Το θέμα των Ρομά για πολλά χρόνια αντιμετωπιζόταν, τόσο από την κεντρική διοίκηση όσο και από τους τοπικούς παράγοντες, με τη λογική “κλείνουμε τα μάτια και δεν υπάρχει πρόβλημα αφού δεν το βλέπουμε”! Το μόνο που έχει επιτευχθεί είναι ότι πλέον στον δημόσιο διάλογο δεν τους αποκαλούμε “γύφτους” ή “τσιγγάνους” αλλά Ρομά. Σε τοπικό επίπεδο κανένας φορέας δεν κινήθηκε στη λογική συνολικής και ουσιαστικής αντιμετώπισης του ζητήματος. Κάθε φορά που τα πράγματα αγρίευαν -παλιότερα από επιχειρηματίες της ΒΙΠΕ, τώρα από ιδιοκτήτες καταπατημένων οικοπέδων στην Αγία Τριάδα- έμπαινε μπροστά η επιχείρηση μετεγκατάστασης στην Μπιρμπίτα και το θέμα κουκουλωνόταν.
Η πρώτη μετεγκατάσταση στην Μπιρμπίτα απέτυχε παταγωδώς και αυτό γιατί δεν υπήρχε ξεκάθαρη αρμοδιότητα στη διαχείριση του καταυλισμού. Η επανάληψη του ίδιου μοντέλου είναι προφανές ότι θα φέρει το ίδιο αποτέλεσμα. Απαιτείται λοιπόν να ξεκαθαρίσει το τοπίο πριν γίνει το οτιδήποτε. Με βάση το νόμο (ΦΕΚ Β/412/12/2/2018, άρθρο 4) ξεκαθαρίζεται ότι: “Φορείς υλοποίησης των «Οργανωμένων Χώρων Προσωρινής Μετεγκατάστασης Ειδικών Κοινωνικών Ομάδων» είναι οι δήμοι, στην εδαφική περιφέρεια των οποίων πρόκειται να υλοποιηθεί η προσωρινή μετεγκατάσταση”.
Σε ελεύθερη μετάφραση, η ευθύνη ανήκει στο Δήμο Καλαμάτας, ο οποίος θα πρέπει να σπεύσει να πάρει στην κυριότητά του το οικόπεδο που του παραχωρεί η Περιφέρεια Πελοποννήσου και να αναλάβει την εκτέλεση της αρμοδιότητας που του δίνει ο νόμος. Στα πλαίσια της άσκησης της αρμοδιότητάς του προφανώς και θα ζητήσει τη συμβολή και των υπόλοιπων φορέων της κεντρικής και της τοπικής διοίκησης. Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν μπορεί να κρύβεται και να “παίζει” καθυστέρηση κοροϊδεύοντας τους ιδιοκτήτες οικοπέδων στην Αγία Τριάδα αλλά και τους Ρομά.
Η αλήθεια βέβαια είναι ότι η μετεγκατάσταση, ακόμα και αν τελικά πραγματοποιηθεί κάποια στιγμή, μπορεί να συμβάλει στην απελευθέρωση των οικοπέδων στην Αγία Τριάδα, αλλά δεν θα αποτελέσει ουσιαστική επίλυση του προβλήματος. Οι Ρομά θα συνεχίσουν να κινούνται στον άξονα Καλαμάτα - Μεσσήνη - Μελιγαλάς και να αναπτύσσουν την ίδια με σήμερα δραστηριότητα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Το «κλείσιμο» των Ρομά στην Μπιρμπίτα δεν θα σημάνει και την απελευθέρωση της περιοχής από ένα σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα.
Οι Ρομά τα τελευταία χρόνια, αργά αλλά σταθερά, «βγαίνουν» από το πεδίο των παραδοσιακών ασχολιών τους, με αποτέλεσμα η μικροπαραβατικότητα του παρελθόντος να δίνει τη θέση της σε σκληρές παραβατικές συμπεριφορές και δράσεις. Οι πρόσφατες συλλήψεις συμμορίας διακίνησης ναρκωτικών στην περιοχή της Αγίας Τριάδας δεν αφήνει περιθώρια εφησυχασμού. Η ανεξέλεγκτη δημιουργία οικισμών - γκέτο είναι προφανές ότι επιταχύνει την εξάπλωση των αρνητικών φαινομένων.
Η ουσιαστική προσέγγιση του προβλήματος των Ρομά απαιτεί την εξασφάλιση, καταρχάς, ενός αξιοπρεπούς χώρου διαμονής. Η Μπιρμπίτα μπορεί να παίξει προσωρινά αυτόν το ρόλο με την προϋπόθεση της σωστής οργάνωσης λειτουργίας της και τον επιμελή και συνεχή έλεγχο από τις εμπλεκόμενες αρχές, προκειμένου να αποτρέπονται ανεξέλεγκτες καταστάσεις. Χρειάζεται επιπρόσθετα η ανάπτυξη δράσεων που θα στοχεύουν στην αξιοπρεπή διαβίωση αυτών των ανθρώπων μέσα από την υποβοήθηση της ενασχόλησής τους με τις παραδοσιακές τους δραστηριότητες. Είναι ακατανόητο γιατί δεν αξιοποιούνται οργανωμένα οι Ρομά στην ανακύκλωση, με την οποία έτσι και αλλιώς ασχολούνται.
Το σημαντικότερο, απαιτείται συστηματική επιμόρφωση, κατάρτιση και εκπαίδευση, προκειμένου να οικοδομηθούν οι συνθήκες κοινωνικής ένταξης που θα τους οδηγήσουν στην έξοδο από το γκέτο και την ομαλή ενσωμάτωση στον οικιστικό και οικονομικό ιστό της περιοχής δραστηριοποίησής τους. Η υποχρεωτική εκπαίδευση ιδίως των μικρών παιδιών θα πρέπει να προωθηθεί και να επιτευχθεί με κάθε δυνατό τρόπο, με το καλό και με το άγριο, γιατί μόνο έτσι θα μπορέσουν και αυτοί οι άνθρωποι να φύγουν από τη σημερινή άθλια κατάσταση στην οποία ζουν.
Είναι φανερό ότι τα σημερινά αδιέξοδα οφείλονται στην απουσία ουσιαστικών μέτρων και ολοκληρωμένης πολιτικής για τους Ρομά. Οι τοπικές αρχές επί σειρά ετών δηλώνουν αναρμόδιες παρ’ ότι τις ψήφους των Ρομά τις επιζητούν και τις εξασφαλίζουν μέσα από απίστευτες διαδικασίες προσέγγισης. Η άσκηση όμως πολιτικών γι’ αυτήν την κατηγορία δημοτών - πολιτών τελείωνε πάντα τη βραδιά πριν τις εκλογές. Θα περίμενε κανείς ο θεσμός της αυτοδιοίκησης να είναι πιο κοντά στις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες της περιοχής του και να μην επιζητεί άλλοθι απραξίας. Ζούμε δυστυχώς την περίοδο των χαμογελαστών σουλατσαδόρων, που άπραγοι πορεύονται καλοχαιρετώντας.
panagopg@gmail.com
