Η επιμελήτρια ανηλίκων Καλαμάτας Αγγελική Ρουμελιώτου μιλώντας στην “Ε” για το θέμα διαπιστώνει την αύξηση τέτοιων φαινομένων μεταξύ ανηλίκων, όπως και την ανεξέλεγκτη αποστολή φωτογραφιών ευαίσθητου περιεχομένου μέσω Διαδικτύου. Σημειώνει ωστόσο πως “είναι επικίνδυνο να γενικεύουμε, ορίζοντας ως bullying κάθε πράξη βίας”, καθώς το bullying “έχει ειδοποιούς διαφορές που είναι η συστηματικότητα, η επανάληψη, η σκοπιμότητα και το απρόκλητο της επιθετικής συμπεριφοράς”.
ΑΥΞΗΣΗ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ ΒΙΑΣ
Οτι διαχωρίζει το bullying από τα μεμονωμένα περιστατικά βίας δεν σημαίνει πως σταματά η προσπάθεια να προλάβουν τα φαινόμενα βίας στο σχολείο, πριν εκδηλωθούν και λάβουν διαστάσεις. “Φυσικά και οφείλουμε να τα αντιμετωπίσουμε και τα δύο (bullying και περιστατικά βίας) με την ανάλογη σοβαρότητα”, επισημαίνει. Και προσθέτει ότι “σήμερα έχουμε σημαντική αύξηση των φαινομένων βίας, τα οποία επίσης απαιτούν εξειδικευμένους χειρισμούς για την πρόληψή τους αλλά και την αντιμετώπισή τους, αλλά είναι σημαντικό να τα διαχωρίσουμε από το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού”.
ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟ BULLYING
Μια μορφή εκφοβισμού είναι και το διαδικτυακό bullying. Κι εδώ λέει η επιμελήτρια ανηλίκων προκύπτουν δύο βασικά ζητήματα: Πρώτον ότι “μπορεί να λάβει χώρα μόνο μια φορά αλλά η ζημία να μεγιστοποιείται λόγω της φύσης του μέσου -για παράδειγμα η ανάρτηση προσβλητικών βίντεο ή τα προσβλητικά σχόλια ή και η αποστολή απειλών”. Δεύτερον ότι “υπάρχει τεράστια άγνοια στον ανήλικο πληθυσμό, με αποτέλεσμα επικίνδυνες συμπεριφορές και συνακόλουθη θυματοποίηση ή και αυτοθυματοποίηση”. Τι σημαίνει αυτό, το εξηγεί φέρνοντας ως παράδειγμα τις αποστολές ευαίσθητου φωτογραφικού υλικού μέσω σελίδων κοινωνικής δικτύωσης και τη διασπορά του, ακολούθως, σε τρίτους.
ΓΥΜΝΕΣ ΦΩΤΟ ΣΤΟ... ΟΝΟΜΑ ΤΗΣ ΠΛΑΚΑΣ
Η διασπορά σε τρίτους ευαίσθητου φωτογραφικού υλικού “είναι μια ενέργεια η οποία μπορεί να έχει σοβαρές και μακροπρόθεσμες συνέπειες αλλά και να οδηγήσει τους εμπλεκόμενους ανήλικους ενώπιον της δικαιοσύνης με πολύ αυστηρές συνέπειες, μεταξύ των οποίων και η κατηγορία για διακίνηση παιδοπορνογραφικού υλικού”, λέει η κ. Ρουμελιώτου, καθώς “μιλάμε για φωτογραφίες γυμνού ή ημίγυμνου σώματος ανηλίκων που συνήθως αρχικά στέλνονται από τον ίδιο ή την ίδια την ανήλικη στο πλαίσιο μιας συνομιλίας, αλλά στη συνέχεια χάνεται ο έλεγχος στο όνομα της πλάκας, της απειλής, του εκβιασμού ή και της εκδίκησης. Και δυστυχώς αυτό το φαινόμενο τείνει να είναι πλέον ανεξέλεγκτο”.
ΞΕΚΙΝΑΕΙ ΑΠΟ ΤΟ ΣΠΤΙ
Οι παράγοντες, λέει η επιμελήτρια ανηλίκων, και για τα δύο φαινόμενα είναι πάρα πολλοί. Αν θα ξεχώριζε κάποιον “αυτός θα ήταν η οικογένεια και το αξιακό της σύστημα. Τι συμβαίνει δηλαδή όταν κλείνουν τα παράθυρα και παύει η οικογένεια να είναι σε κοινή θέα”. Κι εκεί συμβαίνουν όλα, και “αυτό το όλα είναι που εσωτερικεύει το παιδί και στην πρώτη ευκαιρία θα το εκδηλώσει”. Αντίθετα, “μια οικογένεια με καλή διαχείριση θυμού και συναισθημάτων μεταξύ των μελών, μια οικογένεια με κώδικες αξιακούς, με επίγνωση του ρόλου των γονέων, με ενσυναίσθηση, με κατανόηση, εκπαιδεύει το παιδί μέσα από την καθημερινή φυσική της παρουσία στο να λειτουργεί με σεβασμό προς τα άλλα παιδιά”.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΦΙΛΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ
Εχοντας βέβαια την εμπειρία ως επιμελήτρια ανηλίκων αλλά και νωρίτερα ως κοινωνική λειτουργός, δεν αψηφά το ρόλο των φίλων, που “ιδιαίτερα στην εφηβική ηλικία αποκτούν πρωτεύοντα ρόλο. Ο μιμητισμός σε αυτήν την ηλικία είναι έντονος. Το πρότυπο επίσης. Και φυσικά ο θαυμασμός εκείνου που μοιάζει δυνατός. Μοιάζει, χωρίς να είναι απαραίτητα. Αλλά τα παιδιά δεν το ξέρουν αυτό”. Καθοριστικό ρόλο παίζει και το σχολείο. Κυρίως “με την πρόληψη, με δημιουργία ευκαιριών καλής επικοινωνίας, άμβλυνσης των κρίσεων, διαχείρισης των προβλημάτων. Αλλά και με τη στάση που κρατά μόλις εμφανιστούν τα σημάδια ότι κάτι δεν πάει καλά στη συμπεριφορά ενός μαθητή”. Η ίδια πάντως θα πρότεινε “να ξεχάσουμε συμπεριφορές που είναι αποκλειστικά τιμωρητικές”.
Η ΤΙΜΩΡΙΑ ΣΤΟΝ ΑΝΗΛΙΚΟ
Από μόνη της λοιπόν η τιμωρία στον ανήλικο “λειτουργεί περίεργα. Λειτουργεί ως απόρριψη και ενίοτε τον ενισχύει σε μια τάση επανάληψης, σαν να μας λέει «θα σας δείξω εγώ»”, διαπιστώνει η Αγγ. Ρουμελιώτου. Γι' αυτό “πρέπει να στραφούμε σε μέτρα που έχουν παιδαγωγικό χαρακτήρα και να τα υποστηρίξουμε πολύπλευρα, γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μέσα στο σχολείο τα παιδιά κάνουν πρόβα για αυτό που έρχεται αύριο στη ζωή τους”. Επίσης, “για κάποια παιδιά η οικογένεια είναι εντελώς αδύναμη να διαδραματίσει παιδαγωγικό ρόλο. Σε αυτά, το ρόλο της οικογένειας αναλαμβάνει ουσιαστικά το σχολείο”.
ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΣΕ ΚΡΙΣΗ
Επίσης, “το ευρύτερο κοινωνικό σύστημα παίζει το δικό του ρόλο. Ανθρωποι πιεσμένοι από την ευρύτερη οικονομική και κοινωνική δυσπραγία είναι πιο εύκολο να εκδηλώσουν καταστάσεις πίεσης”, επισημαίνει. “Φανταστείτε ότι είναι σαν να μεταφέρουν τη βία που εισπράττουν από αυτό που γύρω τους συμβαίνει, μέσα στην καθημερινότητά τους. Είμαστε άνθρωποι που επηρεαζόμαστε και επηρεάζουμε άλλους”. Κι αυτό το λέει γιατί, όπως εξηγεί, μπορεί να σχετίζεται με την αύξηση των φαινομένων βίας τα τελευταία χρόνια. “Οι άνθρωποι στις κρίσεις ανοίγουν τα παράθυρα της ψυχής τους. Και ό,τι έκρυβαν βαθιά μέσα τους βγαίνει στο φως”.
ΣΤΟΧΟΣ Η ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ
Ο στόχος πάντα, όποιος και αν είναι ο φορέας που παρεμβαίνει, “είναι η διαπαιδαγώγηση του ανηλίκου”, τονίζει η επιμελήτρια ανηλίκων. Δηλαδή, “το να καταλάβει τις συνέπειες των πράξεών του, να συναισθανθεί το τι προκάλεσε, να μειωθούν οι παράγοντες της επανάληψης, να εντοπιστούν οι λόγοι της πρόκλησης επιθετικών συμπεριφορών”. Επομένως, “ο σχολικός εκφοβισμός και γενικότερα τα φαινόμενα βίας μεταξύ ανηλίκων είναι φαινόμενα που απαιτούν συνέργεια: συνεργασία οικογένειας, συλλόγων γονέων, σχολείου, υπηρεσιών, θεσμών, ακόμη και των δίαυλων επικοινωνίας όπως τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και το Διαδίκτυο”, σημειώνει καταλήγοντας η Αγγελική Ρουμελιώτου.
