Εννοείται ότι η απορρύθμιση της ενημερωτικής αγοράς δεν έπληξε μόνο το εισόδημα των δημοσιογράφων, αλλά προκάλεσε κι άλλα προβλήματα όπως η ραγδαία εξάπλωση των fake news - μπροστά στα οποία, τα προβλήματα που τυχόν προκαλεί η Αirbnb θυμίζουν μελτεμάκια δίπλα σε τυφώνα.
Γιατί λοιπόν πολλοί ζητούν ρύθμιση της βραχυχρόνιας μίσθωσης και σχεδόν κανένας της ενημερωτικής αγοράς; Γιατί να ανοίξουν φορολογικά βιβλία όσοι νοικιάζουν τα σπίτια τους μέσα από πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης (ενώ δεν υποχρεούνται να το κάνουν όσοι τα νοικιάζουν μακροχρόνια), και να μην υποστούν ανάλογες “ρυθμίσεις” όσοι δημιουργούν σελίδες στα κοινωνικά δίκτυα, σε βάρος του εισοδήματος διαφόρων επαγγελματιών;
Πίσω από τις αναμενόμενες απαντήσεις "άλλο το ένα κι άλλο το άλλο", "άλλο η ελευθερία της έκφρασης κι άλλο η ακίνητη περιουσία", είναι δύσκολο να κρυφτεί η ασυμμετρία δυνάμεων που επιτρέπει π.χ. στους ξενοδόχους να ζητούν ρύθμιση της τουριστικής αγοράς, ενώ απαγορεύει σε εκδότες, δημοσιογράφους και λοιπούς να αναμετρηθούν με κολοσσούς όπως και το Facebook.
Ανεξάρτητα όμως από τις εκάστοτε επιθυμίες και τα ποικίλα συγκρουόμενα συμφέροντα, το ζήτημα είναι ότι η ψηφιακή τεχνολογία δημιουργεί τις βάσεις πάνω στις οποίες θα κινηθεί η παραγωγική δραστηριότητα στη μεταβιομηχανική εποχή, η οποία ξεκίνησε στα τέλη του 20ού αιώνα και εδραιώνεται στις μέρες μας. Οπως σε κάθε μεταβατική περίοδο, έτσι και τώρα η κοινωνία αρνείται να παραδεχτεί ότι μαζί με την παραγωγική διαδικασία θα αλλάξουν επίσης οι κοινωνικές σχέσεις και ο συσχετισμός των πολιτικών δυνάμεων. Ενώ λοιπόν γνωρίζουμε ότι η ανάγκη για εργατικά χέρια στη βιομηχανία δημιούργησε μεταξύ άλλων τις πόλεις και τα μητροπολιτικά κέντρα, αρνούμαστε τώρα να παραδεχτούμε ότι η ψηφιακή οικονομία θα αλλάξει με τη σειρά της τη μορφή των οικισμών αυτών, που δημιουργήθηκαν για τις ανάγκες της βιομηχανικής κοινωνίας.
Αυτή η στατική αντίληψη της κοινωνίας και της οικονομίας (ή επί μέρους τμημάτων τους) εδράζεται σ’ έναν βαθύ και συχνά συγκαλυμμένο συντηρητισμό, ο οποίος θεωρεί τη σταθερότητα αναντικατάστατο πυλώνα της παραγωγικής διαδικασίας και της ευημερίας. Πλην όμως, οι θεωρήσεις και οι ανάγκες αυτές δεν έχουν καμία σχέση με τη διαρκή εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού. Και ενώ φιλοσοφικά μπορούμε και οφείλουμε να αναρωτιόμαστε πού θα οδηγήσει η εξέλιξη, αλλά και αν υπάρχει “ανώτατο όριο” στα τεχνολογικά επιτεύγματα, στη μικρή μας ζωή δεν έχουμε την πολυτέλεια να παράγουμε έξω από τα όρια που θέτει η τεχνολογία. Και όπως αποδεικνύουν οι αριθμοί, η μεταβιομηχανική κοινωνία θα είναι… ταξιδιωτική - αφού ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι μπορούν πλέον να ταξιδέψουν σε μέρη που οι προηγούμενες γενιές δεν τολμούσαν καν να ονειρευτούν.
Χάρη στη μείωση του κόστους των ταξιδιών, στην οποία συνέβαλε τα μέγιστα η ψηφιακή τεχνολογία, δισεκατομμύρια άνθρωποι μπορούν και ταξιδεύουν εκεί όπου πριν από μισό αιώνα ταξίδευαν μόνο οι... κροίσοι. Η αύξηση του αριθμού των ταξιδιωτών είναι και η μόνη, μέχρι στιγμής, που δημιουργεί άμεσα και έμμεσα θέσεις εργασίας, τη χρονική μάλιστα περίοδο που η ψηφιακή τεχνολογία μειώνει τις θέσεις εργασίας σε δεκάδες άλλους κλάδους.
Θα είναι λοιπόν ο τουρισμός η ατμομηχανή της νέας οικονομίας; Τα στατιστικά στοιχεία αφενός γνέφουν καταφατικά, αφετέρου αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχει επιστροφή στο παρελθόν - καθώς μια μεγάλη μείωση του αριθμού των ταξιδιωτών θα είχε ολέθριες επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία. Με απλά λόγια και εστιάζοντας στα δικά μας: Αν στην Ελλάδα το 2020 έρθουν όσοι τουρίστες (δηλαδή πολύ λιγότεροι) είχαν έρθει το 2004, η οικονομία της απλώς θα καταρρεύσει, καθώς η αύξηση των ταξιδιωτών δημιούργησε έναν νέο παραγωγικό ιστό που δεν μπορεί να λειτουργήσει με λιγότερους επισκέπτες.
Γι’ αυτό ίσως δεν χρειάζεται να σπαταλάμε δεκάδες εργατοώρες ζητώντας “ρυθμίσεις” της τουριστικής αγοράς – δηλαδή περιορισμούς, όπως προκύπτει από τη μέχρι σήμερα συζήτηση, το είδος των οποίων “μπάζει” από παντού και δεν αντέχει σε σοβαρή κριτική. Ας ευλογούμε καλύτερα τον ήλιο και τη θάλασσα που κάνουν την Ελλάδα περιζήτητο τουριστικό προορισμό - και κυρίως εκείνα τα παλικάρια στην Καλιφόρνια που δημιούργησαν την Airbnb και άνοιξαν ένα δρόμο για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας.
Οσο για τις ρυθμίσεις; Μια καθολική, γενναία απλούστευση και μείωση των φορολογικών-ασφαλιστικών υποχρεώσεων, σε συνδυασμό με μια μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων στο πλαίσιο μιας σοβαρής, ευνομούμενης Πολιτείας, θα ήταν ίσως η καταλληλότερη απάντηση για τα περισσότερα προβλήματά μας σήμερα. Συμπεριλαμβανομένων και όσων δημιουργεί η προσαρμογή στις νέες συνθήκες της ψηφιακής και ταξιδιωτικής οικονομίας.
Θανάσης Λαγός
Εmail: lathanasis@yahoo.gr
