Είναι εφικτή μια αναδιάρθρωση των μεσσηνιακών καλλιεργήσιμων εκτάσεων ώστε να πολλαπλασιαστούν οι ελαιώνες ποικιλίας Καλαμών; Υπάρχουν στην Ελλάδα δικηγορικά γραφεία για να προστατέψουν παγκοσμίως την ΠΟΠ Ελιά Καλαμάτας; Στα δύσκολα αυτά ερωτήματα πρέπει να δώσει ρεαλιστικές απαντήσεις όποιος μελετά τις επόμενες κινήσεις της Μεσσηνίας, μετά την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας για την ΠΟΠ Ελιά Καλαμάτας.
Πριν επιχειρήσουμε να απαντήσουμε όμως στα ερωτήματα, καλό είναι να θυμηθούμε ότι η Ελιά Καλαμάτας καταχωρίστηκε ως Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης (ΠΟΠ) στις 21 Ιουνίου 1996 με απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Υπενθυμίζουμε επίσης ότι η Πανελλήνια Ένωση Μεταποιητών - Τυποποιητών - Εξαγωγέων Επιτραπέζιων Ελιών (ΠΕΜΕΤΕ) στις 12 Ιανουαρίου 2012 αιτήθηκε την κατάργηση της ΠΟΠ Ελιά Καλαμάτας. Επιχειρηματολογώντας η ΠΕΜΕΤΕ υποστηρίζει ότι από τη συνολική παραγωγή των 90.000 τόνων ελιάς της ποικιλίας Καλαμών, στη Μεσσηνία παράγεται μόνο το 3%, στη Φθιώτιδα το 18%, στη Λακωνία το 28%, στην Αιτωλοακαρνανία το 44% και στους υπόλοιπους νομούς το 7%.
Η ΠΕΜΕΤΕ και όλοι όσοι χαρακτηρίζουν εθνικό προϊόν την ποικιλία Καλαμών της ελιάς, ουσιαστικά ζητούν την κατάργηση της ΠΟΠ Ελιά Καλαμάτας υποστηρίζοντας ότι η κατάργηση προσφέρει στην εθνική οικονομία περισσότερα από όσα προσφέρει η διατήρηση της ΠΟΠ. Ανοίγοντας παρένθεση αξίζει να επισημάνουμε ότι ο όρος «εθνικό προϊόν» στερείται νομικής αλλά και κάθε άλλης υπόστασης, αφού η κατάργηση της ΠΟΠ ανοίγει διάπλατα την ευρωπαϊκή πόρτα στις ασιατικές και αφρικανικές ελιές της ποικιλίας Καλαμών, με συνέπεια να ζημιώνεται μακροπρόθεσμα η εθνική οικονομία.
Σε κάθε περίπτωση, η συζήτηση για την προσφορά της ΠΟΠ Ελιά Καλαμάτας στο ελληνικό ΑΕΠ θα ήταν ανούσια αν η Μεσσηνία στο παρελθόν είχε χρησιμοποιήσει την ΠΟΠ Ελιά Καλαμάτας ως διαβατήριο για όλα της τα προϊόντα. Δυστυχώς όμως οι Μεσσήνιοι έβαλαν το κάρο μπροστά από το άλογο... πιστεύοντας ότι το παγκοσμίως άγνωστο ελαιόλαδο μπορεί να γίνει η ατμομηχανή της τοπικής οικονομίας. Εννοείται ότι για το στρατηγικό αυτό λάθος δεν ευθύνονται μόνο οι πολιτικοί και η πολιτική των επιδοτήσεων. Ευθύνεται τόσο η επιχειρηματική όσο και η πνευματική ηγεσία του νομού, που δεν είδαν τους δρόμους που ανοίγει για τα μεσσηνιακά προϊόντα το αναγνωρίσιμο όνομα “Ελιά Καλαμάτας” στις διεθνείς αγορές.
Την ευκαιρία που δεν είδαν οι Μεσσήνιοι ξερόλες την άρπαξαν από τα μαλλιά οι αγρότες άλλων νομών, φυτεύοντας ελιές ποικιλίας Καλαμών σε Λακωνία, Αιτωλοακαρνανία και Φθιώτιδα. Οι παραγωγοί αυτών των νομών έχουν τώρα εκατομμύρια λόγους (και χιλιάδες ψήφους) για να ζητούν την κατάργηση της ΠΟΠ Ελιά Καλαμάτας. Καμία κυβέρνηση λοιπόν δεν θα αγνοήσει τους χιλιάδες παραγωγούς -και γι’ αυτό θα αναζητηθεί μια σολομώντεια λύση που θα διασφαλίζει σε μεγάλο βαθμό τα συμφέροντα όλων των πλευρών.
Η λύση που έχει προτείνει η στήλη αυτή από τις 14 Απριλίου 2021 προφανώς διέλαθε την προσοχή των κοινωνικών εταίρων και γι’ αυτό την επαναλαμβάνουμε:
«Η μόνη λύση που θα ήταν εφικτή, αν συμφωνούσαν οι κοινωνικοί εταίροι, είναι η δημιουργία μιας ζώνης ΠΓΕ Ελιά Καλαμάτας στη Νότια Πελοπόννησο (Μεσσηνία, Λακωνία, Κυνουρία, Ολυμπία), εντός της οποίας θα επιτρέπεται η επεξεργασία και η τυποποίηση της ποικιλίας ελιάς Καλαμών από όλη την Ελλάδα. Αξίζει να σημειώσουμε ότι στη ζώνη ΠΟΠ όλα τα στάδια της παραγωγής εκτελούνται εντός της οριοθετημένης γεωγραφικής περιοχής -ενώ στη ζώνη ΠΓΕ, εντός της οριοθετημένης γεωγραφικής περιοχής πρέπει να εκτελείται τουλάχιστον ένα από τα στάδια της παραγωγής. Στη ζώνη ΠΓΕ Ελιά Καλαμάτας στη Νότια Πελοπόννησο, θα πρέπει φυσικά να εφαρμοστούν τα ίδια ποιοτικά κριτήρια για το προϊόν, όπως ορίζονται για την ελιά ΠΟΠ.
Μια τέτοια κίνηση θα διασφάλιζε τόσο τo brand name “Καλαμάτα” όσο και την εξαγωγή με την ονομασία "Kalamata" προϊόντων που έχουν παραχθεί σε Φθιώτιδα και Αιτωλοακαρνανία, αν και εφόσον η επεξεργασία και η τυποποίησή τους γίνει στη Νότια Πελοπόννησο. Οι "ριγμένοι" αυτής της λύσης είναι οι τυποποιητές της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας, επειδή θα πρέπει να δημιουργήσουν μονάδες στη Νότια Πελοπόννησο για να μπορούν να εξαγάγουν "Olives Kalamata". Οι μεταποιητές αυτοί όμως θα πρέπει να καταλάβουν ότι δεν μπορούν να έχουν και την πίτα ολόκληρη και το σκύλο χορτάτο -ειδικά στην περίπτωση που οι Μεσσήνιοι εγκαταλείψουν την ΠΟΠ για χάρη της ΠΓΕ που θα διασφαλίσει την εξαγωγή της εθνικής παραγωγής».
Το μόνο που έχουμε να προσθέσουμε είναι ότι το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης έκανε ήδη δεκτή την ΠΓΕ Ελαιόλαδο Κρήτης, απορρίπτοντας σχετική ένσταση του ΣΕΒΙΤΕΛ. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δεν έχει να κάνει τίποτα περισσότερο από το να ζητήσει να ισχύσει για την Ελιά Καλαμάτας ό,τι ισχύει και για το Ελαιόλαδο Κρήτης: να τυποποιείται το προϊόν στην περιοχή της οποίας το όνομα χρησιμοποιεί.
Θανάσης Λαγός
