Με δεδομένο λοιπόν ότι θα συζητηθεί κυρίως η αύξηση του αριθμού των δήμων -καθώς υπάρχουν πολλοί που περιμένουν στην ουρά για να γίνουν δήμαρχοι- είναι αμφίβολο αν θα συζητηθούν οι σοβαρές αλλαγές που θα φέρουν στη διοίκηση των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης η απλή αναλογική και τα τοπικά δημοψηφίσματα. Ομως οι κυοφορούμενες αλλαγές δεν μπορούν να συζητιούνται επιλεκτικά ή αποσπασματικά, καθώς κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση: την ευθεία αμφισβήτηση του μοντέλου της “κακής" δυτικής αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, στο όνομα μια εναλλακτικής αμεσοδημοκρατίας.
Πιο απλά: Τόσο οι Ανεξάρτητοι Ελληνες όσο και ο ΣΥΡΙΖΑ αμφισβητούν ανοιχτά, και στο χώρο της τοπικής αυτοδιοίκησης, το δυτικό αναπτυξιακό μοντέλο - και σχεδιάζουν (αν τους το επιτρέψουν οι πολιτικοοικονομικές συνθήκες) να εφαρμόσουν ένα πειραματικό αυτοδιοικητικό μοντέλο που σύμφωνα με τις απόψεις τους είναι πιο κοντά στην άμεση δημοκρατία. Βεβαίως ο ΣΥΡΙΖΑ και οι Ανεξάρτητοι Ελληνες δεν μονοπωλούν, ούτε στην Ελλάδα ούτε διεθνώς, την αμφισβήτηση του δυτικού πολιτισμού και του καπιταλισμού. Παγκόσμιοι πρωταθλητές στην επιθετική αμφισβήτηση του δυτικού μοντέλου είναι από τη μια οι ισλαμιστές του ISIS και από την άλλη οι ολιγάρχες της Ρωσίας αλλά και των ΗΠΑ, που θεωρούν ως πηγή δεινών τις ανοιχτές κοινωνίες των τελευταίων δεκαετιών. Στην Ελλάδα υπάρχουν επίσης πολιτικές δυνάμεις, τόσο αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ όσο και δεξιά των Ανεξάρτητων Ελλήνων, που αμφισβητούν ανοιχτά τη δημοκρατία και επιδιώκουν να εγκαθιδρύσουν ένα άλλο καθεστώς - αδιαφορώντας φυσικά για τις επιπτώσεις μιας ενδεχόμενης αποτυχίας τους και αγνοώντας τι θα γίνει αν τα πειράματά τους μετατρέψουν τελικά την Ελλάδα σε επαρχία του χαλιφάτου που φιλοδοξεί να δημιουργήσει ο Ερντογάν στην Τουρκία.
Οι αντικοινοβουλευτικές αυτές δυνάμεις, και κυρίως η Αριστερά που στη μεταπολίτευση εξαργύρωσε το φωτοστέφανο του μάρτυρα λέγοντας ό,τι ήθελε χωρίς ουσιαστικό αντίλογο, παράγουν εδώ και πολλά χρόνια την κυρίαρχη ιδεολογία του εθνικολαϊκισμού, σύμφωνα με την οποία, ούτε λίγο ούτε πολύ, πανάκεια για όλα τα προβλήματα αποτελεί η... απλή αναλογική. Και όπως ακριβώς όλα αυτά τα χρόνια κανένας τους δεν μπήκε στο κόπο να μας εξηγήσει γιατί οι ΗΠΑ, η Βρετανία και η Γερμανία αναπτύσσονται χωρίς απλή αναλογική, έτσι και τώρα κανένας τους δεν θα μπει στον κόπο να μας εξηγήσει γιατί άραγε η απλή αναλογική είναι αναγκαία για να δημιουργήσουμε ανθρώπινες πόλεις και χωριά, όπως αυτά που δημιουργήθηκαν στην Ευρώπη τις τελευταίες δεκαετίες. Επίσης, κανένας δε νομίζω ότι θα μπει στον κόπο να μας εξηγήσει γιατί ενώ παγκοσμίως (ακόμα και σε χώρες που αμφισβητούν τη Δύση, όπως η Κίνα, η Ρωσία και το Ιράν) η οικονομική ανάπτυξη παράγεται σε μητροπόλεις και μεγάλα αστικά κέντρα, στην Ελλάδα κάποιοι εξακολουθούν να πιστεύουν ότι η έξοδος από την ύφεση περνάει μέσα από τις... κοινότητες. Τέλος, κανένας δεν θα μπει στον κόπο να μας εξηγήσει τι θα γίνει αν μια κοινότητα ή ένας δήμος αποφασίσει με τοπικό δημοψήφισμα ότι δεν θέλει μετανάστες ή μουσουλμάνους στην περιοχή του.
Από εκεί και πέρα, αν θέλουμε να μιλήσουμε σοβαρά για την αυτοδιοίκηση, θα πρέπει να ξεκινήσουμε το διάλογο επιλέγοντας κατά σειρά: α) το στόχο που θέτουμε, β) το διοικητικό μοντέλο που θα μας οδηγήσει στο στόχο και γ) τις πηγές χρηματοδότησης των αυτοδιοικητικών οργανισμών. Πέρα από ιδεοληψίες, εθνικολαϊκισμούς και τοπικιστικές υπερβολές, νομίζω ότι πρέπει να παραδεχτούμε πως το δυτικό μοντέλο της ανοιχτής κοινωνίας παραμένει αξεπέραστο - και θα πρέπει να θέσουμε ως στόχο τη δημιουργία ευρωπαϊκών δήμων και στην Ελλάδα. Αν λοιπόν θέλουμε ευρωπαϊκές πόλεις και χωριά, θα πρέπει να επιλέξουμε και το αντίστοιχο διοικητικό μοντέλο, συμφωνώντας ότι η δημοτική εξουσία πρέπει να είναι ισχυρή προκειμένου να εφαρμόσει το πρόγραμμα για το οποίο την ψήφισαν οι πολίτες. Για αυτόν το σκοπό το σύστημα των δύο γύρων, όταν μια παράταξη δεν εξασφαλίζει απόλυτη πλειοψηφία από την πρώτη Κυριακή των εκλογών, είναι το καλύτερο, αφού οι πολίτες επιλέγουν πρόγραμμα, δίνοντας παράλληλα ισχυρή εντολή στη δημοτική αρχή να την εφαρμόσει. Επιπρόσθετα, οι σύμβουλοι της δεύτερης Κυριακής θα πρέπει να εκλέγονται από λίστα, ώστε να μπορεί ο δήμαρχος να επιλέξει κάποιους από τους συνεργάτες του και να μην αναγκάζεται να διοικήσει μόνο με όσους ήρθαν πρώτοι στον διαγωνισμό σταυροδοσίας. Προσωπικά θα προτιμούσα οι σύμβουλοι να εκλέγονται γενικώς με λίστα, ώστε ο δήμαρχος να έχει τη δημοτική ομάδα που επιθυμεί, αλλά πιστεύω ότι είναι δύσκολο να περάσουμε κατευθείαν από το σταυρό στη λίστα. Υπενθυμίζω πάντως ότι στη σταυροδοσία συχνά έρχονται πρώτοι όσοι πλειοδοτούν σε υποσχέσεις ή πρόσωπα με μεγάλη αναγνωσιμότητα (καλλιτέχνες, αθλητές, δημοσιογράφοι) αλλά μηδενικές διοικητικές ικανότητες.
Σε αντίθεση με το σύστημα των δύο γύρων που δίνει τελικά ισχυρή εντολή στη δημοτική αρχή, έχοντας φυσικά καταγράψει αναλογικά τις πολιτικές δυνάμεις στο πρώτο γύρο, η απλή αναλογική οδηγεί σε μια ανίσχυρη δημοτική εξουσία - όπου για τη λήψη οποιασδήποτε απόφασης πρέπει να μπαίνουν στην προκρούστεια κλίνη οι προτάσεις των μεγάλων παρατάξεων, προκειμένου να εξασφαλιστεί η συναίνεση των μειοψηφιών.
Ετσι κι αλλιώς στον... παράδεισο ίσως το ιδανικό να ήταν οι αποφάσεις να λαμβάνονται μόνο με ηλεκτρονικά δημοψηφίσματα. Ομως στην Ελλάδα χρειάζονται μεγάλοι δήμοι και ισχυρές πλειοψηφίες, για να συντριβούν οι τοπικοί κοτζαμπάσηδες και τα κοντόφθαλμα μικροσυμφέροντα που συνεχίζουν να δυναστεύουν την αυτοδιοίκηση, την πολιτική και την οικονομική ζωή.
Βεβαίως πάντα υπάρχουν κι αυτοί που προτιμούν να κάνουν τα δικά τους πειράματα ακυβερνησίας, ακόμα και με κίνδυνο να καταλήξουν οι δήμοι ακυβέρνητα χαλιφάτα - παρά να παραδεχτούν ότι οι δυτικοί δήμοι είναι πρότυπα ανάπτυξης σε όλο τον κόσμο. Και δυστυχώς, όπως αναφέραμε στην αρχή, αυτοί ούτε λίγοι είναι, ούτε ανίσχυροι.
• Το επόμενο Σαββατοκύριακο η συνέχεια, για τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν στον “Καλλικράτη”, ώστε να δημιουργηθούν ισχυροί και οικονομικά αυτοδύναμοι δήμοι.
Θανάσης Λαγός
Εmail: lathanasis@yahoo.gr
