Εννοείται ότι είναι πρόωρη κάθε συζήτηση για τον νικητή των επόμενων εθνικών εκλογών, αλλά σίγουρα στην κάλπη θα αναμετρηθούν πρωτίστως η μεταρρυθμιστική αδυναμία της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη και οι εναλλακτικές κυβερνητικές προτάσεις του Νίκου Ανδρουλάκη. Μέσα σε αυτό το πολιτικό πλαίσιο η συζήτηση για την ταυτότητα του ΠΑΣΟΚ κάθε άλλο παρά ανούσια είναι, αφού ενδέχεται να καθορίσει τόσο την έκβαση της επόμενης εκλογικής αναμέτρησης όσο και την πολιτική ατζέντα της επόμενης δεκαετίας. Ανεξάρτητα όμως από την ουσιαστική ταυτότητα του κόμματος, το ΠΑΣΟΚ θα επιστρέψει στην εξουσία μόνο αν καταφέρει να δημιουργήσει ένα αντιδεξιό μέτωπο σαν το αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο, που οδήγησε τη Νέα Δημοκρατία στις εκλογικές νίκες του 2019 και του 2023.
Έτσι και αλλιώς η αρνητική ψήφος στις ελληνικές εκλογικές αναμετρήσεις πάντα ήταν μεγαλύτερη από την ψήφο προσδοκίας. Από την εποχή του εθνικού διχασμού οι αντιβενιζελικές και οι αντιδεξιές ψήφοι εξέλεγαν πρωθυπουργό. Άλλωστε και το κραταιό ΠΑΣΟΚ κατέκτησε την εξουσία ενώνοντας τις αντιδεξιές πολιτικά δυνάμεις που εκτείνονταν στη νοητή πολιτική ευθεία από τον χώρο του φιλελεύθερου (και αντικομμουνιστικού) κέντρου μέχρι τη ριζοσπαστική Αριστερά. Στην πραγματικότητα εντός του ΠΑΣΟΚ συνυπήρχαν μετά τις εκλογές του 1977 τόσο η αριστερή πτέρυγα, που είχε οδηγό τη διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη όσο και η κεντρώα συνιστώσα, που είχε τις ρίζες της στο Κόμμα Φιλελευθέρων του Ελευθερίου Βενιζέλου και την Ένωση Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου.
Χωρίς τις κεντρώες ρίζες, ειδικά στην ελληνική περιφέρεια, τα αριστερά συνθήματα θα οριοθετούσαν ένα ακόμα κόμμα διαμαρτυρίας. Από εκεί και πέρα τα λαϊκίστικα χαρακτηριστικά του ΠΑΣΟΚ (κομματοκρατία, αναξιοκρατία, ρουσφέτια, λαφυραγώγηση του κράτους, πελατειακές σχέσεις) αποτελούν την άλλη όψη του ίδιου νομίσματος, καθώς και η Νέα Δημοκρατία τα ίδια όπλα χρησιμοποιεί για να κατακτήσει και να διατηρήσει την εξουσία. Σε κάθε περίπτωση, το ΠΑΣΟΚ κατάφερε να μετεξελιχθεί σε πολιτική μεταρρυθμιστική δύναμη, επειδή τόλμησε να κάνει (ΕΣΥ, αυτοδιοικητική μεταρρύθμιση, εκσυγχρονισμός του αστικού δικαίου κ.λπ.) όσα φοβήθηκαν να κάνουν ή δεν μπόρεσαν να κάνουν οι κυβερνήσεις της Νέας Δημοκρατίας.
Για να επιστρέψει λοιπόν το ΠΑΣΟΚ του Νίκου Ανδρουλάκη στην εξουσία, θα πρέπει να πείσει το εκλογικό σώμα πως θα τολμήσει να κάνει όσα δεν έκανε η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη. Ουσιαστικά η ταυτότητα του ΠΑΣΟΚ δεν θα προσδιοριστεί στα συνέδρια, αλλά από τις προτάσεις που θα διατυπώσει για την αύξηση του εισοδήματος των πολιτών, την αυτοδιοίκηση, την υγεία, την παιδεία, την ασφάλεια, την αναξιοκρατία και τους υπόλοιπους τομείς του δημόσιου βίου.
Με απλά λόγια: Το ΠΑΣΟΚ εύκολα θα κατακτήσει την εξουσία ηγούμενο ενός αντιδεξιού μετώπου, αλλά δύσκολα θα τη διατηρήσει αν δεν μεταρρυθμίσει άμεσα και αποτελεσματικά τις αναχρονιστικές δομές του κράτους και της κοινωνίας.
