Κανένας όμως αυτή την περίοδο δεν είναι σε θέση να προβλέψει αν ο τουρισμός θα καταφέρει να δώσει τόσο μεγάλη ώθηση στην οικονομία, ώστε να αντιστραφούν οι αρνητικοί δημογραφικοί δείκτες – ή αν η μείωση και η γήρανση του πληθυσμού θα λειτουργήσουν ως τροχοπέδη στην οικονομία, οδηγώντας σε περαιτέρω ύφεση και δημογραφική συρρίκνωση.
Σε κάθε περίπτωση είναι πρωτόγνωρο τις τελευταίες δεκαετίες το έλλειμμα εργατικών χεριών που καταγράφεται στην περιοχή. Πολλές μεσσηνιακές επιχειρήσεις αναζητούν εργάτες και υπαλλήλους, αλλά δεν βρίσκουν ούτε ένα βιογραφικό στις θυρίδες επικοινωνίας που πριν από λίγα μόλις χρόνια πλημμύριζαν με αιτήσεις εργασίας και συστατικές επιστολές. Αξίζει να σημειωθεί ότι έλλειμμα εργατικών χεριών καταγράφεται και το χειμώνα, ενώ είναι κλειστές δεκάδες τουριστικές επιχειρήσεις του νομού. Σε αυτές τις συνθήκες δεν γνωρίζει κανείς τι θα γίνει την άνοιξη, όταν θα ανοίξουν οι επιχειρήσεις του τουριστικού κλάδου αναζητώντας εργαζόμενους για τη θερινή σεζόν, η οποία πλέον εκτείνεται μέχρι τον Οκτώβριο και σε πολλές περιοχές μέχρι το Νοέμβριο.
Πέρυσι πολλές τουριστικές επιχειρήσεις αιφνιδιάστηκαν από την παράταση της ταξιδιωτικής σεζόν, και όταν προσπάθησαν να παρατείνουν τις συμβάσεις των εργαζομένων διαπίστωσαν ότι είναι αδύνατον, γιατί αυτοί είχαν κλείσει συμβόλαια με επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε χειμερινούς προορισμούς. Έτσι πολλές μεσσηνιακές επιχειρήσεις αναγκάστηκαν να κλείσουν τον Οκτώβριο λόγω έλλειψης εργαζομένων, με συνέπεια να χάσουν έσοδα πολλών χιλιάδων ευρώ. Φέτος οι επιχειρήσεις αυτές προσφέρουν στους εργαζόμενους συμβόλαια μέχρι το Νοέμβριο, προκαλώντας την αντίδραση των χειμερινών προορισμών που μπροστά στον κίνδυνο απώλειας των δικών τους εσόδων καταθέτουν αντιπροτάσεις με υψηλότερες απολαβές. Η άτυπη πλειοδοσία μάλιστα δεν περιορίζεται πλέον στον στενό κύκλο των σεφ, που έτσι κι αλλιώς ήταν περιζήτητοι. Εκτείνεται πια μέχρι τις χαμηλόμισθες θέσεις ανειδίκευτης εργασίας, για τις οποίες πριν από 18 μήνες υπήρχε υπερπροσφορά και μικρή μόνο ζήτηση.
Τα μεγαλύτερα μεροκάματα (σε σχέση με το παρελθόν) στον τουρισμό τα προκαλούν οι διακλαδικές μετακινήσεις εργαζομένων ειδικά στις χαμηλόμισθες θέσεις εργασίας, προκαλώντας ασφυξία στις επιχειρήσεις που δεν προσδοκούν αύξηση των πωλήσεων και άρα δεν μπορούν να αυξήσουν τους μισθούς. Το έλλειμμα εργατικών χεριών στις χαμηλόμισθες αυτές ανειδίκευτες θέσεις εργασίας τείνει να πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις, καθώς πολλοί νέοι Μεσσήνιοι που γνωρίζουν μια ή δυο ξένες γλώσσες φεύγουν για την Ευρώπη αναζητώντας υψηλότερους μισθούς. Η Μεσσηνία βρίσκεται λοιπόν αντιμέτωπη με ένα νέο κύμα μετανάστευσης, που αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα και κορυφωθεί τις επόμενες δεκαετίες, ενδέχεται να δώσει τη χαριστική βολή στο νομό – ο οποίος έτσι κι αλλιώς πρέπει να αναζητήσει λύσεις για την αντιμετώπιση του δημογραφικού του προβλήματος.
Στην πραγματικότητα, η δημογραφική συρρίκνωση μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με επίτευξη υψηλού ρυθμού ανάπτυξης, που θα προσελκύσει εργαζόμενους τόσο από την υπόλοιπη Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό. Θα πρέπει μάλιστα να επιτευχθούν μακροχρόνιοι ρυθμοί ανάπτυξης υψηλότεροι από τους ρυθμούς άλλων περιοχών της Ελλάδας, γιατί σε διαφορετική περίπτωση (αν δηλαδή η Μεσσηνία βρεθεί εκτός ανταγωνισμού), οι επιπτώσεις θα είναι οδυνηρές και ανεπανόρθωτες.
Με απλά λόγια, για να το καταλάβουν και οι τοπικοί άρχοντες που ασχολούνται με... αναπλάσεις ενώ θα έπρεπε ήδη να έχουν χάσει τον ύπνο τους αν είχαν αντιληφθεί τον κίνδυνο που αντιμετωπίζει ο νομός: Η Μεσσηνία την επόμενη δεκαετία ή θα επιτύχει μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης μεγαλύτερο από 7% - 8% ή θα καταρρεύσει πλήρως, αρχικά οικονομικά και στη συνέχεια δημογραφικά.
Όποιος υποτιμά αυτόν τον κίνδυνο δεν κάνει τίποτα διαφορετικό από όσα έπραξαν πριν από 100 χρόνια οι υπεύθυνοι της Μικρασιατικής Καταστροφής. Και η δίκη των έξι με τις εκτελέσεις στο Γουδή δεν απέτρεψε ούτε την προσφυγιά ούτε τη μετανάστευση.
Θανάσης Λαγός
