοι ζητούν να γίνει η Ελλάδα ένα σύγχρονο κράτος, και στον άλλο όσοι θέλουν να επιστρέψει η χώρα μας στο βαλκανικό της παρελθόν.
Τώρα, το αν το νέο πολιτικό δίπολο θα σχηματιστεί πριν ή μετά από μια εθνική καταστροφή, είναι δύσκολο να προβλεφθεί. Ολα δείχνουν όμως ότι η επιστροφή στην κανονικότητα κάθε άλλο παρά εύκολη θα είναι.
Θανάσης Λαγός
lathanasis@yahoo.gr
