Πολιτική με χαρακτήρα ευμετάβλητο για ένα προϊόν εμβληματικό για τον τόπο και σημαντικό για την αγροτική παραγωγή της χώρας και τη μεταποίηση.

Το σημερινό σημείωμα δεν έχει σκοπό να... χαράξει πολιτική. Αλλωστε εδώ και πολλά χρόνια έχω εκφράσει τη θέση πως απαιτείται διακομματική συνεννόηση και συμφωνία για τους τελικές αποφάσεις. Είναι αδιανόητο κόμματα και σχηματισμοί να έχουν “τοπική” πολιτική με αποτέλεσμα να λένε διαφορετικά πράγματα στους διαφορετικούς νομούς. Ψαρεύοντας με πλείστα όσα καλάμια τις ψήφους των παραγωγών. Πρόκειται για στάση ανευθυνότητας, το πρόβλημα έχει γίνει περίπλοκο από τους χειρισμούς που έγιναν ήδη από την εποχή κατά την οποία συντασσόταν ο κατάλογος των προϊόντων Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης. Με αποτέλεσμα σήμερα κάθε κίνηση να έχει σοβαρές συνέπειες για τη μια ή την άλλη περιοχή αλλά και για το ίδιο το προϊόν. Τα περίπλοκα πράγματα είναι και... απλά: Η χώρα διαθέτει ένα προϊόν παγκοσμίου φήμης που θα μπορούσε να αποτελεί και την “ατμομηχανή” ευρύτερα για τις εξαγωγές. Μαύρες ελιές, θεωρητικά Καλαμών, υπάρχουν στη Μεσσηνία αλλά ο μεγάλος όγκος παραγωγής εντοπίζεται στην Αιτωλοακαρνανία και τη Λακωνία. Για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, την εποχή που εμείς εγκαταλείπαμε τη “χοντρολιά” της λαϊκής γλώσσας, σε άλλους νομούς ενθαρρυνόταν η εγκατάσταση και επέκτασή της. Το ενδιαφέρον εδώ επικεντρώθηκε στις τιμές αρχικά και στις επιδοτήσεις του ελαιολάδου στη συνέχεια, με αποτέλεσμα πολλές φυτείες βρώσιμης ελιάς να μετατραπούν σε φυτείες ελαιοποιήσιμης. Οταν εξελισσόταν αυτή η διαδικασία κανένας δεν είχε διαμαρτυρηθεί, όλα κινούνται φυσιολογικά και με βάση τη ζήτηση. Μετά ήρθαν τα προϊόντα Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης και ο καθένας έβαζε όπως προλάβαινε, όσα προλάβαινε. Το υπουργείο Γεωργίας και μετέπειτα Αγροτικής Ανάπτυξης έκανε... απλώς τον τροχονόμο, χωρίς οι αρμόδιοι να αντιλαμβάνονται τι ακριβώς μπορεί να συμβεί.

Και συνέβη φυσικά, η κατοχύρωση του ΠΟΠ "ελιά Καλαμάτας" στα όρια της Μεσσηνίας έβγαλε εκτός αναγνώρισης τις ελιές που χρόνια πουλούσαν παραγωγοί και τυποποιητές ως “Καλαμών”. Και οι αντιδράσεις ήρθαν φυσιολογικά και λογικά. Ουδέποτε τέθηκε το ζήτημα “τι θέλουμε να προστατέψουμε” ως χώρα με την προώθηση του ΠΟΠ, ουδέποτε έγινε συζήτηση στο υπουργείο, και το αποτέλεσμα ήρθε φυσιολογικά. Με βάση την απόφαση η ονομασία μπορεί να χρησιμοποιηθεί “για τις επιτραπέζιες ελιές ποικιλίας Καλαμών που καλλιεργούνται στο Νομό Μεσσηνίας”. Αυτομάτως από τη χρήση του ονόματος αποκλείονται οι ίδιες ελιές που καλλιεργούνται σε άλλους νομούς, καθώς οι υπόλοιπες προϋποθέσεις όπως αυτή της διαδικασίας ξεπικρίσματος, ωρίμανσης και συντήρησης σε άλμη μπορούν να εφαρμοστούν σε οποιονδήποτε τόπο. Η τεχνογνωσία είναι το ζήτημα και εδώ είναι μια άλλη ιστορία, που φαίνεται στη διαφορά της καλής ελιάς Καλαμάτας ως προϊόν οικοτεχνίας από εκείνη της τυποποίησης. Αν θέλει κάποιος να είναι ευθύς και ειλικρινής, θα πρέπει να παραδεχτεί πως η οριοθέτηση αδικούσε τους παραγωγούς των βασικών περιοχών παραγωγής του προϊόντος, οι οποίοι από τη μια ημέρα στην άλλη βρέθηκαν... χωρίς το προϊόν που καλλιεργούσαν. Και από τους οποίους αγόραζαν ακόμη και τυποποιητές της Μεσσηνίας. Τότε έπρεπε να γίνει μια συζήτηση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ρυθμίσεις οι οποίες θα προστάτευαν ευρύτερα το προϊόν και την αγροτική παραγωγή. Τώρα υπάρχει ένα δεδομένο το οποίο θεωρητικά ευνοεί τους παραγωγούς και την καλλιέργεια στη Μεσσηνία, πλην όμως αυτό δεν έχει φανεί και δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν θα φανεί και σε ποια έκταση, καθώς μόνο με το... ονοματεπώνυμο δεν πουλάς και οι παραγωγοί δεν διαπραγματεύονται οργανωμένα και ενιαία το προϊόν.

Και καθώς δεν καρποφόρησαν οι συζητήσεις για την επέκταση του ΠΟΠ (και δεν γνωρίζω πόσο εύκολο ήταν κάτι τέτοιο), προωθήθηκε η ιδέα για ένταξη στον εθνικό κατάλογο της “Καλαμάτας” ως συνώνυμο ποικιλίας ελιάς. Οι υπογραφές έμπαιναν κι έβγαιναν εδώ και καιρό, αλλά πριν λίγες ημέρες από το βήμα του “Αναπτυξιακού” Συνεδρίου Δυτικής Ελλάδας ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Βαγγέλης Αποστόλου ανακοίνωσε ότι “αύριο κιόλας θα προωθηθεί στο Φύλλο Εφημερίδας της Κυβέρνησης η σχετική υπουργική απόφαση”. Δεν γνωρίζω πότε είναι το αύριο, εκείνο που γνωρίζω είναι πως γύρω από το θέμα αυτό αναπτύσσεται και από τη μια και από την άλλη πλευρά μια επιχειρηματολογία σε αντιθετικούς άξονες. “Καταστροφή” γιατί θα το χρησιμοποιήσουν οι ανταγωνιστές από τη μια πλευρά, “λύση” γιατί ομαλοποιείται η αγορά και ενισχύονται οι εξαγωγές η άλλη πλευρά. “Θα χρησιμοποιείται από τους ανταγωνιστές το Kalamata Olives” ισχυρίζεται η μια πλευρά, “οι ανταγωνιστές μας αξιοποιούν τα προβλήματα στην Ελλάδα και πουλάνε τα δικά τους ως Kalamata Olives” αντιτείνει η άλλη πλευρά. Το περίεργο της ιστορίας είναι ότι κατά τη δήλωση του κ. Αποστόλου “με γνώμονα την εξεύρεση μιας κοινά αποδεκτής λύσης όσον αφορά στο ζήτημα της συνύπαρξης της Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης «Ελιά Καλαμάτας» και του εμπορικού τύπου με την ένδειξη «Κalamata Olives», το υπουργείο μας ξεκίνησε, εδώ και ενάμιση χρόνο περίπου, έναν διάλογο με όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς προτείνοντας την εγγραφή στον εθνικό κατάλογο της «Καλαμάτας» ως συνώνυμου ποικιλίας ελιάς”. Και το χαρακτηρίζω περίεργο, γιατί όσο μπορώ να παρακολουθώ αυτό το θέμα, το μόνο που έχω δει είναι οι πιέσεις από την Ενωση Αιτωλοακαρνανίας και την Ενωση των Τυποποιητών.

Δεν γνωρίζω ποιες είναι οι κυβερνητικές προθέσεις και αν υπάρχει περιθώριο διαλόγου με βάση την τοποθέτηση του κ. Αποστόλου. Θα είχε ενδιαφέρον όμως να διαβάσουμε ποιες είναι οι απόψεις των Μεσσήνιων κυβερνητικών βουλευτών και παραγόντων, όπως επίσης και οι κεντρικές θέσεις όλων των κομμάτων. Γιατί με τη φόρα που έχουν πάρει όλοι να “τσιμπήσουν” ψηφαλάκια από την όποια εξέλιξη, πολύ φοβάμαι ότι θα χαθεί η ουσία και θα εξελιχθεί ένας πόλεμος, όπως σε οποιοδήποτε ζήτημα απασχολεί την ελληνική κοινωνία. Σε διάφορα δημοσιεύματα υπάρχουν μονομέρειες και υπερβολές, υπάρχει ανάγκη να ξεκαθαρίσει το τοπίο. Κάθε πρόταση έχει θετικά και αρνητικά, τα οποία θα πρέπει να συνεκτιμηθούν, αλλά θα πρέπει να συμφωνήσουμε ποια είναι αυτά για να ζυγίσουμε κατά πόσον η συνεκτίμηση είναι βάσιμη.

Σε κάθε περίπτωση το ΠΟΠ "ελιά Καλαμάτας" θα συνεχίσει να είναι... ΠΟΠ και η προστασία δεν μπορεί παρά να έρθει μέσα από την εμπορική πολιτική και τη διαφήμιση εκείνων που ενδιαφέρονται για την προώθησή του. Είναι και ο δύσκολος δρόμος που θα πρέπει να ακολουθήσουν σταθερά, γιατί δεν φαντάζομαι ότι στην παγκόσμια αγορά οι ελιές που πουλιούνται με οποιονδήποτε τρόπο ως “Καλαμάτας” είναι 300 τόνοι. Καθώς ούτε αυτή η ποσότητα ΠΟΠ “ελιά Καλαμάτας” δεν έχει πιστοποιηθεί ως τέτοια το διάστημα 2011-2015 από τον ΕΛΓΟ-"Δήμητρα" σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν. Αν στον κόσμο κυκλοφορούσαν για πέντε χρόνια τόσο μικρές ποσότητες με όνομα “Καλαμάτα”, το προϊόν θα ήταν... χρυσάφι ή θα είχε ξεχαστεί από τους καταναλωτές.

Νομίζω πως η πολυπλοκότητα είναι προφανής και μόνο με το ΠΟΠ "Ελιά Καλαμάτας" δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί. Ούτε μόνον επειδή το θέλουμε διακαώς όλοι μας και χωρίς εξαίρεση. Εμπορικός πόλεμος, τερτίπια και συμφωνίες, δεν είναι πράγματα που αντιμετωπίζονται μόνον με το “θέλω” και αλληλοπυροβολισμούς.

Ως υστερόγραφο: Ως οικονομικό μέγεθος το ΠΟΠ “ελιά Καλαμάτας” δεν είναι εκείνο που φέρνει ή μπορεί να φέρει στο μέλλον ανεκτίμητα οφέλη στη Μεσσηνία. Η λέξη “Καλαμάτα” και η παγκόσμια αναγνωρισιμότητα είναι η “ατμομηχανή” που μπορεί να τραβήξει και άλλα προϊόντα (κυρίως το ελαιόλαδο) αλλά και να προσελκύσει επισκέπτες να επισκεφθούν τον τόπο “που γέννησες τις ελιές”. Είναι μια πρόκληση που έπρεπε να έχουν απαντήσει οι συλλογικοί φορείς αλλά... ποτέ δεν είναι αργά. Τώρα, για την παρέμβαση του δημάρχου Καλαμάτας σχετικά με το θέμα έμεινα με την απορία: Προσπάθεια εντυπωσιασμού επειδή διαπιστώνεται ότι είναι “πιασάρικο” το θέμα ή προετοιμασία για την κεντρική πολιτική σκηνή;