Βρισκόμαστε σε μια περίοδο υψηλής αβεβαιότητας. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει δημιουργήσει τεράστια αναταραχή σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι δυσμενείς οικονομικές επιπτώσεις στην Ευρώπη από την άνοδο των τιμών ενέργειας δημιουργούν νέα δεδομένα σε πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο. Η απειλή Πούτιν για χρήση πυρηνικών δημιουργεί κλίμα ψυχρού πολέμου επιτείνοντας την ανασφάλεια. Σε εθνικό επίπεδο, πέρα από τα οικονομικά ζητήματα που αφορούν όλη την Ε.Ε. έχουμε τις απειλές Ερντογάν για “βραδινή επίσκεψη” σε κάποιο νησί του Αιγαίου. Έχει διαμορφωθεί δηλαδή ένα εξαιρετικά δυσμενές πλαίσιο, με τους πολίτες να ανησυχούν για το τι θα συμβεί τους επόμενους μήνες.
Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο αβεβαιότητας οι πολίτες είναι λογικό να επιζητούν σταθερότητα, προκειμένου να αντιμετωπιστούν εθνικοί κίνδυνοι και οικονομική ανασφάλεια. Όλες οι δημοσκοπήσεις της τελευταίας περιόδου αποτυπώνουν την αγωνία των πολιτών για το μέλλον καταγράφοντας ταυτόχρονα την επιλογή της σταθερότητας στη διαχείριση. Η “παγωμένη εικόνα” στις δημοσκοπήσεις τα τελευταία χρόνια δεν είναι αποτέλεσμα κάποιας φοβερής συνωμοσίας αλλά η αποτύπωση μιας συγκεκριμένης πολιτικής πραγματικότητας. Το να μην βλέπεις το φεγγάρι και να τσακώνεσαι με το δάκτυλο που το δείχνει, είναι ενδεχομένως βολικό αλλά απολύτως αποπροσανατολιστικό. Όταν όλες οι δημοσκοπήσεις πάνω - κάτω δείχνουν το ίδιο πράγμα, δεν μπορείς να ισχυρίζεσαι ότι υπάρχει μια άλλη πραγματικότητα που μόνο εσύ την γνωρίζεις, αλλά δεν βρίσκεται κανένας άλλος να την καταγράψει.
Η χώρα μπαίνει σε έναν δύσκολο χειμώνα, ο οποίος είναι ταυτόχρονα προεκλογικός σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. Αυτά που καταγράφονται σήμερα στις δημοσκοπήσεις μπορούν εύκολα να ανατραπούν λόγω δυσμενών επιπτώσεων από λανθασμένους κυβερνητικούς χειρισμούς στο μέτωπο της οικονομίας ή από μια αναπάντεχη εξέλιξη στο επίπεδο των εθνικών θεμάτων. Το κυβερνητικό ποτήρι λαθών και αστοχιών είναι γεμάτο και μια σταγόνα αρκεί για να ξεχειλίσει η οργή και να μεταβληθεί η καταγεγραμμένη σημερινή εικόνα υπεροχής.
Οι δημοσκοπήσεις μπορούν να αλλάξουν, αρκεί βεβαίως και τα κόμματα της αντιπολίτευσης να σταματήσουν να τσακώνονται μαζί τους και να διαβάσουν αυτό που λένε. Να προτείνουν οικονομικά μέτρα, τα οποία θα πείθουν τους πολίτες για την ειλικρίνεια και τη σοβαρότητά τους. Θα δημιουργούν δηλαδή ελπίδα αύξησης του εισοδήματος και όχι φόβο για μια νέα περιπέτεια. Στο επίπεδο της αντιμετώπισης των εθνικών προκλήσεων, σε ένα ιδιαίτερα ρευστό διεθνές περιβάλλον δεν υπάρχει χώρος για “ισαποστάκηδες”, οι καθαρές τοποθετήσεις δημιουργούν ασφάλεια και οι πολίτες αυτό επιζητούν. Στο ζήτημα τέλος των προσφύγων και των μεταναστών απαιτείται η εξεύρεση ισορροπίας μεταξύ ανθρωπισμού και “ξέφραγου αμπελιού”, προκειμένου να καθησυχαστεί για την ορθή διαχείριση του ζητήματος η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών η οποία φοβάται.
Η ανασφάλεια είναι αυτό που καθορίζει τις πολιτικές εξελίξεις. Η οικονομία, ο τουρκικός αναθεωρητισμός και το μεταναστευτικό είναι αυτά που κατά κύριο λόγο απασχολούν τους πολίτες και διαμορφώνουν τις πολιτικές τους επιλογές. Όποια πολιτική δύναμη εμπνεύσει ασφάλεια και δημιουργήσει ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο κερδίζει και τις εκλογές. Η συγκεκριμένη πολιτική ατζέντα είναι φανερό ότι ευνοεί την κυβέρνηση. Η αλλαγή του πλαισίου από την αντιπολίτευση δεν είναι εύκολη. Η υπόθεση των υποκλοπών δεν είχε κόστος για την κυβέρνηση, γιατί στη συγκεκριμένη συγκυρία είναι άλλες οι προτεραιότητες των πολιτών. Τα ανθρώπινα δικαιώματα και η ποιότητα της δημοκρατίας είναι πολύ σοβαρά ζητήματα, αλλά ο φόβος και η ανασφάλεια για τα χειρότερα τα επισκιάζουν.
Οι εκλογικές μάχες της επόμενης περιόδου τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο θα κριθούν από το κατά πόσο η κάθε πολιτική δύναμη ή παράταξη θα απαντήσουν πειστικά στα ερωτήματα και τις αγωνίες των πολιτών. Ο πολίτης θέλει λύσεις σε αυτά που τον απασχολούν. Η απάντηση σε ερωτήματα που δεν τίθενται είναι ενδεχομένως βολική, αλλά δεν καθορίζει τις πολιτικές εξελίξεις. Αυτό καταγράφουν οι δημοσκοπήσεις και θα συνεχίσουν να παραμένουν αμετάβλητες για όσο καιρό δεν αποκωδικοποιούνται, αλλά απλώς ξορκίζονται ως πλαστές και εκτός πραγματικότητας. Μέχρι τις εκλογές υπάρχει χρόνος να δοθούν πειστικές απαντήσεις στα προβλήματα και τις αγωνίες των πολιτών. Αν αυτό συμβεί τότε θα αλλάξει και η σημερινή παγιωμένη δημοσκοπική εικόνα.
panagopg@gmail.com