Σάββατο, 01 Δεκεμβρίου 2018 17:23

Τα "σχέδια" εμποδίζουν την οικονομική μεγέθυνση

Γράφτηκε από τον
Βαθμολογήστε αυτό το άρθρο
(4 ψήφοι)
Τα "σχέδια" εμποδίζουν την οικονομική μεγέθυνση

Από την εποχή της... νομαρχίας μέχρι σήμερα, σε κάθε προεκλογική περίοδο διαβάζω κι ακούω από δεξιούς, αριστερούς και ανεξάρτητους υποψήφιους ότι για την οικονομική ανάπτυξη της Μεσσηνίας είναι αναγκαία η εκπόνηση ενός στρατηγικού σχέδιου, που προφανώς θα το εφαρμόσουν απαρέγκλιτα οι τοπικές αρχές σε συνεργασία με τους επιχειρηματικούς φορείς.

Το ίδιο αφήγημα φαίνεται ότι θα πουλήσουν οι υποψήφιοι και σε αυτή την προεκλογική περίοδο, αφού όχι μόνο οι Μεσσήνιοι, αλλά οι περισσότεροι Ελληνες αδυνατούν να αντιληφθούν πως η "σχεδιασμένη οικονομία" ήταν μια αυταπάτη του 20ού αιώνα, η οποία έσβησε οριστικά με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης το 1991.

Μέχρι τότε, το μοντέλο της σχεδιασμένης οικονομίας δεν γοήτευε μόνο τους αριστερούς πατερούληδες που ήθελαν να σώσουν τον κόσμο από την... κατανάλωση, αλλά και πολλούς δεξιούς εθνάρχες που θεωρούσαν ότι το κράτος μπορεί να υποκαταστήσει την ιδιωτική πρωτοβουλία.

Παγκοσμίως, η απομυθοποίηση της σχεδιασμένης οικονομίας ξεκίνησε στις αρχές του 1970, όταν ο στασιμοπληθωρισμός αφενός έδωσε τη χαριστική βολή στο κεϊνσιανό μοντέλο ανάπτυξης και αφετέρου  ανάγκασε τους πολιτικούς να απελευθερώσουν ζωτικούς τομείς της οικονομίας (ενέργεια, μεταφορές, επικοινωνίες), που μέχρι τότε παρέμεναν ασφυκτικά δεμένοι στο άρμα του κράτους. Η απελευθέρωση των αγορών, σε συνδυασμό με την αύξηση του διεθνούς εμπορίου μετά την άρση των περιορισμών που έθετε ο κρατικός παρεμβατισμός, οδήγησε όχι μόνο σε οικονομική ανάπτυξη, αλλά και σε  βελτίωση του παγκόσμιου βιοτικού επιπέδου - αφού για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία το πρόβλημα της σπανιότητας των πόρων αμβλύνθηκε, παρά την τεράστια αύξηση του πληθυσμού.

Στο τέλος του 20ού αιώνα, από τις φιλελεύθερες ΗΠΑ μέχρι την κομμουνιστική Κίνα και από τη σοσιαλδημοκρατική Σουηδία μέχρι την αναπτυσσόμενη Ινδία, το κράτος βοηθούσε την οικονομία αίροντας τα εμπόδια που έθεταν τροχοπέδη στην επιχειρηματική δραστηριότητα.

Την ίδια περίοδο στην Ελλάδα όμως, οι δεξιοί και αριστεροί κληρονόμοι του μετεμφυλιακού κράτους-πατερούλη αρνούνταν πεισματικά να παραδώσουν τα κλειδιά της οικονομίας στους επιχειρηματίες, και συνεχίζαν να κρατικοποιούν και να "κοινωνικοποιούν" τις ιδιωτικές επιχειρήσεις. Η ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ και η διεθνής διόγκωση της τραπεζικής ρευστότητας, αφενός διευκόλυνε αφάνταστα τον κρατικό δανεισμό. Αφετέρου, οδήγησε σε μια ψυχολογική ταύτιση της βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου (η οποία επήλθε με δανεικά και επιδοτήσεις) με την κρατικά σχεδιασμένη οικονομία (που επίσης έμενε όρθια με... δανεικά και επιδοτήσεις).

Ουσιαστικά, στα τέλη του 20ού αιώνα δημιουργήθηκε στην Ελλάδα η κυρίαρχη κορπορατιστική αντίληψη, που αν και "χρεοκόπησε" το 2010, εξακολουθεί να βασιλεύει στα συνέδρια και στις προεκλογικές εκστρατείες, αφού ακόμα και οι επιχειρηματίες πιστεύουν ότι η ανάπτυξη θα έρθει με... σχέδια.

Η ανάπτυξη όμως, όχι μόνο στη Μεσσηνία αλλά και γενικότερα στην Ελλάδα, θα επιτευχθεί μόνο όταν οι πολίτες διαπιστώσουν πως τα κεντρικά σχέδια και τα πενταετή πλάνα στραγγαλίζουν την ανάπτυξη - και ότι το μόνο που πρέπει να κάνει το κράτος είναι να αίρει τα εμπόδια που αποτρέπουν τις επενδύσεις.

Με απλά λόγια: Δεν χρειάζονται κεντρικά σχέδια και μαγικά ραβδιά για την ανάπτυξη. Επενδύσεις χρειάζονται. Και επενδύσεις θα γίνουν μόνο αν υπάρξει ένα θεσμικό πλαίσιο που θα εγγυάται τον υγιή ανταγωνισμό και ένα σταθερό οικονομικό περιβάλλον. Δυστυχώς όμως, τόσο οι πολιτικοί όσο και οι επιχειρηματικοί φορείς δεν ενδιαφέρονται για την προσέλκυση νέων επενδύσεων. Ενδιαφέρονται μόνο για τη διατήρηση της κατεστημένης τάξης πραγμάτων, άλλοτε κρατώντας στη ζωή θνησιγενείς επιχειρήσεις και άλλοτε σπαταλώντας πόρους σε κρατικοδίαιτες επιχειρήσεις.

Σε αυτές τις συνθήκες, οι περισσότερες  επιχειρήσεις έχουν πάψει να ανταγωνίζονται για μεγαλύτερο μερίδιο στην αγορά, και ανταγωνίζονται μόνο για δανεικά κι αγύριστα (από τις κρατικοδίαιτες τράπεζες) και επιδοτήσεις από ευρωπαϊκά και εθνικά προγράμματα. Την ίδια ώρα, πολιτικοί, τοπικοί άρχοντες και εκπρόσωποι των κρατικοδίαιτων επιχειρηματικών συμφερόντων συνεχίζουν να μιλούν για την ανάγκη ύπαρξης ενός σχεδίου ανάπτυξης - εννοώντας ουσιαστικά ότι χρειάζεται  ένα νέο... Σχέδιο Μάρσαλ για να μείνουν ζωντανές οι επιχειρήσεις που είναι καταδικασμένες να κλείσουν επειδή αδυνατούν να παράγουν αυτά που ζητάει η αγορά.

Εννοείται ότι οι οπαδοί της σχεδιασμένης οικονομίας αμφισβητούν όχι μόνο τη λειτουργία της αγοράς, αλλά και την ικανότητα των... καταναλωτών να ιεραρχήσουν τις ανάγκες τους αγοράζοντας τα προϊόντα που επιθυμούν. Γι' αυτό, στο πλαίσιο της σχεδιασμένης οικονομίας, οι επίδοξοι σωτήρες αποφασίζουν για την παραγωγή των προϊόντων όχι με βάση τις εκάστοτε ανάγκες των καταναλωτών, αλλά με γνώμονα τις δικές τους πατερναλιστικές απόψεις αναφορικά με τη χρησιμότητα των αγαθών. Αυτός ο εμμονικός αυταρχισμός μολύνει όλο το δίκτυο παραγωγής αλλά και διανομής - και έτσι, όταν τα σχέδια τελικώς εφαρμόζονται, τα ράφια παραμένουν άδεια (όπως στη Σοβιετική Ενωση), ενώ όταν οι επιχειρηματίες αφήνονται να δράσουν ελεύθεροι με γνώμονα το κέρδος, η οικονομία αναπτύσσεται (όπως στην καπιταλιστική Δύση).

Γι' αυτό την επόμενη φορά που θα ακούσετε κάποιον να σας λέει ότι η ανάπτυξη χρειάζεται σχέδιο, μπορείτε να του απαντήσετε: Τα σχέδια δεν παράγουν πλούτο. Οι επενδύσεις μόνο δημιουργούν πλούτο και θέσεις εργασίας.

Θανάσης Λαγός

Εmail: lathanasis@yahoo.gr

 

Τελευταία τροποποίηση στις Σάββατο, 01 Δεκεμβρίου 2018 09:23

NEWSLETTER