Ο επιχειρηματίας Στάθης Καρέλιας, μιλώντας προχθές στην παρουσίαση του λευκώματος «Τα εν Καλάμαις καπνοπωλεία και καπνεργοστάσια. 19ος αιώνας - 1972» της Αναστασίας Μηλίτση-Νίκα, έκανε μια ενδιαφέρουσα παρατήρηση αναφερόμενος στο περιβάλλον στο οποίο αναπτύχθηκε η τοπική και η εθνική καπνοβιομηχανία:
«...Πρέπει να αναφερθώ σε μια πραγματικότητα που ενώ δεν ίσχυσε σε κανένα άλλο κράτος της Μεσογείου, περιέργως πώς, μη με ρωτάτε γιατί, ίσχυσε στην Ελλάδα: τη μη ύπαρξη εθνικού καπνικού μονοπωλίου. Για να γίνει κατανοητό: Στην Ιταλία, στη Γαλλία, στην Ισπανία, στην Πορτογαλία, στην Τουρκία, στο Λίβανο, κάτω στην Αίγυπτο, ακόμα και στην Τυνησία, υπήρχαν κρατικά μονοπώλια καπνού. (Μην το μπερδεύετε με το δημόσιο καπνεργοστάσιο, είναι τελείως διαφορετικές οι έννοιες). Στην Ελλάδα δεν υπήρξε ποτέ -και αυτό είναι η ειδοποιός διαφορά. Η τοπική καπνοβιομηχανία αναπτύχθηκε γιατί αυτός ο παράγοντας υπήρξε καθοριστικός και ίσως ο μόνος για την εδραίωση των τοπικών καπνομάγαζων την εποχή εκείνη. Όχι μόνο στην Καλαμάτα: σε πόλεις όπως η Ξάνθη, η Καβάλα, η Θεσσαλονίκη, ο Βόλος και άλλες. Το δεύτερο είναι ότι η τοπική καπνοβιομηχανία δεν "απόλαυσε" κανέναν κρατικό προστατευτισμό. Μια τέτοια συμπεριφορά του κράτους θα ήταν ίσως η ταφόπλακα στον κλάδο. Το τοπικό περιβάλλον ανταγωνισμού που βιώσαμε υπήρξε προπομπός για το τι θα ακολουθούσε. Χτίστηκαν λοιπόν οι απαραίτητες βάσεις, ώστε να είμαστε σήμερα σε θέση να αντιμετωπίσουμε επιτυχώς, εν μέρει ή εν πολλοίς, τον διεθνή πλέον ανταγωνισμό...».
Ειλικρινά, δεν ξέρω πόσοι συνειδητοποίησαν τη βαρύτητα της επισήμανσης του κ. Καρέλια και πόσοι φεύγοντας από το Πνευματικό Κέντρο Καλαμάτας, όπου έγινε η παρουσίαση του λευκώματος, θα συνεχίσουν να ζητούν ενίσχυση του κράτους και των προστατευτικών μέτρων. Είμαι βέβαιος όμως ότι ελάχιστοι Καλαματιανοί συνδέουν τον υγιή ανταγωνισμό με τη διεθνή επιτυχία της Καπνοβιομηχανίας “Καρέλια”, καθώς εδώ και πολλές δεκαετίες κυριαρχεί και στη Μεσσηνία η κρατικιστική θεώρηση της οικονομίας. Δυστυχώς και για διάφορους λόγους, η ανάλυση των οποίων ξεπερνά τα στενά όρια ενός άρθρου, τουλάχιστον τρεις γενιές Ελλήνων ενηλικιώθηκαν μαθαίνοντας στο σχολείο και στον κινηματογράφο ότι μόνο το κράτος εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον. Δυστυχώς επίσης, τις τελευταίες δεκαετίες πολλοί επιχειρηματίες ενδιαφέρονται μόνο για τις κρατικές ενισχύσεις και ζητούν προστατευτικά μέτρα, με στόχο να αποτρέψουν την είσοδο νέων επιχειρήσεων σε κλάδους που θα μπορούσαν να παράγουν πλούτο αν λειτουργούσαν σε καθεστώς υγιούς ανταγωνισμού.
Κλείνοντας, απλώς θα επισημάνουμε ότι ο Ανδρέας Γ. Καρέλιας το 1850 έβαλε τα θεμέλια της εταιρείας ταξιδεύοντας με ιστιοφόρο στον Πειραιά, για να πουλήσει σύκα και με τα χρήματα να αγοράσει στη συνέχεια καπνά από το Βόλο για το καπνοπωλείο της Καλαμάτας. Δεν καθόταν με σταυρωμένα τα χέρια μπροστά από το μαγαζί του περιμένοντας κρατικές ενισχύσεις
Θανάσης Λαγός
